Giáo án và PPT KHTN 9 cánh diều Bài 15: Tính chất chung của kim loại

BÀI 15. TÍNH CHẤT CHUNG CỦA KIM LOẠI

A. KHỞI ĐỘNG

Quan sát hình ảnh GV cung cấp và thực hiện yêu cầu theo hướng dẫn của GV. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tính chất vật lí của kim loại

Nhiệm vụ 1: Tính dẻo

Các vật dụng trong hình 15.1 được chế tạo dựa trên tính chất vật lí nào của kim loại?

Dự kiến sản phẩm:

- Kim loại có tính dẻo nên có thể rèn, kéo dài thành sợi hoặc dát mỏng.

- Ứng dụng: Dùng để tạo các đồ vật như hộp đựng thức ăn bằng nhôm, dây đồng, giấy nhôm bọc thực phẩm,….

Nhiệm vụ 2: Tính dẫn điện

Quan sát hình 15.2, nêu hiện tượng trước và sau khi chạm hai đầu dây dẫn A và B vào mẩu kim loại. Giải thích.

Dự kiến sản phẩm:

- Kim loại có tính dẫn điện. Các kim loại khác nhau có khả năng dẫn điện khác nhau. Kim loại dẫn điện tốt nhất là Ag, sau đó đến Cu, Au, Al,…

Nhiệm vụ 3: Tính dẫn nhiệt

Em có cảm thấy nóng tại vị trí cầm dây nhôm không? Từ đó, em có kết luận gì về tính chất của dây nhôm trong thí nghiệm?

Dự kiến sản phẩm:

- Kim loại có tính dẫn nhiệt. Các kim loại khác nhau thường có khả năng dẫn nhiệt khác nhau. Kim loại dẫn điện tốt thường cũng dẫn nhiệt tốt…

Nhiệm vụ 4: Ánh kim

Em có nhận xét gì về bề ngoài của trang sức được làm từ vàng trong hình (bề mặt của trang sức có sáng lấp lánh hay không,…)?

Dự kiến sản phẩm:

- Kim loại có tính ánh kim.

- Ứng dụng: Dùng làm đồ trang sức và các vật dụng trang trí khác.

Nhiệm vụ 5: Một số tính chất vật lí khác của kim loại

GV chia lớp thành 3 nhóm, yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK trang 79, thảo luận nhóm để trả lời câu hỏi

Dự kiến sản phẩm:

* Khối lượng riêng

- Để biết kim loại này nặng hay nhẹ hơn so với kim loại khác, người ta so sánh giá trị khối lượng riêng của chúng…

Hoạt động 2. Tính chất hóa học 

Nhiệm vụ 1: Phản ứng của kim loại với phi kim

GV chia lớp thành 2 nhóm:

+ Nhóm 1: Quan sát video minh họa phản ứng của magnesium (0:37-1:00) với khí oxygen.

+ Nhóm 2: Quan sát video minh họa phản ứng của natri (0:23-1:36) với khí chlorine, sắt (0:14-0:50) với lưu huỳnh.

Dự kiến sản phẩm:

* Tác dụng với oxygen 

- Hầu hết các kim loại phản ứng với oxygen tạo thành oxide.

Ví dụ: 2Mg + O₂ 2MgO

* Tác dụng với phi kim khác 

- Nhiều kim loại phản ứng với các phi kim khác tạo thành muối.

Ví dụ: Fe + S FeS

Nhiệm vụ 2: Phản ứng của kim loại với dung dịch acid

Hãy cho biết sản phẩm khi cho kim loại phản ứng với dung dịch hydrochloric acid. Viết phương trình minh họa.

Dự kiến sản phẩm:

- Nhiều kim loại phản ứng với dung dịch acid (HCl, H₂SO₄ loãng,…) tạo thành muối và giải phóng khí H₂.

Ví dụ: 2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂↑

- Một số kim loại Cu, Ag, Au,… không tác dụng với dung dịch acid (HCl, H₂SO₄ loãng,…).

Nhiệm vụ 3: Phản ứng của kim loại với dung dịch muối

Hãy cho biết sản phẩm khi cho kim loại phản ứng với dung dịch muối. Viết phương trình minh họa.

Dự kiến sản phẩm:

- Kim loại hoạt động hóa học mạnh hơn (trừ các kim loại K, Na, Ca,…) có thể đẩy được kim loại có mức độ hoạt động hóa học yếu hơn ra khỏi dung dịch muối tạo thành muối mới và kim loại mới.

Ví dụ: Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu

Nhiệm vụ 4: Phản ứng với nước

GV tổ chức cho HS quan sát video (0:00-0:12) minh họa phản ứng của natri với nước.

Dự kiến sản phẩm:

4. Phản ứng với nước

- Một số kim loại như K, Na, Ca,… tác dụng với nước ở nhiệt độ thường tạo thành hydroxide và khí H₂.

Ví dụ: 2Na + 2H₂O → 2NaOH + H₂

- Một số kim loại như Zn và Fe tác dụng được với hơi nước ở nhiệt độ cao tạo thành oxide và khí H₂.

Ví dụ: Zn + H₂O  ZnO + H₂

Hoạt động 3: Tìm hiểu về hiện tượng phản xạ toàn phần

So sánh sự khác biệt về tính chất vật lí, tính chất hóa học và một số ứng dụng quan trọng của nhôm, sắt, vàng

Dự kiến sản phẩm:

- Nhôm, sắt, vàng,… có sự khác biệt về tính chất vật lí và tính chất hóa học. Do vậy, chúng được sử dụng với những mục đích khác nhau:…

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Kết luận nào sau đây không đúng?

• A. Sodium là kim loại duy nhất không có ánh kim.

• B. Thủy ngân có nhiệt độ nóng chảy thấp nhất.

• C. Tungsten có nhiệt độ nóng chảy cao nhất.

• D. Bạc là kim loại dẫn điện tốt nhất.

Câu 2: Các kim loại nào sau đây tác dụng được với dung dịch HCl?

• A. Au, Mg.            

• B. Al, Fe.               

• C. Zn, Ag.              

• D. Cu, Na.

Câu 3: Phương trình hóa học khi cho Zn phản ứng với hơi nước ở nhiệt độ cao là

• A. Zn + H₂O ZnO + H₂.                    

• B. Zn + H₂O ZnOH.

• C. Zn + H₂O Zn(OH)₂.                     

• D. Zn + H₂O ZnO₂ + H₂.

Câu 4: Kim loại nhôm bị hòa tan bởi HCl, thu được muối chloride và khí hydrogen. Phản ứng mô tả hiện tượng trên là

• A. 2Al + HCl → Al₂(SO₄)₃ + H₂.          

• B. Al + 4HCl → AlCl₄ + 2H₂.

• C. Al + 3HCl → AlCl₂ + H₃.                 

• D. 2Al + 6HCl → 2AlCl₃ + 3H₂.

Câu 5: Acid HCl phản ứng với tất cả các chất trong dãy nào dưới đây?

• A. FeCl₃, MgO, Cu, Ca(OH)₂.

• B. NaOH, CuO, Ag, Zn.

• C. Mg(OH)₂, CaO, K₂SO₃, Hg.

• D. Al, Al₂O₃, Fe(OH)3, BaCl₂.

Dự kiến sản phẩm:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc các câu hỏi phần Tìm hiểu thêm SGK trang 82.