Giáo án và PPT KHTN 7 chân trời Bài 16: Sự phản xạ ánh sáng

BÀI 16: SỰ PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chuẩn bị một đèn pin và một chiếc gương, HS dùng đèn rọi lên gương để ánh sáng bị hắt lại lên tường và cho biết: 

+ Phải để đèn pin theo hướng nào để vết sáng đến đúng một điểm A cho trước trên tường?

+ Có phải bất kì tia sáng nào chiếu xuống mặt gương đều có thể hắt vào đúng điểm A? Làm thế nào để hắt ánh sáng vào đúng điểm A trên tường? Cần phải điểu chỉnh các yếu tố nào để đạt được mục đích này.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. HIỆN TƯỢNG PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Hoạt động 1: Tìm hiểu về hiện tượng phản xạ ánh sáng

GV giao nhiệm vụ HS quan sát Hình 16.1 và trả lời các câu hỏi sau: 

+ Ta nhìn thấy gì trên mặt nước?

+ Phản xạ ánh sáng là gì?

+ Trong điều kiện nào ta nhìn thấy ảnh trên mặt nước?

+ Nêu một số ví dụ để hiện tượng phản xạ ánh sáng mà em quan sát được trong thực tế?

Sản phẩm dự kiến:

- Phản xạ ánh sáng là hiện tượng ánh sáng bị hắt lại môi trường cũ khi gặp một bề mặt nhẵn bóng, chẳng hạn như mặt gương, mặt kim loại sáng bóng,…

- Mặt phản xạ là một mặt phẳng, nhẵn bóng thì ta gọi đó là gương phẳng.

- Hình ảnh của cảnh vật qua mặt nước được gọi là ảnh tạo bởi gương phẳng.

2. ĐỊNH LUẬT PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Hoạt động 2: Tìm hiểu về định luật phản xạ ánh sáng

GV hướng dẫn các nhóm chuẩn bị các dụng cụ thí nghiệm như yêu cầu của SGK. Chiếu tia sáng tới, GV yêu cầu HS xác định góc tới. Sau đó, GV đề nghị HS dự đoán:

+ Tia sáng phản xạ nằm ở đâu?

+ Góc phản xạ bằng bao nhiêu?

+ Mối quan hệ giữa góc phản xạ và góc tới.

Sản phẩm dự kiến:

- Tia sáng phản xạ nằm trong mặt phẳng tới

- Góc phản xạ bằng góc tới: i’ = i 

3. PHẢN XẠ VÀ PHẢN XẠ KHUẾCH TÁN

Hoạt động 3: Phân biệt phản xạ và phản xạ khuếch tán

GV yêu cầu HS quan sát H16.4, 16.5 đọc phần thông tin trong SGK, sau đó tổ chức cho HS thảo luận trả lời câu hỏi:

+ Ảnh của hai cảnh vật trên mặt hổ trong hai trường hợp ở Hình 16.4 trong SGK khác nhau thế nào?

+ Nêu nhận xét vể hướng của các tia sáng phản xạ trong Hình 16.5a và 16.5b ở SGK. Giải thích vì sao có sự khác nhau đó.

Sản phẩm dự kiến:

- Sự phản xạ ánh sáng xảy ra khi ánh sáng chiếu tới bề mặt nhẵn bóng được gọi là phản xạ (còn gọi là phản xạ gương)

- Sự phản xạ ánh sáng xảy ra khi ánh sáng chiếu tới bề mặt gồ ghề, thô ráp được gọi là phản xạ khuếch tán.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Trường hợp nào dưới đây xảy ra hiện tượng phản xạ ánh sáng?

A. Ánh sáng chiếu tới mặt gương.

B. Ánh chiếu tới tờ giấy.

C. Ánh sáng chiếu tới tấm thảm len.

D. Ánh sáng chiếu tới bức tường.

Câu 2: Chiếu một tia sáng SI lên một gương phẳng, tia phản xạ thu được nằm trong mặt phẳng nào ?

A. Mặt gương.

B. Mặt phẳng tạo bởi tia tới và mặt gương.

C. Mặt phẳng vuông góc với tia tới.

D. Mặt phẳng tạo bởi tia tới và pháp tuyến với gương ở điểm tới.

Câu 3: Hiện tượng nào sau đây liên quan đến sự phản xạ ánh sáng?

A. Ánh sáng mặt trời tạo ra hiện tượng quang hợp.

B. Ánh sáng mặt trời phản chiếu trên mặt nước.

C. Ánh sáng mặt trời làm pin quang điện hoạt động.

D. Ánh sáng mặt trời làm nóng bếp mặt trời.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về định luật phản xạ ánh sáng?

A. Góc phản xạ bằng góc tới.

B. Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng chứa tia tới và đường pháp tuyến với gương ở điểm tới.

C. Tia phản xạ luôn song song với tia tới.

D. Góc hợp bởi tia tới và pháp tuyến bằng góc hợp bởi tia phản xạ và pháp tuyến.

Câu 5: Trường hợp nào sau đây có phản xạ khuếch tán?

A. Ánh sáng chiếu đến mặt gương.

B. Ánh sáng chiếu đến mặt hồ phẳng lặng.

C. Ánh sáng chiếu đến mặt hồ gợn sóng.

D. Ánh sáng chiếu đến tấm bạc láng, phẳng.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Chiếu một tia sáng tới tạo với mặt một gương phẳng một góc 65⁰. Góc hợp bởi tia sáng phản xạ và tia sáng tới bằng bao nhiêu? Vẽ hình minh họa cho câu Lời giải: của em.

Câu 2: Một học sinh thực hiện thí nghiệm khảo sát sự phản xạ ánh sáng bằng cách chiếu một tia sáng theo phương nằm ngang lên mặt một gương phẳng. Học sinh này nhìn thấy tia sáng phản xạ có phương thẳng đứng, hướng từ dưới lên. Hãy vận dụng định luật phản xạ để vẽ gương phẳng, tia sáng phản xạ và xác định góc tới trong thí nghiệm này.