Giáo án gộp Hoá học 11 chân trời sáng tạo kì I

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG 1. CÂN BẰNG HOÁ HỌC

Bài 1: Khái niệm về cân bằng hoá học

Bài 2: Cân bằng trong dung dịch nước

Ôn tập chương I

GIÁO ÁN WORD CHƯƠNG 2. NITROGEN VÀ SULFUR

Bài 3: Đơn chất nitrogen

Bài 4: Ammonia và một số hợp chất ammonium

Bài 5: Một số hợp chất với oxygen của nitrogen

Bài 6: Sulfur và sulfur dioxide

Bài 7: Sulfuric acid và muối sulfate

............................................

............................................

............................................

BÀI MẪU

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 8: HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HOÁ HỌC HỮU CƠ

I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ; đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ.

• Phân loại được hợp chất hữu cơ (hydrocarbon và dẫn xuất).

• Nêu được khái niệm nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản.

• Sử dụng được bản tín hiệu phổ hồng ngoại (IR) để xác định một số nhóm chức cơ bản.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu về hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ.

• Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ.

• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực hóa học:

• Nhận thức hoá học: 

  • Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ; 

  • Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ;

  • Nêu được khái niệm nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản.

• Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ Hoá học: Sử dụng được bằng tín hiệu phổ hồng ngoại (IR) để dự đoán sự có mặt của một số nhóm chức cơ bản trong hợp chất hữu cơ.

• Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Phân loại được hợp chất hữu cơ (hydrocarbon và dẫn xuất) thường gặp trong cuộc sống.

3. Phẩm chất

• Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

• Cần thận, trung thực và thực hiện an toàn trong quá trình làm thực hành.

• Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập hoá học

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 

1. Đối với giáo viên

• SGK, SGV, SBT. 

• Tranh ảnh, video thí nghiệm liên quan đến bài học (nếu cần).

• Dụng cụ hóa chất để thực hiện các thí nghiệm trong SGK. 

2. Đối với học sinh

• SGK, SBT.

• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho học sinh và từng bước làm quen bài học.

b. Nội dung: GV tổ chức trò chơi, HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS trả lời được câu hỏi theo ý kiến cá nhân.

d. Tổ chức thực hiện: 

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV tổ chức trò chơi “Bức tranh bí ẩn”: Có một bức tranh bị che bởi 4 tấm bìa, mỗi  tấm bìa chứa một câu hỏi. Nhiệm vụ của các em là trả lời các câu hỏi để mở được bức tranh chủ đề. Gợi ý: Đây là hình ảnh của một loại phân bón phổ biến ở nước ta.

Câu 1: Chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hóa học gọi là gì? 

Câu 2: Quá trình quang hợp tổng hợp ra …. và oxygen. (điền từ thích hợp vào chỗ …)

Câu 3: Trong gạo, ngô, khoai, sắn chứa thành phần dinh dưỡng nào là chủ yếu?

Câu 4: Loại phân bón hoá học nào cung cấp nitrogen cho cây trồng?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS chọn tấm bìa, nhận câu hỏi, suy nghĩ, thảo luận trả lời câu hỏi phần khởi động. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS đưa ra các đáp án.

- Các bạn khác nhận xét bổ sung

Bước 4: Kết luận, nhận định

Câu 1: Hợp chất

Câu 2: Glucose

Câu 3: Tinh bột

Câu 4: Phân đạm

Bức tranh bí ẩn

- GV ghi nhận câu trả lời của HS, dẫn dắt HS vào bài học: “Hình ảnh trên là phân uera. Thành phần chính là Urea có CTHH là (NH₂)₂CO - được coi là hợp chất hữu cơ đầu tiên được tổng hợp nhân tạo bởi nhà bác học Wohler năm 1828. Đây là thí nghiệm mang tính bước ngoặt, mở ra một tư tưởng mới cho hóa học hữu cơ nói riêng và hóa học nói chung, tạo một bước phát triển trong lịch sử hóa học. Và nhờ có thí nghiệm này, rất nhiều nhà hóa học tiếp bước Wohler tiến hành tổng hợp các chất hữu cơ, trong số đó có không ít chất có ích cho con người như màu nhuộm, aspirin,...Vậy hoá học hữu cơ là gì? Chúng có những đặc điểm nào chung và được phân loại như thế nào? … chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong Bài 8: Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ”

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HOÁ HỌC HỮU CƠ

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hợp chất hữu cơ và hóa học hữu cơ

a. Mục tiêu: Nêu được khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

b. Nội dung: GV hướng dẫn HS, HS lắng nghe, quan sát hình 8.1 và 8.2, đọc SGK, trả lời CH thảo luận 1 trang 46.

c. Sản phẩm học tập: 

• Khái niệm hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ

• Câu trả lời cho CH thảo luận 1 SGK trang 46. 

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát bảng 8.1, 8.2 và hình 8.3 và 8.4 trả lời CH thảo luận 2-5 SGK trang 47, 48

c. Sản phẩm học tập: 

• Đặc điểm chung của các hợp chất hữu cơ

• Câu trả lời cho CH thảo luận 2-5 SGK trang 47, 48

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3: Phân loại các hợp chất hữu cơ

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS phân loại được hợp chất hữu cơ (hydrocarbon và dẫn xuất).

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát hình 8.5 và 8.6 trả lời CH thảo luận 6 SGK trang 48

c. Sản phẩm học tập: 

• Phân loại các hợp chất hữu cơ

• Câu trả lời cho CH thảo luận 6 SGK trang 48

d. Tổ chức hoạt động:

2. NHÓM CHỨC VÀ PHỔ HỒNG NGOẠI (IR)

Hoạt động 4: Tìm hiểu khái niệm nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS trình bày được khái niệm nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát bảng 8.3, thảo luận và trả lời CH thảo luận 7 SGK trang 49

c. Sản phẩm học tập: 

• Khái niệm nhóm chức và một số loại nhóm chức cơ bản

• Câu trả lời CH thảo luận 7 SGK trang 49

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 5: Dự đoán một số nhóm chức cơ bản dựa vào bảng tín hiệu phổ hồng ngoại (IR)

a. Mục tiêu: Sử dụng được bản tín hiệu phổ hồng ngoại (IR) để xác định một số nhóm chức cơ bản.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS lắng nghe, đọc SGK, quan sát bảng 84 và hình 8.7 trả lời CH thảo luận 8 SGK trang 50

c. Sản phẩm học tập: 

• Dự đoán một số nhóm chức cơ bản dựa vào bảng tín hiệu phổ hồng ngoại (IR)

• Câu trả lời CH thảo luận 8 SGK trang 50

d. Tổ chức hoạt động:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi trắc nghiệm.

b. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: HS hoàn thành được bài tập trắc nghiệm

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV giao nhiệm vụ cho HS: Khoanh tròn vào câu đặt trước câu trả lời đúng

Câu 1: Hợp chất hữu cơ là

A. Hợp chất khó tan trong nước.

B. Hợp chất của cacbon và một số nguyên tố khác trừ N, Cl, O.

C. Hợp chất của cacbon trừ CO, CO₂, H₂CO₃, muối cacbonat kim loại…

D. Hợp chất có nhiệt độ sôi cao.

Câu 2: Trong thành phần phân tử hợp chất hữu cơ nhất thiết phải có nguyên tố

A. carbon.             B. hydrogen.                            C. oxygen.            D. nitrogen.

Câu 3: Hóa học hữu cơ là

A. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất có trong tự nhiên

B. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon

C. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ

D. Ngành hóa học chuyên nghiên cứu các chất trong cơ thể sống

Câu 4: Dãy các hợp chất nào sau đây là hợp chất hữu cơ?

A. CH₄, C₂H₆, CO.                             B. C₆H₆, CH₄, C₂H₅OH.

C. CH₄, C₂H₂, CO₂.                                      D. C₂H₂, C₂H₆O, BaCO₃.

Câu 5: Thành phần phần trăm về khối lượng của nguyên tố C trong C₃H₈O là

A. 30%                 B. 40%                 C. 50%                 D. 60%

Câu 6: Dựa vào thành phần phân tử, hợp chất hữu cơ được chia thành mấy loại chính?

A. 1                      B. 2                      C. 3                      D. 4

Câu 7: Cho các phát biểu sau:

(1) Đốt cháy hợp chất hữu cơ luôn thu được CO₂ và H₂O.

(2) Hợp chất hữu cơ có ở xung quanh ta.

(3) Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon.

(4) Hóa học hữu cơ có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, xã hội.

Số phát biểu đúng là

A. 1                      B. 2                      C. 3                      D. 4

Câu 8: Phản ứng hóa học của các hợp chất hữu cơ có đặc điểm là:

A. Thường xảy ra rất nhanh và cho một sản phẩm duy nhất.

B. Thường xảy ra chậm, không hoàn toàn, không theo một hướng nhất định.

C. Thường xảy ra rất nhanh, không hoàn toàn, không theo một hướng nhất định.

D. Thường xảy ra rất chậm, nhưng hoàn toàn, không theo một hướng xác định.

Câu 9: Chất nào sau đây thuộc loại hợp chất hữu cơ?

A. CO₂                             B. CO                   C. K₂CO₃                       D. CH₄

Câu 10: Chất nào sau đây không thuộc dẫn xuất hydrocarbon?

A. CH₃OH            B. CH₃Cl              C. CH₃COONa     D. CH₃CH₂CH₃

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiếp nhận, thực hiện làm bài tập trắc nghiệm theo yêu cầu.

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận:

- Mỗi một câu GV mời HS trình bày. Các HS khác chú ý chữa bài, theo dõi nhận xét bài trên bảng. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các hoạt động tốt, nhanh và chính xác.

Đáp án bài tập trắc nghiệm

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học thông qua trả lời câu hỏi.

b. Nội dung: HS sử dụng SGK, kiến thức đã học, liên hệ thực tế, GV hướng dẫn (nếu cần thiết) để trả lời các câu Luyện tập, vận dụng SGK trang 47, 49

c. Sản phẩm học tập: HS giải được các câu Luyện tập, vận dụng SGK trang  47, 49

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS làm các câu Luyện tập, vận dụng SGK trang 47, 49

Bài 1. Trong các chất sau Na₂CO₃, BaCl₂, MgSO₄, CH₃COONa, C₂H₅Br, CaO, CHCl₃, HCOOH. Xác định chất nào là hợp chất hữu cơ, chất nào là hợp chất vô cơ trong các chất trên

Bài 2. Hãy liệt kê một số hợp chất hữu cơ có ứng dụng trong đời sống và sản xuất

Bài 3: Cho các hợp chất hữu cơ sau: CH₃COONa, C₂H₅Br, C₂H₆, CHCl₃, HCOOH, C₆H₆. Cho biết chất nào là hydrocarbon chất nào là dẫn xuất hydrocarbon.

Bài 4: Chỉ ra các nhóm chức trong các chất hữu cơ là

(1) C₂H₅ - O - C₂H₅                               (2) C₆H₅ - NH₂                                          (3) C₂H₅ – CHO              

(4) C₂H₅ – COOH           (5) CH₃ - CO - CH₂ - CH₃                               (6) CH₃ - OH

(7) CH₃ - COOH

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ trả lời, có thể thảo luận nhóm đôi, kiểm tra chéo đáp án. 

- HS hoàn thành các bài tập GV yêu cầu. 

- GV quan sát và hỗ trợ, hướng dẫn.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Mỗi bài tập GV mời HS trình bày, các HS khác chú ý chữa bài, theo dõi nhận xét bài trên bảng. 

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV chữa bài, chốt đáp án, tuyên dương các bạn HS trả lời nhanh và chính xác.

- GV chú ý cho HS các lỗi sai mắc phải. 

Đáp án bài tập vận dụng

Bài 1. 

Hợp chất hữu cơ: CH₃COONa, C₂H₅Br, CHCl₃, HCOOH.

Hợp chất vô cơ: Na₂CO₃, BaCl₂, MgSO₄, CaO.

Bài 2. 

Một số gợi ý:

- Naphthalene (C₁₀H₈): Dùng làm chất chống gián (băng phiến), sản xuất phthalic anhydride, naphthol,... dùng trang công nghiệp chất dẻo.

- Ethanol (C₂H₅OH): Dùng làm nguyên liệu sản xuất các hợp chất khác như diethyl ether, acetic acid, ethyl acetate,... làm dung môi pha chế vecni, dược phẩm, nước hoa,... dùng làm nhiên liệu cho đèn cổn trong phòng thí nghiệm, dùng thay xăng làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong,...

- Methanol (CH₃OH): Dùng sản xuất formaldehyde, acetic acid,...

- Phenol (C₆H₅OH):Dùng trong sản xuất poly(phenol-formaldehyde) làm chất dẻo, chất kết dính, điều chế dược phẩm, phẩm nhuộm, thuốc nổ (2,4,6-trinitrophenol), chất

kích thích sinh trưởng thực vật, chất diệt cỏ 2,4+D (24-dichlorophenoxyacetic acid), chất diệt nấm mốc (nitrophenol), chất trừ sâu bọ,...

- Formaldehyde (HCHO): Dùng sản xuất poly(phenol formaldehyde), trong tổng hợp phẩm nhuộm, dược phẩm, dung dịch 37% = 40% formaldehyde trong nước gọi là formalin (formon) được dùng để ngâm xác động vật, thuộc da, tẩy uế, diệt trùng,...

- Acetone (CH₃COCH₃): Dùng làm dung môi, chất đầu để tổng hợp ra nhiều chất hữu cơ quan trọng như chloroform, iodoform, …

- Acetic acid (CH₃COOH): Dùng để điều chế những chất có ứng dụng quan trọng như chloroacetic acid (dùng tổng hợp chất diệt cô 2,4-D; 2,4,5-T;...), muối acetate của nhôm, cremium, sắt (dùng làm chất cầm màu khi nhuộm vài, sợi), một số ester (dùng làm hương liệu, dung môi,...),....

HS tìm hiểu thêm qua các tài liệu học tập, mạng internet.

Bài 3.

Hydrocarbon: C₂H₆, C₆H₆.

Dẫn xuất hydrocarbon: CH₃COONa, C₂H₅Br, CHCl₃, HCOOH.

Bài 4: Các nhóm chức có trong các chất hữu cơ lần lượt là:

(1) Ether               (- O -)          

(2) amine bậc 1     (-NH₂)

(3) Aldehyde                  ()

(4) Carboxylic acid ()

(5) Ketone            ()

(6) Alcohol           (-OH) 

(7) Ester               ()

* HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

- Ôn lại kiến thức đã học.

- Hoàn thành bài 1 – 3 SGK trang 51

- Làm bài tập trong SBT.

- Đọc và tìm hiểu trước nội dung Bài 9 Phương pháp tách và tinh chế hợp chất hữu cơ