Giáo án và PPT Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả Kết nối Bài 5: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây xoài

BÀI 5: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu hình cho học sinh quan sát và tìm hiểu để trả lời câu hỏi:

Bằng việc quan sát hình trên và kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, em hhaxyneeu đặc điểm hoa của cây xoài.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh

Hoạt động 1: Đặc điểm thực vật học

GV yêu cầu học sinh trao đổi, tìm hiểu và trả lời:

• Bộ rễ của cây xoài có đặc điểm như thế nào?

• Thân, cành của cây xoài có đặc điểm gì? 

• Lá của cây xoài có đặc điểm gì? 

• Hoa của cây nhãn có đặc điểm gì? Tại sao hoa xoài lại có khả năng thu hút côn trùng?

• Quả của cây nhãn có đặc điểm như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Bộ rễ: rễ rất phát triển, ăn sâu và lan rộng.

- Thân, cành: Thân gỗ lớn 5 – 10m, tán rộng 8 -10m. Mỗi năm ra 3 – 4 đợt lộc.

- Lá: Lá đơn nguyên mọc sole. Lá bản to có mùi thơm đặc trưng.

- Hoa: Hoa đực (nhiều nhất) và hoa lưỡng tính. Hoa lưỡng tính có mật thu hút côn trùng.

- Qủa: Quả mọc thành chùm có màu sắc, khối lượng tùy theo giống xoài. Mỗi quả có một hạt.

Hoạt động 2: Yêu cầu ngoại cảnh

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Nhiệt độ thích hợp cho cây là bao nhiêu? Thời gian lạnh kéo dài tác động như thế nào đến cây?

• Lượng mưa và độ ẩm thích hợp cho cây xoài là bao nhiêu? 

• Xoài là cây ưa sáng hay ưa tối? Tác động của ánh sáng đến cây xoài như thế nào?

• Cây xoài thích hợp với loại đất nào?Độ pH thích hợp là bao nhiêu?

• Tốc độ gió ảnh hưởng như thế nào đến cây? Khi trồng và chăm sóc cần lưu ý gì để hạn chế tác động của gió với cây?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhiệt độ: Chịu được nhiệt độ cao. Từ 24 °C đến 27 °C. Lạnh kéo dài làm cây rụng lá, hoa, ảnh hưởng đến quả.

- Lượng mưa: Lượng mưa 1 000 – 1 200 mm.

  + Độ ẩm không khí 55% – 70%.

  + Xoài đủ nước cho quả ngon, năng suất cao hơn.

- Ánh sáng: Cây ưa sáng. Quả ở cành nhiều ánh sáng có chất lượng tốt hơn.

- Đất trồng: Đa dạng. Thích hợp nhất đất phù sa, đất pha cát. Đất thoát nước tốt, pH 5,5 – 7,0 (chua nhẹ).

- Gió: Gió thường là nguyên nhân làm rụng hoa, quả, gãy cành ở cây xoài.

II. Quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc

Hoạt động 1. Tìm hiểu kĩ thuật trồng

HS thực hiện trao đổi theo hướng dẫn của giáo viên và trả lời câu hỏi:

• Nên trồng xoài vào thời điểm nào là tốt nhất? 

• Khoảng cách trồng giữa các cây là bao nhiêu?

• Khi đào hố trồng, ta nên đào với kích thước bao nhiêu? Khi đào hố, bón phân lót thì ta nên đào hố theo kích thước bao nhiêu? Cần lưu ý gì đối với những vùng đất trũng thấp?

• Em hãy nêu thao tác trồng cây xoài? 

Sản phẩm dự kiến:

- Thời vụ: xuân, thu.

- Khoảng cách trồng: để lá cây phát triển không che lấp nhau. 

- Hố trồng: bổ sung phân bón lót là lần (1 kg) và phân hữu cơ khoảng 20 – 30 kg.

- Hố trồng: Tạo hố nhỏ giữa hố trồng đã đào, trồng đủ sâu để cây đứng vững, rễ phát triển, dễ

chăm tưới.

Hoạt động 2. Kĩ thuật chăm sóc

GV đưa ra một số câu hỏi về kiến thức phần hoạt động và yêu cầu học sinh trả lời: 

• Nên làm cỏ, vun xới quanh gốc cây bao nhiêu lần/năm?

• Lượng phân bón hằng năm phụ thuộc vào những yếu tố nào? 

• Thời điểm bón phân như thế nào là hiệu quả? Có mấy thời kì bón phân?

• Trong mỗi thời điểm bón phân cần bao nhiêu lượng và loại phân bón? Mục đích của từng thời điểm bón phân là gì?

• Em hãy nêu cách bón phân phù hợp cho từng thời điểm bón phân?

• Đối với thời kì thiết kế cơ bản, độ ẩm bao nhiêu là thích hợp cho cây?

Sản phẩm dự kiến:

- Làm cỏ, vun xới: Loại bỏ nơi ẩn nấp của sâu bệnh, diệt cỏ dại. Vun xới đất tơi xốp cho cây lấy nước. 

- Bón phân thúc:

+ Lượng bón: Bảng 5.1 SGK.

- Thời điểm bón:

+ Thời kì kiến thiết: bón 4 – 5 lần/ năm khi xoài ra lộc mới.

+ Thời kì kinh doanh: chia 4 lần.

- Cách bón:

+ Lần 1: Tạo rãnh rộng 20 – 30 cm, sâu khoảng 15 – 20 cm theo hình chiếu tán cây. Rải phân hữu cơ trước, vô cơ sau rồi lấp đất và tưới giữ ẩm.

+ Các lần sau: hoà tan phân vào nước hoặc rắc theo hình chiếu tán cây rồi tưới nước.

– Tưới nước:

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: 2 3 ngày tưới một lần, lượng tưới tùy tuổi cây.

+ Thời kì kinh doanh: giảm nước giai đoạn cây phân hoá mầm hoa và chuẩn bị thu hoạch.

- Một số sâu, bệnh hại và biện pháp phòng trừ sâu hại:

+ Chăm sóc, bón phân cân đối. 

+ Cắt tỉa cành đặc biệt sau thu hoạch. 

+ Tiêu huỷ bộ phận bị sâu. 

+ Phát hiện tiêu diệt sâu thủ công. 

+ Sử dụng thuốc trong danh mục.

- Một số biện pháp phòng trừ bệnh hại:

+ Cắt tỉa, thu gom, tiêu huỷ.

+ Bón phân, bổ sung nấm đối kháng. 

+ Bao kín quả bằng túi chuyên dụng. 

+ Sử dụng thuốc gốc đồng hoặc các loại trong danh mục cho phép.

III. Kĩ thuật cắt tỉa, tạo tán

Hoạt động 1: Thời kì kiến thiết cơ bản

GV đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh tìm hiểu: Nêu vai trò của việc cắt tỉa, tạo tán. Trong thời kì thiết kế cơ bản, chúng ta cần làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Vai trò việc cắt tỉa, tạo tán:

+ Duy trì đúng kích thước để cây không bị rậm rạp nhằm hạn chế các loại sâu, bệnh hại.

+ Tạo ra các chồi mới sinh trưởng mạnh.

+ Để ánh sáng truyền vào tán cây nhiều hơn.

- Thời kì kiến thiết cơ bản: khi cây cao 1 m đến 1,2 m thì bấm ngọn để độ cao thân chính 0,6 đến 0,8 m. Chọn giữ 2, 3 chối chấp 1. Cành cấp 1 dược 1 – 1,2 m thì cắt tỉa để tạo cành cấp 2 và cứ vậy đến khi có khung tán phân bố đều.

Hoạt động 2: Thời kì kinh doanh

GV yêu cầu học sinh trao đổi theo cặp để tìm hiểu: Trong thời kì kinh doanh, chúng ta cần phải làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Thời kì kinh doanh: Cắt tỉa các chổi, cành cong queo, cành bị bẻ gãy, cành yếu vươn ra xa tán, cành bị sâu bệnh, cành nhỏ mọc thẳng bên trong tán, không nhận được ánh sáng. Xoài sinh trưởng mạnh cần cắt tỉa để khống chế tán cây.

+ Giai đoạn sau thu hoạch: cắt tỉa toàn bộ cành tăm, cảnh sâu bệnh, cảnh bị che sáng hoặc cành vượt tán.

+ Tỉa cành hoa, quả bị sâu, bệnh.

IV. Kĩ thuật điều khiển ra hoa, tạo quả 

Hoạt động 1. Điều khiển ra hoa

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh tìm hiểu: Có mấy cách để thúc đẩy cây ra hoa?  Em hãy nêu cụ thể từng biện pháp?

Sản phẩm dự kiến:

- Thúc ra hoa: Biện pháp cơ giới (khoanh vỏ/chặn rễ), sử dụng hoá chất (kích thích tạo mầm hoa với Paclobutrazol 10%, kích thích ra hoa bằng cách phun KNO).

Hoạt động 2. Tăng khả năng tạo quả

HS nhận biết vấn đề và trả lời câu hỏi: Để tăng khả năng đậu quả, em cần làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Tăng khả năng đậu quả: dùng các chế phẩm GA3, HBO, Brassinolide,... bổ sung phân đa lượng, vi lượng.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhiệt độ cây xoài có thể sinh trưởng và phát triển bình thường là bao nhiêu?

Câu 2: Nguyên nhân nào gây bệnh phân trắng trên cây xoài?

Câu 3: Thời vụ thích hợp trồng xoài là

A. vụ Xuân và vụ Thu.

B. vụ Hạ và vụ Thu.

C. vụ Thu.

D. vụ Đông và vụ Xuân.

Câu 4: Vì sao cần tỉa cành và tạo tán cây xoài?

A. Để hãm chiều cao giúp cây tập trung dinh dưỡng phát triển cành lá và quả.

B. Để giảm sản lượng vụ sau.

C. Để tăng lượng sâu, bệnh hại.

D. Để tăng chiều cao cây.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu 1: Khoảng cách giữa hai lần phun KNO₃ để kích thích ra quả ở cây xoài là  bao nhiêu ngày?

Câu 2: Em hãy chỉ ra dấu hiệu khi cây bị bọ trĩ phá hoại trên cây xoài là gì?

Câu 3: Quan sát ảnh sau, xác định loại sâu, bệnh hại cây xoài là

A. bệnh phấn trắng. 

B. bệnh xì mủ. 

C. bệnh thán thư. 

D. sâu đục quả. 

Câu 4: Thời vụ thích hợp trồng xoài là

A. vụ Xuân và vụ Thu.

B. vụ Hạ và vụ Thu.

C. vụ Thu.

D. vụ Đông và vụ Xuân.

Câu 5: Cây xoài không thích hợp với loại đất nào sau đây?

A. Đất sét.

B. Đất phù sa ven sông.

C. Đất có tầng đất dày.

D. Đất có độ pH từ 5,5 – 6,5.