Giáo án Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả Kết nối bài 5: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây xoài

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về đặc điểm thực vật học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, dạy học theo kĩ thuật khăn trải bàn.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1, 2: Trình bày các đặc điểm thực vật học của cây xoài vào bảng nhóm.

+ Nhóm 3, 4: Trình bày các yêu cầu ngoại cảnh của cây xoài vào bảng nhóm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về đặc điểm thực vật học của cây xoài.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

I. Thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh

1. Đặc điểm thực vật học

a) Bộ rễ

- Rễ xoài là hệ rễ cọc, bộ rễ rất phát triển, mọc sâu và lan rộng.

- Có khả năng hút nước, chất dinh dưỡng rất mạnh phục vụ cho sinh trưởng, phát triển của cây.

b) Thân, cành

- Cây xoài là cây thân gỗ lớn, cây trưởng thành có thể cao từ 5 m đến 10 m, đường kính tán rộng từ 8 m đến 10 m. 

- Một năm xoài có thể ra từ 3 đợt đến 4 đợt lộc nên bộ tán phát triển nhanh tạo khả năng quang hợp và tích luỹ vật chất rất lớn. 

c) Lá

- Cây xoài có lá đơn, nguyên, mọc so le, phiến lá thuôn hình mũi mác, nhẵn, có mùi thơm, bản lá khá to (Hình 5.2a).

d) Hoa

- Hoa xoài nhỏ, màu vàng, mọc thành chùm ở đầu cành (Hình 5.2b). 

- Chùm hoa dài khoảng 20 – 30 cm, có khoảng 200 – 400 hoa/chùm. 

- Có hai loại hoa là hoa đực và hoa lưỡng tính. Hoa lưỡng tính có tuyến mật nên có khả năng thu hút côn trùng, tạo điều kiện cho quá trình thụ phấn.

e) Quả

- Quả xoài chín thường có màu vàng hoặc tím (Hình 5.2c); thịt quả vàng, ngọt, có mùi thơm hấp dẫn. 

- Mỗi quả có một hạt khá to. Khối lượng quả tùy theo giống, có quả nặng trên 1 kg.

2. Yêu cầu ngoại cảnh

a) Nhiệt độ

Nhiệt độ thích hợp cho cây xoài sinh trưởng, phát triển là từ 24 °C đến 27 °C. Tuy nhiên, xoài là giống cây nhiệt đới nên có thể chịu được mức nhiệt độ cao lên đến khoảng 40 °C – 45 °C tuỳ giống. Thời gian lạnh kéo dài sẽ làm cây bị ảnh hưởng như rụng lá, rụng hoa, ảnh hưởng đến sự phát triển của quả.

b) Lượng mưa và độ ẩm phát triển

Cây xoài thích hợp trong điều kiện lượng mưa trung bình khoảng 1.000 – 1200 mm/năm, độ ẩm không khí từ 55% đến 70%. Ở những vùng có đủ nước tưới, quả có phẩm chất ngon hơn và năng suất cũng cao hơn.

c) Ánh sáng

Cây xoài thuộc loài cây ưa sáng, sinh trưởng, phát triển tốt trong điều kiện ánh sáng trực tiếp (trực xạ). Những cành bên ngoài nhận được ánh sáng đầy đủ sẽ ra hoa nhiều, quả có màu sắc đẹp hơn, chất lượng tốt hơn.

d) Đất trồng

Cây xoài có khả năng thích nghi với nhiều loại đất, trong đó thích hợp nhất là đất phù sa hoặc đất thịt pha cát, thoát nước tốt, độ pH từ 5,5 đến 7,0.

e) Gió

Gió là nguyên nhân gây nên rụng hoa, rụng quả, vì vậy khi quy hoạch vườn trồng xoài nên lưu ý không trồng ở những nơi thường có gió lớn. Nơi chịu ảnh hưởng của gió lớn theo mùa thì phải bố trí hệ thống cây chắn gió hợp lí.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về kĩ thuật trồng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu các nhóm HS đọc thông tin II.1 SGK tr.39 và trả lời câu hỏi: Nêu kĩ thuật trồng cây xoài.

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS tiếp tục thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: Em hãy kể tên một số giống xoài được trồng phổ biến ở Việt Nam mà em biết.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về kĩ thuật trồng cây xoài.

- GV mời một số HS trả lời câu hỏi mở rộng: 

Một số giống xoài được trồng phổ biến ở Việt Nam:

+ Xoài Cát Chu, xoài Cát Hoà Lộc, xoài Đài Loan, xoài Châu Hạng Võ (hay còn gọi là xoài Châu Nghệ), xoài Xiêm Núm, xoài Úc, một số giống xoài địa phương và nhập nội khác.

+ Nhiều nơi đã hình thành những vùng trồng tập trung như xoài Cát Chu (Đồng Tháp), xoài Cát Hoà Lộc (Tiền Giang), xoài Xiêm Núm (Vĩnh Long), xoài Úc (Khánh Hòa), xoài Đài Loan (An Giang),...

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

II. Quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc

1. Kĩ thuật trồng

a) Thời vụ

Thời vụ trồng thích hợp là vụ xuân (từ tháng 2 đến tháng 4) và vụ thu (từ tháng 8 đến tháng 10).

b) Khoảng cách

Khoảng cách trồng trung bình là 3 m × 4 m; 5 m × 5 m; 6 m × 6 m; 7 m x 7 m hoặc 8 m × 8 m tuỳ theo từng giống và kĩ thuật thâm canh.

c) Chuẩn bị hố trồng

- Đào hố bằng dụng cụ thích hợp (xẻng, thuổng, cuốc,...). 

- Hố trồng xoài có đường kính từ 80 cm đến 90 cm, sâu khoảng 40 – 50 cm. 

- Lượng phân bón lót cho mỗi hố từ 20 kg đến 30 kg phân hữu cơ và 1 kg phân lân. Trộn đều phần đất đã đào với toàn bộ lượng phân bón lót, sau đó lấp trở lại hố trồng. 

- Cần lưu ý những vùng đất trũng thấp như Đồng bằng sông Cửu Long phải đào mương lên liếp hoặc đắp ụ cao, tránh ngập úng làm hỏng rễ xoài.

d) Trồng cây

- Tạo một hố nhỏ chính giữa hồ đào, xé bỏ túi bầu và đặt cây xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2 cm đến 3 cm, dùng tay nén chặt xung quanh gốc. 

- Cắm cọc chống và dùng dây mềm buộc cố định cây để tránh gió lay. 

- Dùng đất mặt vun vào quanh gốc cây tạo thành ụ hình lòng chảo, gờ xung quanh cao hơn từ 20 cm đến 25 cm so với mặt vườn. 

- Phủ gốc bằng xác thực vật khô, tưới nước giữ ẩm thường xuyên.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về kĩ thuật chăm sóc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm (4 – 6 HS/nhóm), mỗi nhóm thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1 + 2: Đọc nội dung SGK,  tìm hiểu về kĩ thuật làm cỏ, vun xới và bón phân thúc của cây xoài.

+ Nhóm 3 + 4: Đọc nội dung SGK,  tìm hiểu về kĩ thuật tưới nước và một số sâu, bệnh hại và biện pháp phòng, trừ của cây xoài. 

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu 4 nhóm cùng đọc thông tin và trả lời câu hỏi trong hộp khám phá tr.41: Vì sao trong giai đoạn kiến thiết cơ bản cần bón phân sau mỗi đợt cây xoài ra lộc mới?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát Bảng, hình ảnh, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về kĩ thuật trồng cây xoài.

- -GV mời đại diện 1 - 2 nhóm trả lời câu hỏi trong hộp khám phá:

Trong giai đoạn kiến thiết cơ bản cần bón phân sau mỗi đợt cây xoài ra lộc mới vì đó là giai đoạn cây xoài cần thêm chất dinh dưỡng để nuôi và phát triển mạnh mẽ các cành mới. Việc cung cấp kịp thời phân bón cho cây sẽ giúp cây có cành khỏe mạnh, không sâu bệnh, tạo được khung cây đẹp.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

2. Kĩ thuật chăm sóc

a) Làm cỏ, vun xới

Tiến hành làm cỏ, vun xới quanh gốc cây từ 2 lần đến 3 lần/năm để diệt cỏ dại, làm mắt nơi ẩn nấp của sâu, bệnh và làm cho đất tơi xốp.

b) Bón phân thúc

* Lượng bón

Lượng phân bón thúc hằng năm cho cây xoài tiến hành theo Bảng 5.1. (Đính kèm bên dưới Nhiệm vụ 2)

* Thời điểm và mục đích bón phân

- Thời kì kiến thiết cơ bản: Bón 4 đến 5 lần/năm vào giai đoạn xoài ra lộc mới (tháng 2 đến tháng 10).

- Thời kì kinh doanh: Lượng phân bón được chia làm 4 lần (Bảng 5.2). (Đính kèm bên dưới Nhiệm vụ 2)

* Cách bón

- Bón lần 1 (sau thu hoạch): 

+ Kết hợp bón phân vô cơ và toàn bộ lượng phân hữu cơ bằng cách đào rãnh rộng khoảng 20 – 30 cm, sâu khoảng 15 – 20 cm xung quanh theo hình chiếu của tán cây;

+ Rải phân hữu cơ xuống trước, sau đó đến phân vô cơ, lấp đất và tưới nước giữ ẩm.

- Các lần bón sau: 

+ Hoà loãng phân vào nước để tưới cho cây hoặc rải đều phân theo hình chiếu tán cây (cách gốc khoảng 50 cm);

+ Tưới nước để phân tan và ngấm vào đất, sau đó tưới giữ ẩm thường xuyên để cây hấp thụ phân bón hiệu quả.

c) Tưới nước

- Thời kì kiến thiết cơ bản: Từ 2 ngày đến 3 ngày tưới một lần, mỗi lần tưới từ 10 lít đến 30 lít/cây tuỳ theo độ tuổi cây.

- Thời kì kinh doanh: 

+ Giai đoạn phân hoá mầm hoa (từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau) và giai đoạn quả chuẩn bị thu hoạch cần hạn chế tưới nước;

........................