Giáo án và PPT KHTN 7 chân trời Bài 5: Phân tử – Đơn chất – Hợp chất

BÀI 5: PHÂN TỬ - ĐƠN CHẤT – HỢP CHẤT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV đặt vấn đề theo gợi ý SGK.

- GV chuẩn bị sẵn các mẫu: dây đồng, than chì, muối ăn, đường tinh luyện, bột lưu huỳnh; một số tranh vẽ mô phỏng vể đơn chất và hợp chất cho HS quan sát để làm cho hoạt động khởi động trở nên hấp dẫn. HS có thể chưa trả lời ngay được, GV dẫn dắt HS đi vào bài học.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. PHÂN TỬ

Hoạt động 1: Tìm hiểu về các hạt hợp thành của chất và cách tính khối lượng phân tử

- HS quan sát hình 5.1 + Đọc thông tin, chiếu ảnh mô phỏng 5.2 hoạt động cặp đôi thảo luận nội dung 1 trong SGK.

- GV chia lớp thành các nhóm và yêu cầu các nhóm quan sát ảnh vể mô phỏng các đơn chất và hợp chất như trong Hình 5.3, 5.4 ở SGK. thảo luận và hoàn thành câu hỏi 2,3 trong SGK.

Sản phẩm dự kiến:

- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử kết hợp với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất

- Chú ý: Các đơn chất kim loại và một số phi kim rắn, khí hiếm có phân tử là nguyên tử (là dạng đặc biệt của phân tử)

- Khối lượng phân tử của một chất là khối lượng tính bằng đơn vị amu của một phân tử chất đó, có giá trị bằng tổng khối lượng các nguyên tử có trong phân tử.

- Tổng quát: Phân tử của hợp chất gồm 3 nguyên tố: AxByCz

                     Trong đó  có x nguyên tử của nguyên tố A

                                    y nguyên tử của nguyên tố B

                                    z nguyên tử của nguyên tố C

                               ⤇ KLPT = x. KLNTA   + y.KLNTB  + z.KLNTC

2. ĐƠN CHẤT

Hoạt động 2: Tìm hiểu về đơn chất

- Từ việc quan sát Hình 5.5 trong SGK, GV hướng dẫn HS liệt kê các đơn chất và tên gọi tương ứng với các nguyên tố có trong Hình 5.5.

- GV chia lớp thành các nhóm, yêu cầu HS quan sát Hình 5.5 trong SGK (hoặc dùng máy chiếu phóng to Hình 5.5); hướng dẫn các nhóm HS quan sát kĩ 

Sản phẩm dự kiến:

- Đơn chất là những chất được cấu tạo nên từ một nguyên tố hóa học.

- Đơn chất được phân thành kim loại, phi kim, khí hiếm tương ứng. Ở điều kiện thường:

+ Các kim loại như đồng, sắt, nhôm,…) tồn tại ở thể rắn (trừ thủy ngân tồn tại ở thể lỏng).

+ Các phi kim có thể tồn tại ở thể rắn (sulfur, carbon,…), thể khí (như hydrogen, nitrogen,…) và thể lỏng như bromine.

+ Các khí hiếm đều tồn tại ở thể khí.

3. HỢP CHẤT

Hoạt động 3: Tìm hiểu về hợp chất

GV chia lớp thành các nhóm và yêu cầu các nhóm quan sát ảnh về mô hình các đơn chất và hợp chất như trong Hình 5.7,5.8 ở SGK. GV hướng dẫn các nhóm HS quan sát và trả lời các câu hỏi:

1. Quan sát Hình 5.7, em hãy cho biết phân tử chất nào là phân tử đơn chất, phân tử chất nào là phân tử hợp chất? Giải thích.

- Phân tử Hình 5.7 (a), (b) là đơn chất vì được tạo thành từ 1 nguyên tổ.

- Phân tử Hình 5.7 (c) là hợp chất vì được tạo thành từ nhiều nguyên tố.

2. Muối ăn (Hình 5.8) là đơn chất hay hợp chất? Vì sao?

- Muối ăn là hợp chất vì nó được tạo bởi từ nhiều nguyên tó hoá học (gổm nguyên tố Na và nguyên tố Cl).

3. Hãy nêu một số ví dụ về phân tử hợp chất mà em biết và cho biết phân tử đó được tạo thành từ các nguyên tử của nguyên tố nào.

GV hướng dẫn HS tìm thêm một sổ hợp chất có ở xung quanh các em;

Một số hợp chất gợi ý:

Sản phẩm dự kiến:

- Phân tử hợp chất gồm nhiều nguyên tố hoá học tạo nên

- Hợp chất là chất được tạo nên từ hai  hay nhiều nguyên tố hóa học.

-    Phân loại: + Hợp chất vô cơ. Vd muối ăn…

                      + Hợp chất hữu cơ. Vd rượu, dầu ăn…

- Đặc điểm cấu tạo: Các nguyên tử của các nguyên tố liên kết nhau theo thứ tự và 1 tỉ lệ nhất định.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Khối lượng phân tử là

A. tổng khối lượng các nguyên tố có trong phân tử.

B. tổng khối lượng các hạt hợp thành của chất có trong phân tử.

C. tổng khối lượng các nguyên tử có trong hạt hợp thành của chất.

D. khối lượng của nhiều nguyên tử.

Câu 2: Phân tử (X) được tạo thành bởi nguyên tố carbon và nguyên tố oxygen. Khối lượng phân tử (X) là

A. 28 amu.                                

B. 32 amu.

C. 44 amu.                                

D. 28 amu hoặc 44 amu.

Câu 3: Phát biểu đúng là

A. Phân tử đơn chất là do các đơn chất tạo thành.

B. Phân tử hợp chất là do các hợp chất tạo thành.

C. Các phân tử khí trơ đều do các nguyên tử khí trơ kết hợp với nhau theo một trật tự xác định.

D. Phân tử kim loại do các nguyên tử kim loại kết hợp với nhau theo một trật tự xác định.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy liệt kê một số phân tử chính có trong không khí. Tính khối lượng phân tử của chúng.

Câu 2: Trong mật ong có nhiều fructose. Phân tử frutose gồm 6 nguyên tử C, 12 nguyên tử H và 6 nguyên tử O. Em hãy cho biết fructose thuộc loại phân tử gì? Tính khối lượng phân tử frutose.