Giáo án và PPT KHTN 8 cánh diều Bài 25: Truyền năng lượng nhiệt

BÀI 25: TRUYỀN NĂNG LƯỢNG NHIỆT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đưa ra câu hỏi: Trong các hiện tượng truyền nhiệt đã đề cập đến ở bài trước, bằng cách nào mà năng lượng nhiệt có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật hoặc từ vật này sang vật khác có nhiệt độ thấp hơn?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu hiện tượng dẫn nhiệt

- GV đặt vấn đề bằng cách yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 1 (SGK – tr116)

Khi chạm vào một vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ của tay, em cảm thấy nóng hay lạnh? Vì sao?

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK tìm hiểu về sự truyền năng lượng từ ngọn lửa qua thành nồi, nước, tay cầm của nồi và cuối cùng tới tay người.

- GV đặt câu hỏi:

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng trong hiện tượng dẫn nhiệt.

+ Nêu ví dụ về hiện tượng dẫn nhiệt trong thực tiễn. Mô tả sơ lược sự truyền năng lượng qua hình thức dẫn nhiệt trong mỗi hiện tượng đó.

Sản phẩm dự kiến:

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr116)

Khi chạm vào một vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ của tay, em cảm thấy nóng vì năng lượng nhiệt truyền từ vật nóng sang tay của em làm tay của em nhận được lượng nhiệt và tăng nhiệt độ.

*Ví dụ:

+ Đặt cốc nước nóng lên trên bàn, lúc sau khoảng bàn đặt cốc nước ấy nóng lên. 

+ Khi cốc nước nóng được đặt lên trên bàn, các phân tử nước ở dưới đáy cốc bị nóng lên. Sự nóng lên này tạo ra một sự dao động nhiệt độ và các phân tử nước ở trên cũng sẽ bị nóng lên, dẫn đến truyền nhiệt từ phần dưới cốc lên trên bàn. Năng lượng nhiệt được truyền từ cốc nước đến bàn thông qua sự tiếp xúc giữa chúng do đó bàn nóng lên khi nó tiếp xúc với cốc nước nóng.

*Kết luận:

- Dẫn nhiệt là sự truyền năng lượng trực tiếp từ các phân tử, nguyên tử có động năng lớn hơn sang các phân tử, nguyên tử có động năng nhỏ hơn thông qua va chạm.

- Dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở các vật rắn.

Hoạt động 2. Tìm hiểu hiện tượng đối lưu

GV chiếu hình ảnh cốc nước có thuốc tím được đun nóng (hình 25.2) cho HS quan sát.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK tìm hiểu về sự truyền năng lượng từ ngon lửa đèn cồn qua đáy cốc tới lớp nước sát đáy cốc; sự truyền nhiệt của nước trong cốc.

- GV đặt câu hỏi: 

+ Mô tả sơ lược về sự truyền năng lượng của nước trong cốc.

+ Nêu ví dụ về hiện tượng đối lưu và mô tả được sơ lược về sự truyền năng lượng ở hiện tượng đó.

+ Giải thích hiện tượng đối lưu không khí trong phòng được mô tả trong hình 25.3.

+ Máy điều hòa không khí thường có giàn nóng được đặt ở phía ngoài và giàn lạnh được đặt ở trong nhà. Giàn lạnh là nơi có luồng không khí lạnh bay ra. Vì sao giàn lạnh của máy điều hòa thường treo ở sát trần nhà?

Sản phẩm dự kiến:

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr117)

- Ví dụ: Cho dầu vào chảo bật bếp, một lúc sau, dầu sôi.

- Mô tả sự truyền năng lượng: Nhiệt lượng từ ngọn lửa của bếp truyền qua đáy chảo làm cho lớp dầu ở sát đáy chảo nóng lên và nở ra, khối lượng riêng của nó nhỏ hơn khối lượng riêng của lớp dầu phía trên. Do đó, lớp dầu nóng ở phía dưới sẽ chuyển động lên, lớp dầu ở phía trên có khối lượng riêng lớn hơn sẽ đi xuống. Quá trình này tạo ra dòng đối lưu làm cho cả khối dầu trong chảo nóng lên.

*Kết luận

- Đối lưu là sự truyền năng lượng bằng các dòng chất lưu di chuyển từ vùng nóng hơn lên vùng lạnh hơn trong chất lưu.

- Dòng đối lưu là dòng chuyển động của chất lỏng mang năng lượng từ nơi nóng hơn đến nơi lạnh hơn.

- Đối lưu là hình thức truyền nhiệt chính trong chất khí và chất lỏng. 

*Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr118)

Giàn lạnh của máy điều hòa thường treo ở sát trần nhà vì khi hoạt động giàn lạnh thổi ra luồng không khí lạnh, luồng khí này có khối lượng riêng lớn hơn luồng không khí nóng nên dễ dàng đi xuống, chiếm chỗ luồng không khí nóng; luồng không khí nóng có khối lượng riêng nhẹ hơn di chuyển lên phía trên, bị quạt gió trong giàn lạnh hút vào, đẩy qua giàn lạnh để làm lạnh rồi đưa trở lại phòng và di chuyển xuống phía dưới.

………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt chủ yếu của

A. chất rắn.                                                           B. chất lỏng.                   

C. chất khí.                                                           D. chất rắn và chất lỏng.

Câu 2: Cách sắp xếp vật liệu dẫn nhiệt từ tốt hơn đến kém hơn nào dưới đây đúng?

A. Nhôm, không khí, nước.                                   B. Nhôm, nước, không khí.

C. Không khí, nhôm, nước.                                   D. Không khí, nước, nhôm.

Câu 3: Đối lưu là:

A. Sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hoặc chất khí.

B. Sự truyền nhiệt bằng các dòng chất rắn.

C. Sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng.

D. Sự truyền nhiệt bằng các dòng chất khí.

Câu 4: Đứng gần một bếp lửa, ta cảm thấy nóng. Nhiệt lượng truyền từ ngọn lửa đến người bằng cách nào?

A. Chủ yếu là bức xạ nhiệt, một phần do dẫn nhiệt. B. Sự dẫn nhiệt của không khí

C. Sự bức xạ.                                                        D. Sự đối lưu.

Câu 5: Một ống nghiệm đựng đầy nước, cần đốt nóng ống ở vị trí nào của ống thì tất cả nước trong ống sôi nhanh hơn?

A. Đốt ở giữa ống.                                                B. Đốt ở miệng ống.

C. Đốt ở đáy ống.                                                  D. Đốt ở vị trí nào cũng được.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu hỏi:

Để nóng thêm một độ, một kilôgam nước biển cần thu vào một nhiệt lượng gấp khoảng 5 lần một kilôgam đất. Ở ven biển, vào những trưa hè nóng, gió thổi từ biển vào đất liền. Vì sao?