Đáp án công nghệ 9 - Trồng cây ăn quả kết nối Bài 5: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây xoài

BÀI 5. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY XOÀI

KHỞI ĐỘNG

Quan sát (H5.1) và kết hợp với kinh nghiệm của bản thân, em hãy nêu đặc điểm hoa của cây xoài.

Hướng dẫn chi tiết:

Kích thước nhỏ, đường kính khoảng 1cm, mọc thành chùm ở đầu cành. Chùm hoa dài khoảng 20 – 30cm. Hoa xoài là loài hoa lưỡng tính, nghĩa là chúng có cả cơ quan sinh sản đực và cái. Hoa có màu vàng nhạt, đường kính khoảng 1 cm. Hoa xoài có 5 cánh mỏng, nhọn và xếp chồng lên nhau. Mỗi bông hoa có nhiều nhị và bầu nhụy.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC VÀ YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Khám phá: Quan sát hình 5.2 và nêu đặc điểm thực vật học của cây xoài

Hướng dẫn chi tiết:

- Hình 5.2a:

+ Lá xoài là lá đơn, mọc so le, tập trung ở đầu cành.

+ Lá xoài hình bầu dục thon dài, dài từ 15 - 30 cm, rộng từ 5 - 10 cm.

+ Phiến lá xoài dày, màu xanh đậm, mặt trên bóng, mặt dưới có nhiều lông mịn.

+ Lá xoài có cuống dài, có gờ.

- Hình 5.2b:

+ Hoa xoài mọc thành chùm ở đầu cành, mỗi chùm có thể dài tới 30 cm.

+ Hoa xoài có màu vàng nhạt, đường kính khoảng 1 cm.

+ Hoa xoài có 5 cánh mỏng, nhọn và xếp chồng lên nhau.

+ Mỗi bông hoa xoài có nhiều nhị và bầu nhụy.

+ Hoa xoài là hoa lưỡng tính, nghĩa là chúng có cả cơ quan sinh sản đực và cái.

- Hình 5.2c

+ Quả xoài có hình dạng, kích thước và màu sắc khác nhau tùy theo giống.

+ Quả xoài phổ biến nhất có hình bầu dục, vỏ màu vàng hoặc xanh, thịt vàng hoặc cam.

+ Vỏ quả xoài dày, nhẵn hoặc có xơ.

+ Thịt quả xoài mềm, mọng nước, có vị ngọt hoặc chua ngọt.

+ Quả xoài chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa.

Kết nối năng lực: Mô tả đặc điểm thực vật học của một số giống xoài đang được trồng phổ biến ở gia đình, địa phương em hoặc em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

* Đặc điểm chung: Cả ba loại xoài này đều là cây thân gỗ, có rễ ăn sâu, rộng, nhiều cành, cành phân thành các hệ cành. Lá xoài lá đơn, mọc so le, phiến lá thuôn hình mũi mác, bản khá to. Hoa xoài mọc từng chùm, màu vàng, mọc ở đầu cành.

* Đặc điểm riêng:

- Xoài cát Hòa Lộc:

+ Nguồn gốc: Làng Hòa Lộc, xã Minh Hòa, huyện Phước Long, tỉnh Bình Thuận.

+ Thân cây cao lớn, tán rộng.

+ Lá xoài dài, mỏng, màu xanh đậm.

+ Hoa xoài màu vàng nhạt, mọc thành chùm.

+ Quả xoài hình bầu dục, vỏ màu vàng cam, có xơ.

+ Thịt quả dày, màu vàng cam, vị ngọt thanh, thơm ngon.

+ Hạt xoài nhỏ, dẹt.

+ Năng suất cao, dễ trồng, thích nghi với nhiều điều kiện khí hậu.

- Xoài cát Chu:

+ Nguồn gốc: Xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp.

+ Thân cây cao, tán rộng.

+ Lá xoài dài, dày, màu xanh đậm.

+ Hoa xoài màu vàng nhạt, mọc thành chùm.

+ Quả xoài hình bầu dục, vỏ màu vàng cam, nhẵn.

+ Thịt quả dày, màu vàng cam, vị ngọt đậm, thơm lừng.

+ Hạt xoài nhỏ, dẹt.

+ Chịu hạn tốt, dễ trồng, thích nghi với nhiều loại đất.

- Xoài xiêm:

+ Nguồn gốc: Thái Lan.

+ Thân cây cao, tán rộng.

+ Lá xoài dài, mỏng, màu xanh đậm.

+ Hoa xoài màu vàng nhạt, mọc thành chùm.

+ Quả xoài hình bầu dục thon dài, vỏ màu vàng xanh, nhẵn.

+ Thịt quả dày, màu vàng cam, vị ngọt thanh, không xơ.

+ Hạt xoài nhỏ, dẹt.

+ Chịu úng tốt, dễ trồng, thích nghi với nhiều loại đất.

II. QUY TRÌNH KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

Khám phá: Vì sao trong giai đoạn kiến thiết cơ bản cần bón phân sau mỗi đợt cây xoài ra lộc mới?

Hướng dẫn chi tiết:

Vì đó là giai đoạn cây xoài cần thêm chất dinh dưỡng để nuôi và phát triển mạnh mẽ các cành mới. Giai đoạn này sẽ giúp cây có cành khỏe mạnh, không sâu bệnh, tạo được khung cây đẹp.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh của cây xoài.

Hướng dẫn chi tiết:

* Đặc điểm thực vật học:

- Rễ: bộ rễ cọc, ăn sâu xuống đất, giúp cây bám chặt vào lòng đất và hút nước, dinh dưỡng hiệu quả. Rễ xoài tập trung nhiều ở lớp đất mặt, từ 0 - 50 cm, giúp cây dễ dàng hấp thu dưỡng chất từ phân bón và nước tưới. Cây xoài có khả năng chịu hạn tốt nhờ bộ rễ cọc ăn sâu và phát triển mạnh.

- Thân, cành: Thân gỗ lớn, vỏ màu nâu xám, xù xì. Cây xoài có nhiều cành nhánh, phân bố đều đặn xung quanh thân.

- Lá: đơn, nguyên, mọc so le, tập trung ở đầu cành. Lá xoài hình bầu dục thon dài, dài từ 15 - 30 cm, rộng từ 5 - 10 cm. Phiến lá xoài dày, màu xanh đậm, mặt trên bóng, mặt dưới có nhiều lông mịn. Lá xoài có cuống dài, có gờ.

- Hoa: mọc thành từng chùm ở đầu cành. Chùm hoa dài 20 – 30cm. Hoa xoài có màu vàng nhạt, đường kính khoảng 1 cm. Hoa xoài có 5 cánh mỏng, nhọn và xếp chồng lên nhau. Mỗi bông hoa xoài có nhiều nhị và bầu nhụy. Hoa xoài là hoa lưỡng tính, nghĩa là chúng có cả cơ quan sinh sản đực và cái. Tuy nhiên, xoài cần thụ phấn chéo để tạo quả. Thụ phấn chéo của xoài thường được thực hiện bởi côn trùng, chẳng hạn như ong và bướm.

- Quả: có hình dạng, kích thước và màu sắc khác nhau tùy theo giống. Quả xoài phổ biến nhất có hình bầu dục, vỏ màu vàng hoặc xanh, thịt vàng hoặc cam. Vỏ quả xoài dày, nhẵn hoặc có xơ. Thịt quả xoài mềm, mọng nước, có vị ngọt hoặc chua ngọt. Quả xoài chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa.

* Yêu cầu ngoại cảnh:

- Nhiệt độ: nhiệt độ thích hợp từ 24 – 27 độ C. Tuy nhiên, có thể chịu đựng đến mức nhiệt độ 40 – 45 độ C, không chịu được lạnh kéo dài.

- Lượng mưa và độ ẩm: Lượng mưa khoảng từ 1000 – 1200ml/năm và độ ẩm không khí từ 55 – 70%.

- Ánh sáng: ưa sáng, ánh sáng trực tiếp giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt.

- Đất trồng: đa dạng đất, tuy nhiên đất thích hợp nhất là phù sa hoặc đất thịt pha cát, độ pH từ 5,5 đến 7,0.

- Gió: tốc độ vừa phải, nơi gió lớn cần phải bố trí hệ thống cây chắn gió hợp lí.

- Độ ẩm: ưa ẩm nhưng không chịu được úng. Độ ẩm không khí thích hợp cho cây xoài sinh trưởng và phát triển là từ 70 - 80%.

Câu 2: Trình bày kĩ thuật trồng, chăm sóc, cắt tỉa, tạo tán, điều khiển ra hoa, đậu quả cho cây xoài.

Hướng dẫn chi tiết:

*Kĩ thuật trồng:

- Thời vụ: vụ xuân (tháng 2 đến tháng 4) và vụ thu (tháng 8 đến tháng 10).

- Khoảng cách: tùy theo giống, trung bình là 3m x 4m, 5m x 5m, 6m x 6m, 7m x 7m.

- Nên chọn giống xoài uy tín, phù hợp với điều kiện khí hậu thổ nhưỡng địa phương. Một số giống xoài phổ biến được ưa chuộng tại Việt Nam như: Xoài cát Hòa Lộc, Xoài cát Chu, Xoài Đài Loan, Xoài xiêm, Xoài keo,...

- Chuẩn bị hố trồng: đường kính từ 80 – 90cm, sâu 40 – 50cm. Trộn đều đất với phân bón (mỗi hố 20 – 30kg phân hữu cơ + 1kg phân lân) rồi lấp lại hố trồng.

- Trồng cây: Tạo một hố nhỏ chính giữa hố trồng, xé bỏ túi bầu và đặt cây xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2 – 3 cm, nén chặt gốc cây, cắm cọc vào quanh gốc và buộc cố định cho cây. Vun đất mặt vào quanh gốc cây tạo thành ụ hình lòng chảo, phủ gốc bằng xác thực vật khô và tưới đẫm nước xung quanh.

*Kĩ thuật chăm sóc:

- Làm cỏ, vun xới: 2 – 3 lần/năm. Làm cỏ thường xuyên để loại bỏ cỏ dại cạnh gốc cây, giúp cây hút dinh dưỡng tốt hơn. Vun xới đất xung quanh gốc cây để tạo độ tơi xốp cho đất, giúp cây hô hấp dễ dàng.

- Bón phân thúc:

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: chia làm 4 đến 5 lần/năm vào giai đoạn xoài mới ra lộc mới (tháng 2 đến tháng 10).

+ Thời kì kinh doanh: chia làm 4 lần (sau thu hoạch, khi cây bắt đầu ra hoa, khi cây đậu quả 3 tuần và sau lần 3 một tháng). Bón lần đầu bằng cách rạch rãnh xung quanh tán cây, rải phân rồi lấp đất. Bón lần sau bằng cách hòa loãng vào nước rồi tưới xung quanh gốc cây hoặc rải phân theo hình chiếu tán cây.

- Tưới nước:

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: 2 – 3 ngày/lần, mỗi lần từ 10 – 30 lít/cây tùy độ tuổi.

+ Thời kì kinh doanh: giai đoạn phân hóa mầm hoa, giai đoạn chuẩn bị thu hoạch cần hạn chế tưới nước. Các giai đoạn còn lại tưới 2 – 3 ngày/lần, mỗi lần 40 – 50 lít/cây.

+ Phòng, trừ sâu bệnh hại: thường xuyên cắt tỉa, quét vôi gốc cây, vệ sinh vườn. Sử dụng phân bón hợp lí để nâng cao sức đề kháng của cây. Khi có sâu hại cần kịp thời sử dụng các biện pháp phù hợp để tiêu diệt (bắt tay, bẫy, thuốc trừ sâu sinh học, hóa học…).

+ Tưới nước cho cây xoài thường xuyên, nhất là vào mùa khô. Nên tưới nước vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.

+ Lượng nước tưới cho cây xoài tùy thuộc vào độ ẩm của đất và giai đoạn sinh trưởng của cây.

*Kĩ thuật cắt tỉa, tạo tán:

- Thời kì kiến thiết cơ bản: khi cây cao 1,0m đến 1,2m tiến hành bấn ngọn. Khi các chồi mọc ra chọn 2 – 3 nhành khỏe làm nhành cấp 1, khi nhành cấp 1 dài 1,0 – 1,2m tiếp tục cắt để tạo cành cấp 2 và tương tự để tạo cành cấp 3.

- Thời kì kinh doanh: hằng năm tỉa thưa, cắt ngắn đầu cành, cắt bỏ cành sâu, bệnh, cành bị che khuất trong tán.

- Nên cắt tỉa cành vào đầu mùa xuân hoặc sau khi thu hoạch quả.

- Tạo tán cho cây xoài giúp cây đón ánh sáng tốt hơn, quang hợp mạnh hơn và cho năng suất cao hơn.

- Nên tạo tán cho cây xoài theo hình tháp hoặc hình trụ.

*Kĩ thuật điều khiển ra hoa, đậu quả:

- Điều khiển ra hoa: Sau thu hoạch khoảng 45 ngày, sử dụng paclobutrazol 10% từ 10 – 20g pha với khoảng 20 – 30 lít nước, tưới đều xung quanh tán cây. Sau 40 ngày tiến hành phun  3% (lần 1), sau 7 ngày phun  1,5% (lần 2). Phun ướt đều ở hai mặt lá.

- Điều khiển đậu quả: sử dụng  nồng độ từ 0,002% đến 0,004% hoặc  0,01% phun vào thời điểm trước khi cây nở hoa, 30% hoa nở và cây vừa đậu quả. Sau đậu quả 2 tuần, phun a-NAA nồng độ 0,002%,  0,001%, phun lại lần 2 từ 7 ngày đến 10 ngày.

VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức để thực hiện việc trồng và chăm sóc cây xoài ở địa phương em.

Hướng dẫn chi tiết:

- Tỉa quả: Khi quả kết thúc thời kì rụng sinh lí (30 – 35 ngày sau khi đậu quả) tiến hành tỉa bỏ quả bị dị dạng, sâu bệnh tấn công, quả ở đầu ngọn của chùm, tỉa bỏ gié không mang quả, cành lá xung quanh che khuất

- Bao quả: Thời điểm bao tốt nhất là 35 – 40 ngày sau khi nhận đậu quả. Sử dụng túi chuyên dụng có thắt nút, kích thước 25 x 30 cm. Tùy theo nhu cầu thị trường tiêu thụ sẽ chọn màu túi. Chọn những quả phát triển đều đặn để tiến hành bao quả. Chú ý phòng trừ sâu bệnh trước khi bao quả. Cần tưới nước đầy đủ cho cây trong giai đoạn này.