Giáo án và PPT Lịch sử 6 cánh diều Bài 5: Chuyển biến về kinh tế, xã hội cuối thời nguyên thuỷ

BÀI 5: CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ, XÃ HỘI CUỐI THỜI NGUYÊN THỦY

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Cuộc sống sẽ như thế nào nếu không có kim loại?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Sự phát hiện ra kim loại và chuyển biến về kinh tế cuối thời nguyên thủy

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Trình bày quá trình phát hiện ra kim loại vào cuối thời kì nguyên thủy?

• Nêu vai trò của kim loại đối với sản xuất và đời sống của con con người cuối thời kì nguyên thủy?

Sản phẩm dự kiến:

- Quá trình phát hiện ra kim loại vào cuối thời kì nguyên thủy:

+ Ban đầu, con người phát hiện ra đồng một cách ngẫu nhiên: từ nham thạch do núi lửa phun trào hoặc trong đám tro tàn sau những vụ cháy rừng, con người nhặt được những khối đồng nguyên chất (đồng đỏ) bị nóng chẩy vả vón cục lại.

+ Từ khoảng thiên niên kỉ IV TCN, con người bắt đầu phát hiện và chế tác công cụ lao động bằng đồng đỏ, tiếp đó là đồng thau. Đến khoảng cuối thiên niên kỉ II - đầu thiên niên kỉ I TCN, con người đã biết chế tác công cụ lao động bằng sắt.

- Vai trò của kim loại đối với sản xuất và đời sống của con con người cuối thời kì nguyên thủy: diện tích canh tác nông nghiệp ngày càng mở rộng, nhờ đó năng suất lao động tăng cao, sản phẩm làm ra không chỉ đủ ăn mà còn dư thừa thường xuyên.

Hoạt động 2. Chuyển biển về xã hội cuối thời nguyên thủy

GV đưa ra câu hỏi:

• Nêu sự chuyển biến trong đời sống xã hội của người nguyên thuỷ khi kim loại xuất hiện.

• Em hãy cho biết mối quan hệ giữa người với người trong xã hội có giai cấp so với xã hội nguyên thuỷ.

Sản phẩm dự kiến:

- Sự chuyển biến trong đời sống xã hội của người nguyên thủy khi kim loại xuất hiện:

+ Trong xã hội nguyên thủy: những người đứng đầu thị tộc có mối quan hệ bình đẳng.

+ Trong xã hội có giai cấp: những người đứng đầu thị tộc đã tạo ra được một lượng sản phẩm dư thừa thường từ công cụ lao động bằng kim loại. Những người đứng đầu đầu thị tộc trở thành người giàu (giai cấp thống trị); thành viên thị tộc trở thành người nghèo, không có của cải (giai cấp bị trị).

- Mối quan hệ giữa người với người trong xã hội có giai cấp so với xã hội nguyên thuỷ: quan hệ bình đẳng được thay thế bằng quan hệ bất bình đẳng.

Hoạt động 3. Việt Nam cuối thời nguyên thuỷ

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em hãy cho biết kinh tế Việt Nam cuối thời nguyên thuỷ có chuyển biến như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Chuyển biển của kinh tế Việt Nam cuối thời kì nguyên thủy:

+ Từ Văn hoá Phùng Nguyên, người Việt cổ đã bắt đầu biết chế tác công cụ lao động bằng đồng đỏ và đồng thau

+ Đến Văn hoá Đồng Đậu, đặc biệt là Văn hoá Gò Mun, công cụ lao động bằng đồng thau đã nhiêu hơn về số lượng và phong phú hơn về chủng loại.

+ Cuối thời nguyên thuỷ, con người dần chuyển xuống khai phá khu vực đồng bằng ven những dòng sông, như sông Hồng, sông Mã, sông Cả (sông Lam),... Khi khai quật các di chỉ thuộc nên văn hoá Đồng Đậu, các nhà khảo cổ học phát hiện được nhiều dấu tích như hố cột, nên nhà, hố đào, bếp lò, lò đúc đồng, mộ cổ,... Điều này chứng tỏ con người đã dẫn cư trú ổn định.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Con người bắt đầu phát hiện và chế tác công cụ lao động bằng đồng đỏ và đồng thau từ khoảng:

A. Thiên niên kỉ IV TCN.

B. Thiên niên kỉ V TCN.

C. Thiên niên kỉ VI TCN.

D. Thiên niên kỉ VII TCN. 

Câu 2: Xã hội nguyên thủy tan rã là do:

A. Tư hữu xuất hiện.

B. Xã hội chưa phân hóa giàu nghèo.

C. Con người có mối quan hệ bình đẳng.

D. Công cụ lao động bằng đá được sử dụng phổ biến. 

Câu 3: Công cụ lao động bằng kim loại đã giúp con người thời nguyên thủy:

A. Thu hẹp diện tích đất canh tác để làm nhà ở.

B. Sống quây quần gắn bó với nhau. 

C. Chống lại các cuộc xung đột từ bên ngoài. 

D. Tăng năng suất lao động, tạo ra sản phẩm dư thừa. 

Câu 4: Sự phân hóa không triệt để của xã hội nguyên thủy ở phương Đông là do:

A. Cư dân sinh sống phân tán ở nhiều khu vực.

B. Cư dân sinh sống chủ yếu ở vùng núi.

C. Quan hệ giữa người với người vẫn rất gần gũi, mật thiết.

D. Quan hệ giữa người với người là bất bình đẳng. 

Câu 5: Vào cuối thời nguyên thủy, con người ở Việt Nam đã có sự thay đổi địa bàn cư trú:

A. Mở rộng địa bàn cư trú lên các vùng trung du và miền núi.

B. Mở rộng địa bàn cư trú xuống vùng đồng bằng ven các con sông.

C. Thu hẹp địa bàn cư trú, sống tập trung trong các hang động, mái đá.

D. Thay đổi địa bàn cư trú liên tục, nay đây mai đó.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Hãy nêu đời sống vật chất của người nguyên thủy trên đất nước ta về công cụ sản xuất, hoạt động kinh tế, nơi cư trú?

Câu 2: Xã hội nguyên thủy tan rã như thế nào?