Giáo án và PPT KHTN 9 kết nối Bài 21: Sự khác nhau cơ bản giữa phi kim và kim loại

BÀI 21. SỰ KHÁC NHAU CƠ BẢN GIỮA PHI KIM VÀ KIM LOẠI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Các phi kim như carbon, lưu huỳnh hay chlorine là những chất không thể thiếu trong công nghiệp cũng như cuộc sống hàng ngày. Tính chất của chúng có gì khác so với kim loại?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. ỨNG DỤNG CỦA MỘT SỐ PHI KIM QUAN TRỌNG

Hoạt động 1. Carbon

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết trong tự nhiên, carbon tồn tại ở dạng nào? Carbon được sử dụng trong mặt nạ phòng độc dựa vào đặc tính nào? Nêu một số ứng dụng của carbon?

Sản phẩm dự kiến:

- Carbon có các dạng đơn chất khác nhau như kim cương, than chì, than vô định hình...

- Tính chất vật lí một số dạng:

+ Kim cương trong suốt, cứng, không dẫn điện + Than chì: đen, mềm, dẫn điện.

+ Than vô định hình: đen, mềm, có khả năng hấp phụ. 

- Tính chất hoá học: Carbon cháy trong oxygen tạo CO₂ và toả nhiều nhiệt.

- Ứng dụng của một số dạng:

+ Kim cương: làm đồ trang sức, mũi khoan, dao cắt kính.

+ Than chì: ruột bút chì, điện cực, chất bôi trơn. + Than cốc: làm nhiên liệu, nguyên liệu trong công nghiệp luyện kim.

+ Than vô định hình: được hoạt hoá để làm chất khử màu, khử mùi,...

Hoạt động 2. Lưu huỳnh

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày tính chất và nêu một số ứng dụng của lưu huỳnh?

Sản phẩm dự kiến:

- Tính chất vật lí: lưu huỳnh là chất rắn, màu vàng, không tan trong nước, tan tốt trong nhiều dung môi hữu cơ như xăng, dầu... 

- Tính chất hoá học:

+ Phản ứng với oxygen

+ Phản ứng với kim loại

- Ứng dụng: là nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp.

+ Lưu hoá cao su.

+ Sản xuất sulfuric acid.

+ Sản xuất thuốc diệt nấm.

…

Hoạt động 3. Chlorine

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày tính chất và nêu một số ứng dụng của chlorine?

Sản phẩm dự kiến:

- Tính chất vật lí: chlorine là chất khí, màu vàng lục, mùi hắc, tan một phần trong nước,...

- Tính chất hoá học: Phản ứng với kim loại:

- Ứng dụng: là nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp.

+ Lưu hoá cao su.

+ Sản xuất sulfuric acid.

+ Sản xuất thuốc diệt nấm.

…

II. SỰ KHÁC NHAU GIỮA PHI KIM VÀ KIM LOẠI

Hoạt động 1. Sự khác nhau về tính chất vật lí:

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết sự khác nhau về tính chất vật lí giữa phi kim và kim loại?

Sản phẩm dự kiến:

- Tính dẫn điện: 

+ Kim loại dẫn điện.

+ Hầu hết các phi kim không dẫn điện, trừ carbon (than chì) dẫn điện, silicon là chất bán dẫn.

- Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi:

+ Phần lớn phi kim có nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp hơn kim loại.

+ Ở nhiệt độ thường, các kim loại (trừ Hg) ở thể rắn; các phi kim có thể ở thể rắn, lỏng, khí.

- Khối lượng riêng: phần lớn phi kim có khối lượng riêng nhỏ hơn kim loại.

Hoạt động 2. Sự khác nhau về tính chất hoá học:

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy cho biết sự khác nhau về tính chất hóa học giữa phi kim và kim loại?

Sản phẩm dự kiến:

- Phản ứng của kim loại với phi kim: Kim loại nhường electron, phi kim nhận electron.

- Phản ứng của phi kim và kim loại với oxygen: 

• Nhiều kim loại tác dụng với oxygen tạo thành oxide base.
• Phi kim tác dụng với oxygen thường tạo thành oxide acid.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Dãy nào sau đây gồm các nguyên tố đều là phi kim?

A. F, O, Na, N.       

B. O, Cl, Br, H.      

C. H, N, O, K.        

D. K, Na, Mg, Al.

Câu 2: Do có tính hấp phụ, nên carbon vô định hình được dùng làm

A. điện cực, chất khử.

B. trắng đường, mặt nạ phòng hơi độc.

C. ruột bút chì, chất bôi trơn.

D. mũi khoan, dao cắt kính.

Câu 3: Chất được dùng để tẩy trắng giấy và bột giấy trong công nghiệp là

A. N₂O.

B. CO₂.

C. SO₂.

D. NO₂.

Câu 4: Cho thông tin sau:

- Khí X rất độc, không cháy, hoà tan trong nước, nặng hơn không khí và có tính tẩy màu.

- Khí Y rất độc, cháy trong không khí với ngọn lửa màu xanh sinh ra chất khí làm đục nước vôi trong.

- Khí Z không cháy, nặng hơn không khí, làm đục nước vôi trong.

X, Y, Z lần lượt là 

A. Cl₂, CO, CO₂.

B. Cl₂, SO₂, CO₂.              

C. SO₂, H₂, CO₂.               

D. H₂, CO, SO₂.

Câu 5: Tủ lạnh dùng lâu ngày thường có mùi hôi. Để khử mùi người ta thường cho vào tủ lạnh một mẫu than gỗ. Than gỗ lại có khả năng khử mùi hôi là vì

A. than gỗ có tính khử mạnh.

B. than gỗ xúc tác cho quá trình chuyển hóa các chất khí có mùi hôi thành chất không mùi.

C. than gỗ có khả năng phản ứng với các khí có mùi tạo thành chất không mùi.

D. than gỗ có khả năng hấp phụ các khí có mùi hôi.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

• Giải thích tại sao trong phản ứng giữa kim loại và phi kim, phi kim thường nhận electron
• Lấy ví dụ minh họa sự khác nhau giữa kim loại và phi kim về tính chất vật lý và tính chất hóa học
• Sự cho và nhận electron trong các phản ứng hóa học giữa kim loại và phi kim diễn ra như thế nào?
• Khi kim loại và phi kim tác dụng với oxygen, sản phẩm tạo ra có gì khác nhau?
• Khi kim loại tác dụng với phi kim, tại sao nó lại nhường electron cho phi kim?