Giáo án và PPT KHTN 7 chân trời Bài 20: Từ trường Trái Đất – Sử dụng la bàn

BÀI 20: TỪ TRƯỜNG TRÁI ĐẤT – SỬ DỤNG LA BÀN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV tổ chức cho HS tham gia trò chơi "Bức tranh bí ẩn” HS tham gia trò chơi, trả lời các câu hỏi và nhận điểm thưởng tương ứng.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. TỪ TRƯỜNG CỦA TRÁI ĐẤT

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự tồn tại từ trường của Trái Đất

HS xem video về từ trường của Trái Đất kết hợp SGK thảo luận nhóm trả lời câu hỏi:

+ Năm 1600, William Gilbert nêu giả thuyết gì về Trái Đất trong quyển sách De Magnete?

+ Nêu các hiện tượng hoặc sự kiện để chứng tỏ rằng giả thuyết của William Gilbert là đúng?

+ Tại sao cực quang chỉ tồn tại ở các vùng địa cực, không tồn tại ở các vùng nhiệt đới (Hình 20.2 trong SGK)?

Sản phẩm dự kiến:

- Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất là một trong những hành tinh có từ trường.

- Từ trường Trái Đất khiến các bức xạ điện từ lệch về phía hai địa cực, sự tương tác của các bức xạ này với khí quyển tạo ra hiện tượng cực quang.

- Từ trường của Trái Đất mạnh hơn ở phía địa cực và yếu hơn ở vùng xích đạo

2. CỰC BẮC ĐỊA TỪ VÀ CỰC BẮC ĐỊA LÍ

Hoạt động 2: Phân biệt cực Bắc địa từ và cực Bắc địa lí

HS quan sát Hình 20.4 trong SGK, tiến hành thảo luận cặp đôi hoàn thành câu hỏi.

+ Đường sức từ của Trái Đất có những điểm nào giống với đường sức từ của một nam châm thẳng?

+ Hãy chỉ rõ các cực địa từ và cực địa lí trên Hình 20.4. Nhận xét chúng có trùng nhau không?

Sản phẩm dự kiến:

- Cực Bắc địa từ và cực Nam địa từ nằm trên trục từ của Trái Đất;

- Cực Bắc địa lí và cực Nam địa lí nằm trên trục quay của Trái Đất.

- Trục từ và trục quay của Trái Đất không trùng nhau (vd.Cực Bắc địa từ và cực Bắc địa lí không trùng nhau)

3. SỬ DỤNG LA BÀN ĐỂ TÌM HƯỚNG ĐỊA LÍ

Hoạt động 3: Tìm hiểu cấu tạo la bàn, xác định hướng địa lí của một đối tượng

GV cho HS quan sát một la bàn có cấu tạo đơn giản thảo luận trình bày cấu tạo của la bàn

GV yêu cầu các nhóm HS quan sát la bàn, nghiên cứu SGK và xác định hướng của cổng trường học , trả lời câu hỏi : Vì sao khi sử dụng la bàn, ta phải để la bàn xa các nam châm hoặc vật có từ tính ? sau đó rút ra các bước sử dụng la bàn.

Sản phẩm dự kiến: 

- Cấu tạo của la bàn:

          + Vỏ hộp: có mặt kính bảo vệ

          + Kim nam châm : có thể quay tự do trên một trục cố định         

          + Mặt la bàn

Mặt số: có thể quay độc lập với kim nam châm

Vạch chia độ từ 0⁰ đến 360⁰

Kí hiệu chỉ hướng

- Các bước sử dụng la bàn để xác định hướng địa lí của một đối tượng:

+ Bước 1: Xác định cực Nam (S) và cực Bắc (N) của kim la bàn.

+ Bước 2: Chọn đối tượng cần xác định hướng địa lí (lớp học, cổng trường, nhà ở ..)

+ Bước 3: Đặt la bàn trên mặt phẳng nằm ngang. Chờ cho kim la bàn đứng yên, xoay la bàn sao cho vạch 0 trùng với  cực Bắc của kim nam châm.

+ Bước 4: Đọc giá trị của góc hợp bởi hướng đối tượng cần xác định và hướng bắc trên la bàn

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Bộ phận chính của la bàn là

A. đế la bàn.

B. mặt chia độ.

C. kim nam châm.

D. hộp đựng la bàn

Câu 2: La bàn là một dụng cụ dùng để xác định

A. khối lượng một vật.

B. phương hướng trên mặt đất.

C. trọng lượng của vật

D. nhiệt độ của môi trường sống

Câu 3: Phát biểu nào sau đây là đúng?

A. Cực Bắc địa từ trùng với cực Nam địa lí.

B. Cực Bắc địa từ trùng với cực Bắc địa lí.

C. Cực Nam địa từ trùng với cực Nam địa lí.

D. Cực Bắc địa từ và cực Bắc địa lí không trùng nhau.

Câu 4: Từ trường Trái Đất mạnh nhất ở

A. vùng xích đạo.

B. vùng địa cực.

C. vùng đại dương

D. vùng có nhiều quặng sắt.

Câu 5: Vì sao có thể nói Trái Đất là một thanh nam châm khổng lồ?

A. Vì Trái Đất hút tất cả các vật về phía nó.

B. Vì Trái Đất hút các vật bằng sắt thép mạnh hơn các vật làm bằng vật liệu khác.

C. Vì không gian bên trong và xung quanh Trái Đất tồn tại từ trường.

D. Vì trên bề mặt Trái Đất có nhiều mỏ đá nam châm.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Vì sao khi sử dụng la bàn để xác định phương hướng, cần đặt la bàn ở xa các dây dẫn đang có dòng điện chạy qua?

Câu 2: Tại vùng Florida (Hoa Kỳ), các nhà khoa học tìm cách đưa cá sấu ra xa khỏi gần khu dân cư nhưng sau một thời gian, cá sấu quay lại vị trí cũ. Sau đó, vào năm 2004, các nhà khoa học đã tìm ra một phương pháp để xử lí là gắn hai thanh nam châm vào hai bên đầu của cá sấu thì chúng không thể tìm lại vị trí cũ.

Em hãy thảo luận và đưa ra Lời giải: thích cho hiện tượng này.