Giáo án Lịch sử và Địa lí 4 chân trời Bài 22: Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế tích cực, hứng thú học tập cho HS và kết nối với bài học mới.

b. Cách tiến hành

- GV yêu cầu HS quan sát hình 1, 2, 3 và cho biết đâu là nhạc cụ truyền thống của đồng bào Tây Nguyên.

- GV mời đại diện 1 – 2  HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV chốt đáp án:

+ Hình 1. Cồng chiêng – nhạc cụ truyền thống của đồng bào Tây Nguyên.

+ Hình 2. Đàn Piano – nhạc cụ phương Tây.

+ Hình 3. Đàn đá -  nhạc cụ truyền thống của đồng bào Tây Nguyên.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Bài 22 – Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu về Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS xác định được chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng, vai trò của cồng chiêng trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên.  

b. Cách tiến hành

- GV trình chiếu hình 4, 5 và yêu cầu HS xác định:

+ Chủ nhân của Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên là những dân tộc nào?

+ Vai trò của cồng chiêng trong đời sống tinh thần của đồng bào các dân tộc ở Tây Nguyên.

- GV mời 2 – 3 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, chốt đáp án:

+ Không gian văn hóa Cồng chiêng trải dài ở 5 tỉnh là Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng. Chủ nhân của không gian văn hóa này là các dân tộc: Ê Đê, Gia Rai, Ba Na, Mạ,...

+ Cồng chiêng là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Tây Nguyên. Cồng chiêng thường được dùng trong các buổi lễ quan trọng như: lễ Thổi tai cho trẻ sơ sinh, lễ Cúng sức khỏe cho voi, lễ Mừng lúa mới,...Cồng chiêng là phương tiện để kết nối cộng đồng và thể hiện bản sắc văn hóa của các dân tộc Tây Nguyên.

- GV trình chiếu tranh và giới thiệu thêm:

Hình ảnh: Không gian văn hóa Cồng chiêng

Hình ảnh: Lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh

Hình ảnh: Lễ cúng sức khỏe cho voi

- GV cho HS xem video về Không gian văn hóa Cồng chiêng: (0:15 đến 1:30)

https://www.youtube.com/watch?v=LpkP8vB_BMg

- GV cho HS xem video về lễ hội mừng lúa mới:

https://www.youtube.com/watch?v=lxc_IGeUhkU&t=4s

- GV tổ chức cho HS tìm hiểu về cồng chiêng và cách phân biệt các loại cồng chiêng.

- GV cho lớp thành các nhóm 3 – 5 HS yêu cầu quan sát tranh ảnh và miêu tả hình dáng của cồng chiêng, các loại cồng chiêng khác nhau:

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe,  nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá và giới thiệu thêm:

+ Cồng chiêng là nhạc khí bằng hợp kim đồng, có khi pha vàng, bạc hoặc đồng đen.

+ Cồng có núm ở giữa còn chiêng thì không có núm. Đường kính của mỗi chiếc cồng chiêng thường từ 20  120cm. có thể sử dụng đơn lẻ cồng chiêng hoặc theo dàn, bộ từ 2 – 20 chiếc.

+ Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO ghi danh là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

- GV cho HS xem đoạn phim ngắn về các tiết học về cồng chiêng: (0:00 đến 2:00)

https://www.youtube.com/watch?v=XZVCvJ088aA

Hoạt động 2: Tìm hiểu về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

-  Nắm được một số nét chính của lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS đọc thông tin và quan sát các hình 6.

- GV yêu cầu HS mô tả những nét chính của lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

- GV mời 2 – 3 HS trình bày trước lớp. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

- GV nhận xét, cung cấp thêm cho HS:

+ Lễ hội Cồng chiêng được tổ chức hằng năm ở các tỉnh thuộc Không gian văn hóa Cồng chiêng Tây Nguyên.

+ Lễ hội Cồng chiêng tái hiện nghi lễ truyền thống của các dân tộc ở Tây Nguyên như lễ Mừng lúa mới, lễ Cúng cơn mưa đầu mùa,...

+ Lễ hội góp phần thúc đẩy sự giao lưu văn hóa, tăng thêm sự đoàn kết giữa các dân tộc ở Tây Nguyên.

- GV cho HS xem đoạn video ngắn về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

https://www.youtube.com/watch?v=enE8Iy9NRw8&t=39s

- GV cung cấp thêm các thông tin cho HS:

+ Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên là một trong những di sản văn hoá phi vật thể của nhân loại đã được UNESCO ghi danh, được tổ chức hằng năm, luân phiên giữa các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đông.

+ Trong lễ hội gồm hai phần: phần lễ và phần hội. Nhiều lễ hội dân gian của đồng bào Tây Nguyên đã được phục dựng như: lễ Ăn cơm mới, lễ Sạ lúa, lễ Cầu an,... Sau phần nghi lễ là phần hội thông qua việc tổ chức các cuộc thi: tạc tượng gỗ, diễn xướng sử thi, hát dân ca, đua voi,....

+ Trong cả phần lễ và phần hội để sử dụng các nhạc cụ như: cồng chiêng, đàn Tơ-rưng,đàn đá,...

- GV tổ chức cho HS lắng nghe một giai điệu hòa tấu của đồng bào Tây Nguyên: (0:00 đến 2:00)

https://www.youtube.com/watch?v=DB4TrQ3iVc0

- GV cho HS xem một sử thi nổi tiếng của đồng bào Tây Nguyên (Chiến thắng M-tao M-xây trích Đăm Săn, sử thi Ê-đê).

https://www.youtube.com/watch?v=uoBFor4hPBs

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Giúp HS củng cố kiến thức đã học về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

b. Cách tiến hành

- GV tổ chức trò chơi “Ai nhanh hơn”.

- GV chia lớp lớp thành 2 nhóm thảo luận và trả lời câu hỏi “Vì sao nói cồng chiêng là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của người dân Tây Nguyên.

- GV mời đại diện 2 nhóm lên bảng viết đáp án trong 10 phút.

- GV quan sát, nhận xét và ghi nhận ý kiến hợp lí.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS vận dụng được kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống.

b. Cách tiến hành

- GV yêu cầu HS nêu cảm nghĩ của bản thân về lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên bằng cách viết đoạn văn ngắn khoảng 5 – 7 câu.

- GV mời 2 - 3 HS trình bày. HS khác lắng nghe.

- GV khen ngợi, khích lệ chiếu video giới thiệu phố cổ Hội An cho HS: (0:15 đến 1:30)

https://www.youtube.com/watch?v=LpkP8vB_BMg

* CỦNG CỐ

- GV nhận xét, tóm tắt lại những nội dung chính của bài học.

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- GV nhắc nhở HS:

+ Đọc lại bài học Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên.

+ Đọc trước Bài 19 – Thiên nhiên vùng Nam Bộ (SHS tr.92).

- HS thực hiện yêu cầu.

- HS trả lời câu hỏi.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS chuẩn bị vào bài học mới.

- HS quan sát, thực hiện.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe và quan sát.

- HS xem video.

- HS thực hiện.

- HS trả lời:

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS quan sát.

- HS quan sát, thực hiện.

- HS tìm hiểu.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe tiếp thu.

- HS xem video.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe hòa tấu.

- HS xem video.

- HS tham gia trò chơi.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS thực hiện.

- HS trình bày.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, tiếp thu.

- HS lắng nghe, thực hiện.