Giáo án ngắn gọn hoá học 11 chân trời sáng tạo dùng để in

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV giới thiệu hình 2.1 SGK tr12.

- GV yêu cầu HS thảo luận, trả lời CH 1 SGK trang 12.

- GV yêu cầu HS quan sát video mô phỏng quá trình hoà tan NaCl vào nước (https://youtu.be/hQy_eF1ok6s)  và hình 2.2.

- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, thảo luận trả lời CH thảo luận 2 SGK trang 13.

- GV lưu ý HS: Trong dung dịch, chất điện li phân li thành các ion. Phương trình ion cho biết bản chất của phản ứng xảy ra trong dung dịch điện li

- GV dẫn dắt HS đến khái niệm hiện tượng điện li

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời CH thảo luận 1-2 SGK trang 12,13

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời CH thảo luận 1-2 SGK trang 12,13

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, tổng kết khái niệm hiện tượng điện li

1. SỰ ĐIỆN LI, CHẤT ĐIỆN LI, CHẤT KHÔNG ĐIỆN LI

*Tìm hiểu hiện tượng điện li

CH thảo luận 1 SGK trang 12:

Bóng đèn ở cốc đựng dung dịch Sodium Chloride (c) sáng, bóng đèn ở cốc chứa nước cất (a), bình chứa dung dịch saccharose (b) không sáng → dung dịch Sodium Chloride dẫn điện, nước cất và dung dịch saccharose không dẫn điện.

CH thảo luận 2 SGK trang 13:

 NaCl trong dung dịch phân li thành các ion Na⁺ và Cl^- là các phần tử mang điện → dung dịch NaCl có tính dẫn điện.

Chú ý: (SGK - tr 13)

Kết luận:

- Quá trình phân li các chất trong nước tạo thành các ion được gọi là sự điện li.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chia lớp thành các nhóm 4, quan sát phản ứng:

HCl → H⁺  + Cl ^-                            (1)

CH₃COOH ⇋ CH₃COO^-  + H⁺      (2)

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 2.3, kết hợp 2 phản ứng trên, thảo luận nhóm trả lời CH 3 SGK trang 13.

- Yêu cầu HS nêu đặc điểm của 2 phản ứng trên. Thảo luận nhóm trả lời CH thảo luận 4,5 SGK trang 13,14.

- GV dẫn dắt HS đến khái niệm và phân loại chất điện li

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời CH thảo luận 3 - 5 SGK trang 13,14

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời CH thảo luận 3 - 5 SGK trang 13,14

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, tổng kết về phân loại các chất điện li.

1. SỰ ĐIỆN LI, CHẤT ĐIỆN LI, CHẤT KHÔNG ĐIỆN LI

*Tìm hiểu hiện tượng điện li

*Tìm hiểu sự phân loại các chất điện li

CH thảo luận 3 SGK trang 13:

Bóng đèn (a) sáng nhất, (b) sáng mờ, (c) không sáng. Vậy dung dịch hydrochloric acid dẫn điện mạnh, dung dịch acetic acid dẫn điện yếu, dung dịch glucose không dẫn điện.

Phản ứng (1) là phản ứng 1 chiều

Phản ứng (2) là phản ứng thuận nghịch.

CH thảo luận 4 SGK trang 13:

HCl: phân li hoàn toàn trong nước theo phương trình điện li (1)

CH₃COOH: phân li không hoàn toàn trong nước theo phương trình điện li (2)

CH thảo luận 5 SGK trang 14:

Nhỏ thêm vào dung dịch CH₃COOH vài giọt dung

dịch NaOH thì cân bằng (2) sẽ chuyển dịch theo chiều thuận.

- Nhỏ vào dung dịch CH₃COOH vài giọt dung dịch CH₃COONa thì cân bằng (2) sẽ chuyển dịch theo chiều nghịch.

Kết luận:

- Chất điện li mạnh là chất khi tan trong nước, các phân tử hoà tan đều phân li ra ion.

- Chất điện li yếu là chất khi tan trong nước chỉ có một phần phân li ra ion, phần còn lại tồn tại ở dạng phân tử trong dung dịch.

- Chất không điện li là chất khi hoà tan vào trong nước, các phân tử không phân li ra ion.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS quan sát các hình 2.4, 2.5 trong SGK, hướng dẫn HS trả lời CH thảo luận 6,7 SGK trang 14.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời CH thảo luận 6,7 SGK trang 14

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời CH thảo luận 6,7 SGK trang 14

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, tổng kết tìm hiểu thuyết Bronsted - Lowry về acid - base

2. THUYẾT BRONSTED - LOWRY VỀ ACID - BASE

*Tìm hiểu về thuyết Bronsted - Lowry về acid - base

CH thảo luận 6,7 SGK trang 14:

6.

Hình 2.4, HCl nhường H⁺, H₂O nhận H⁺

Hình 2.5, H₂O nhường H⁺, NH₃ nhận H⁺

7. Vai trò acid - base của phân tử H₂O

Hình 2.4: đóng vai trò base

Hình 2.5: đóng vai trò acid

→ H₂O vừa có khả năng nhường vừa có khả năng nhận H⁺ → là chất lưỡng tính vừa có thể đóng vai trò là acid, vừa có thể đóng vai trò là base.

Cân bằng của ion HCO₃^- trong nước, HCO₃^- vừa có khả năng nhường, vừa có khả năng nhận H⁺, HCO₃^- là chất lưỡng tính vừa có thể đóng vai trò là acid, vừa có thể đóng vai trò là base.

Kết luận: Thuyết Bronsted - Lowry về acid - base

Acid là chất cho proton, base là chất nhận proton.

Acid và base có thể là phân tử hoặc ion

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV giới thiệu về sự điện li của nước, tích số ion trong nước.

- GV thông báo: bằng thực nghiệm người ta xác định ở 25^oC   K_w = [H⁺].[OH^-] = 10^-14.

pH = - lg[H⁺] nếu [H⁺] = 10^-a thì pH = a

-  GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, quan sát hình 2.6, hoàn thành phiếu học tập:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS thảo luận theo cặp đôi, đọc SGK và hoàn thành phiếu học tập

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về pH

3. KHÁI NIỆM pH. CHẤT CHỈ THỊ ACID - BASE

* Tìm hiểu khái niệm pH

Nước là chất điện li yếu:

H₂O    ⇋     H ⁺ + OH^-    (1)

 Tích số ion trong nước (K_w)

Ở 25^oC   K_w = [H⁺].[OH^-] = 10^-14.

Độ acid - base của dung dịch được đánh giá bằng nồng độ H⁺ hoặc quy về một giá trị gọi là pH:

pH = - lg[H⁺] nếu [H⁺] = 10^-a thì pH = a

Trả lời PHT

Trả lời CH thảo luận 8:

Ta có pH = -lg[H⁺] = -lg (10^-2)= 2

Trả lời CH thảo luận 9:

[H⁺] =  = 10^-10

pH = -lg[H⁺] = -lg (10^-10)= 10

Hoặc:

pOH = -lg[OH^-] = -lg (10^-4)= 4

→ pH = 14 - 4 = 10

Kết luận

pH là chỉ số đánh giá độ acid hay độ base của một dung dịch.

Thang pH có giá trị từ 1 đến 14.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc SGK, trả lời CH thảo luận 11 SGK trang 16.

- Yêu cầu HS trả lời CH vận dụng.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời các câu hỏi.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về ý nghĩa của pH trong thực tiễn

3. KHÁI NIỆM pH. CHẤT CHỈ THỊ ACID - BASE

* Tìm hiểu khái niệm pH

* Tìm hiểu ý nghĩa của pH trong thực tiễn

CH thảo luận 11 SGK trang 16:

- Dạ dày: pH 1,5 - 3,5

- Khoang miệng pH 6,5 - 7,5

Vận dụng:

-         Đất chua cần bổ sung CaO

-         Giải thích: CaO vào đất kết hợp với nước tạo thành Ca(OH)₂ là một base → trung hòa acid trong đất

-         PTHH của phản ứng:

CaO + H₂O → Ca(OH)₂

Ca(OH)₂ + 2H⁺ → Ca²⁺ + 2H₂O

Kết luận: Xác định được độ pH có ý nghĩa thực tiễn cho con người, sản xuất, trồng trọt, chăn nuôi,...

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Yêu cầu HS quan sát hình 2.8 trả lời CH thảo luận 12 SGK trang 16.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm 

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, thực hiện thí nghiệm, trả lời CH thảo luận 12 SGK trang 16

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thí nghiệm, trả lời CH thảo luận 12 SGK tr 16

-  GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức chất chỉ thị acid - base

3. KHÁI NIỆM pH. CHẤT CHỈ THỊ ACID - BASE

* Tìm hiểu khái niệm pH

* Tìm hiểu ý nghĩa của pH trong thực tiễn

*Tìm hiểu chất chỉ thị acid - base

CH thảo luận 12 SGK trang 16:

- Giấy pH: theo chiều pH tăng 1 - 14, giấy đổi màu theo chiều: đỏ - cam - vàng - lục - lam - chàm - tím.

- Dung dịch phenolphthalein: Không đổi màu trong môi trường trung tính và acid, hoá hồng trong môi trường base

Kết luận:

-         Chất chỉ thị acid - base là chất có màu sắc biến đổi theo giá trị pH của dung dịch

-         Một số chất chỉ thị acid - base: quỳ tím, giấy chỉ thị vạn năng, phenolphthalein, …

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

 - GV chia lớp thành các nhóm, nghiên cứu nguyên tắc xác định nồng độ acid, base mạnh bằng phương pháp chuẩn độ, trả lời CH thảo luận 13-14 SGK trang 17.

- Yêu cầu HS thực hiện thí nghiệm, ghi lại kết quả thí nghiệm vào phiếu ghi kết quả thực hành bên dưới

- HS thảo luận nhóm hoàn thành CH thảo luận 15 - 17 SGK tr 17, 18.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK, thực hiện thí nghiệm, trả lời CH thảo luận  13 - 17 SGK tr 17, 18

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS báo cáo kết quả thí nghiệm và câu trả lời CH thảo luận 13 - 17 SGK tr 17, 18

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV nhận xét các nhóm thực hành, trả lời câu hỏi

- GV đánh giá, chuẩn kiến thức về chuẩn độ dung dịch acid - base

4. CHUẨN ĐỘ ACID - BASE

* Tìm hiểu phương pháp chuẩn độ acid - base

- Nguyên tắc:

CH thảo luận 13 SGK trang 17:

Dùng để xác định được điểm ngừng

thêm dung dịch chuẩn để kết thúc quá

trình chuẩn độ.

CH thảo luận 14 SGK trang 17:

Thao tác lắc nhẹ dung dịch trong bình tam giác để dung dịch chuẩn trộn đều trong dung dịch khi rơi xuống bình tam giác, phản ứng xảy ra hoàn toàn, xác định được chính xác điểm kết thúc chuẩn độ qua hiện tượng quan sát được khi sử dụng chất chỉ thị thích hợp.

- Thực hành chuẩn độ

(HS ghi kết quả thực hành vào phiếu)

CH thảo luận 15 SGK trang 17:

NaOH + HCl → NaCl + H₂O

CH thảo luận 16 SGK trang 18:

Kết thúc chuẩn độ, dung dịch trong bình tam giác chuyển sang màu hồng nhạt, bền trong 30s

CH thảo luận 17 SGK trang 18:

Áp dụng công thức:

C_NaOH =  = 0,08M

Kết luận:

Dùng dung dịch acid hoặc base đã biết chính xác nồng độ làm dung dịch chuẩn để xác định nồng độ dung dịch base hoặc acid chưa biết nồng độ.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin

SGK trả lời CH thảo luận 18 SGK trang 18.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK trả lời CH thảo luận 18 SGK trang 18, rút ra kiến thức trọng tâm

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời CH thảo luận 18 SGK trang 18

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về ý nghĩa thực tiễn cân bằng dung dịch nước của ion Al³⁺, Fe³⁺

5. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CÂN BẰNG TRONG DUNG DỊCH NƯỚC CỦA ION Al³⁺, Fe³⁺ VÀ CO₃^2-

* Tìm hiểu ý nghĩa thực tiễn cân bằng dung dịch nước của ion Al³⁺, Fe³⁺

CH thảo luận 18 SGK trang 18:

Trong dung dịch muối M ³⁺ tồn tại cân bằng sau:

Fe ³⁺ + 3H₂O ⇋ Fe(OH)₃ + 3H ⁺

Al ³⁺ + 3H₂O ⇋ Al(OH)₃ + 3H ⁺

→ Quá trình thuỷ phân muối M ³⁺

- Thêm vài giọt acid, tăng nồng độ H⁺_, cân bằng chuyển dịch theo chiều nghịch → chống lại quá trình thuỷ phân muối, giúp bảo quản được dung dịch muối.

Kết luận: ion Al³⁺, Fe³⁺dễ bị thuỷ phân trong nước tạo thành hydroxide không tan, cho môi trường acid.

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK trả lời CH thảo luận 19 SGK trang 18.

- GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS đọc SGK trả lời CH thảo luận 19 SGK trang 18, rút ra kiến thức trọng tâm

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện HS trả lời CH thảo luận 19 SGK tr 18

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức về ý nghĩa thực tiễn cân bằng dung dịch nước của ion CO₃^2-

5. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CÂN BẰNG TRONG DUNG DỊCH NƯỚC CỦA ION Al³⁺, Fe³⁺ VÀ CO₃^2-

*Tìm hiểu ý nghĩa thực tiễn cân bằng dung dịch nước của ion Al³⁺, Fe³⁺

*Tìm hiểu ý nghĩa thực tiễn cân bằng dung dịch nước của ion CO₃^2-

CH thảo luận 19 SGK trang 18:

Quá trình thuỷ phân ion CO₃^2- trong nước: CO₃^{2 -} + H₂O ⇌ OH^-+HCO₃⁻

→ tăng nồng độ OH^- → pH của dung dịch tăng.

Kết luận: ion CO₃^2- bị thuỷ phân cho môi trường base.

1. B

2. B

3. C

4. D

5. B

6. C

7. B

8. B