Giáo án và PPT Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả Kết nối Bài 6: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây sầu riêng

BÀI 6: KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY SẦU RIÊNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu hình cây sầu riêng cho học sinh quan sát và trả lời: 

Em hãy quan sát và nêu đặc điểm thực vật học của cây sầu riêng. Vì sao ở các tỉnh miền Bắc nước ta thường không trồng cây sầu riêng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh

Hoạt động 1: Đặc điểm thực vật học

GV đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh tìm hiểu:

• Bộ rễ của cây sầu riêng có đặc điểm như thế nào?

• Thân, cành của cây sầu riêng có đặc điểm gì? 

• Lá của cây sầu riêng có đặc điểm gì? 

• Hoa của cây sầu riêng có đặc điểm gì? Số lượng hoa trên một chùm phụ thuộc vào yếu tố nào?

• Quả của cây sầu riêng có đặc điểm như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Tên khoa học: Durio zibethinus Murr.

- Bộ rễ: Có thể ăn sâu và lan rộng từ 6 m đến 8 m tuỳ vào cây giống được tuyển chọn bằng hình thức nào (chiết cành, ghép cành, trồng bằng hạt,...).

- Thân, cành: Thân gỗ lớn, cây trưởng thành có thể cao từ 20 m đến 30 m. Cành mọc ngang, phân cành thấp; tán cây phát triển mạnh, rộng nhất ở phần gốc cây và thu hẹp dần lên phần ngọn cây tạo thành dạng hình tháp.

- Lá: Lá đơn, mọc so le, phiến lá dày hình trứng thuôn dài. Lá có màu đồng khi còn non và chuyển sang màu xanh khi lá trưởng thành.

- Hoa: Hoa lưỡng tính, cánh hoa có màu trắng, hoa mọc thành chùm trên những cành lớn và trên thân chính (Hình 6.2b). Hoa nở vào ban đêm, thụ phấn nhờ côn trùng.

- Quả: Quả có hình bầu dục hoặc tròn, vỏ cứng, có nhiều gai, thịt quả (cơm) thường có màu vàng và có mùi đặc trưng.

Hoạt động 2. Yêu cầu ngoại cảnh

GV đưa ra một số câu hỏi liên quan đến phần hoạt động và yêu cầu học sinh trao đổi để trả lời:

• Nhiệt độ thích hợp cho cây là bao nhiêu? Tại sao miền Bắc nước ta không trồng được sầu riêng?

• Lượng mưa và độ ẩm thích hợp cho cây là bao nhiêu? 

• Ánh sáng phù hợp với sầu riêng theo từng giai đoạn là gì? 

• Cây sầu riêng thích hợp với loại đất nào?Độ pH thích hợp là bao nhiêu?

Sản phẩm dự kiến:

- Nhiệt độ: Phù hợp từ 24°C đến 30°C. Thấp dưới 22°C hoặc vượt quá 40°C làm hạn chế sinh trưởng của cây → miền Bắc nước ta không trồng được sầu riêng.

- Lượng mưa và độ ẩm: Thích hợp ở những nơi có lượng mưa từ 1 600 mm đến 4.000 mm/năm, độ ẩm không khí từ 75% đến 80%.

- Ánh sáng: Khi cây còn nhỏ, nhu cầu ánh sáng không cao —> Cần che bớt nắng cho cây. Khi cây đã trưởng thành thì cần nhiều ánh sáng.

- Đất trồng: Thích nghi với nhiều loại đất như thịt pha cát, đất thịt, đất phù sa, đất đỏ bazan,... nhưng thích hợp nhất là đất thịt, thoát nước tốt, độ pH từ 5,0 đến 6,4.

II. Quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc

Hoạt động 1: Tìm hiểu kĩ thuật trồng

GV  hướng dẫn học sinh thảo luận và trả lời câu hỏi:

• Nên trồng sầu riêng vào thời điểm nào là tốt nhất? 

• Khoảng cách trồng giữa các cây là bao nhiêu?

• Khi đào hố trồng, ta nên đào với kích thước bao nhiêu? Khi đào hố, bón phân lót thì ta nên đào hố theo kích thước bao nhiêu? Cần lưu ý gì đối với những vùng đất trũng thấp?

• Em hãy nêu thao tác trồng sầu riêng? Cần có lưu ý gì trong khi trồng?

Sản phẩm dự kiến:

- Thời vụ: Thường được trồng vào đầu mùa mưa ở miền Nam (cuối tháng 4 đầu tháng 5).

- Khoảng cách: Cây cách cây và hàng cách hàng từ 6 m đến 8 m, tương đương với mật độ từ 125 cây đến 277 cây/ha.

- Chuẩn bị hố trồng: + Đối với những vùng đất cao, đào hố tròn với đường kính 80 cm hoặc hổ vuông với kích thước mỗi chiều từ 70 cm đến 80 cm, sâu khoảng 50 – 60 cm.

+ Đối với những vùng trũng thấp, đào mương, lên liếp hoặc đắp ụ cao để tránh ngập úng. Kích thước mặt ụ từ 70 cm đến 100 cm; đáy ụ từ 100 cm đến 150 cm.

+ Bón phân lót: Mỗi hố hoặc mỗi ụ từ 20 kg đến 30 kg phân hữu cơ; 0,7 kg đến 1,0 kg supe lân; 0,5 kg vôi bột.

- Trồng cây: Tạo một hố nhỏ giữa hố hoặc ụ đất đã chuẩn bị —> xé bỏ túi bầu —> đặt cây con xuống —> lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2 cm đến 3 cm.

– Cắm cọc giữ cây khỏi đổ và che bớt ánh sáng cho cây con.

Hoạt động 2. Kĩ thuật chăm sóc được thực hiện như thế nào?

GV  hướng dẫn học sinh thảo luận và tìm hiểu: 

• Nên làm cỏ, vun xới quanh gốc cây bao nhiêu lần/năm?

• Thời điểm bón phân như thế nào là hiệu quả? Có mấy thời kì bón phân?

• Cây sầu riêng thường có những loại sâu, bệnh hại nào? Cách phòng trừ đối với mỗi loại sâu, bệnh hại là gì?

III. Kĩ thuật cắt tỉa, tạo tán

1. Thời kì kiến thiết cơ bản

GV đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh tìm hiểu: Trong thời kì thiết kế cơ bản, chúng ta cần làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Tỉa cành, tạo tán ngay từ năm đầu tiên và thực hiện thường xuyên ở những năm sau bằng cách loại bỏ các cành cấp 1 mọc ở những vị trí không hợp lí để tạo cho cây có nhiều tầng tán. Tạo tầng tán đầu tiên ở vị trí cách mặt đất khoảng 1.0 m. Mỗi tầng để từ 3 đến 4 cành cấp 1. Các tầng tán cách nhau khoảng 0,4 – 0,6 m.

2. Thời kì kinh doanh

HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Trong thời kì kinh doanh, chúng ta cần phải làm gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Đối với cây sầu riêng đã vào giai đoạn cho quả, việc cắt tỉa chủ yếu được thực hiện ở thời điểm sau thu hoạch bằng cách loại bỏ các cành đã già yếu, những cảnh bị sâu, bệnh, những chồi mọc thẳng đứng hoặc đâm xuống dưới, tỉa bớt cành tạo cho tán cây có độ thông thoáng.

IV. Kĩ thuật điều khiển ra hoa, tạo quả 

Hoạt động 1. Điều khiển ra hoa

GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu và trả lời: Có mấy cách để thúc đẩy cây ra hoa? Em hãy nêu cụ thể từng biện pháp?

Sản phẩm dự kiến:

- Kích thích tạo mầm hoa. Sau khi bón phân lần 2 tử 30 ngày đến 40 ngày, tiến hành tạo khô hạn kết hợp với phun Paclobutrazol nồng độ từ 0,001% đến 0,0015% lên hai mặt của lá cây.

- Kích thích ra hoa: Khi cây ra hoa được 0,5 cm (sau khi kích thích tạo mầm hoa từ 30 ngày đến 40 ngày), tiến hành tưới nước hai ngày một lần để giúp hoa phát triển tốt.

Hoạt động 2: Tăng khả năng tạo quả

GV đặt câu hỏi yêu cầu học sinh trao đổi và trả lời: Em cần làm gì để tăng khả năng đậu quả cho cây sầu riêng?

Sản phẩm dự kiến:

- Sau khi hoa nở, tiến hành phun phân bón lá chứa Ca, Bo, K theo khuyến cáo hoặc và thụ phấn bổ sung cho các chùm hoa ở giữa cành để tăng tỉ lệ đậu quả.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Nhiệt độ nào dưới đây làm cho cây sầu riêng hạn chế sinh trưởng là

A. 25^oC.                                         

B. 5^oC.

C. 23^oC.                             

D. 35^oC.

Câu 2: Sầu riêng cần hạn chế tưới nước vào giai đoạn nào?

A. Giai đoạn sau thu hoạch.

B. Giai đoạn cây ra lộc. 

C. Giai đoạn cây bắt đầu ra hoa. 

D. Giai đoạn phân hóa mầm hoa. 

Câu 3: Cây sầu riêng có những loại hoa nào? 

A. Hoa đực và hoa cái.     

B. Hoa đực và hoa lưỡng tính.                       

C. Hoa lưỡng tính.         

D. Hoa cái và hoa lưỡng tính.

Câu 4: Cần duy trì độ ẩm cho cây sầu riêng từ 

A. 70 - 80%.

B. 70 - 90%.

C. 75 - 80%.

D. 50 - 60%.

Câu 5: Nhu cầu ánh sáng của cây sầu riêng:

A. Ánh sáng cao. 

B. Ánh sáng mạnh.

C. Ánh sáng không cao. 

D. Tùy từng giống cây.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Mục đích của việc cắt tỉa, tạo cành của thời kì kinh doanh cây sầu riêng là gì?

Câu 2: Để thúc đẩy quá trình ra hoa, ta có thể sử dụng Paclobutrazol có nồng độ bao nhiêu?

Câu 3: Đối với thời kì kinh doanh, nhu cầu nước của sầu riêng như thế nàp? Nêu các đặc điểm của từng giai đoạn?