Giáo án và PPT Lịch sử 6 cánh diều Bài 9: Hy Lạp và La Mã cổ đại

BÀI 9: HY LẠP VÀ LA MÃ CỔ ĐẠI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Em đã từng nhìn thấy các công trình này ở đâu chưa? Theo em công trình này nằm ở các quốc gia nào? 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Điều kiện tự nhiên 

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

• Xác định vị trí địa lí của Hy Lạp và La Mã cổ đại.

• Trình bày điều kiện tự nhiên có tác động đến sự hình thành và phát triển của nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại.

Sản phẩm dự kiến:

- Vị trí địa lí của Hy Lạp và La Mã cổ đại:

+ Hy Lạp:

• Địa hình: có lãnh thổ rộng, bao gồm miền lục địa Hy Lạp (nam bán đảo Ban-căng), miền đất ven bờ Tiểu Á và những đáo thuộc biển Ê-giê. Địa hình bị chia cắt thành vùng đồng bằng nhỏ hẹp bởi các dãy núi thấp chạy đài ra biển, đất đai khô cằn.

• Biển đảo: Đường bờ biển dài, có hàng nghìn hòn đảo nhỏ thuận tiện cho giao thương, buôn bán. Bờ biển phía đông khúc khuỷu, nhiều vũng vịnh kín gió, tạo nên các cảng tự nhiên. Pi-rê là cảng biển nổi tiếng nhất.

• Đất đai: có ít đồng bằng

+ La Mã

• Nơi khởi sinh nền văn mình La Mã là I-ta-li-a, một bán đảo lớn, dài và hẹp hình chiếc ủng kéo dài ra Địa Trung Hải, xung quanh có ba đảo lớn là Xi-xin ở phía nam, Coóc-xơ và Xác-đe-nhơ ơ phía tây.

• Bán đảo I-ta-li-a có nhiều đồng, chì, sắt và hàng nghìn km đường bờ biển

- Tác động của điều kiện tự nhiên đến sự hình thành và phát triển của nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại:

+ Hy Lạp

• Tác động đến cuộc sống: do khí hậu khô ráo, có nhiều ngày nắng trong năm, hầu hết các hoạt động chính trị, kinh tế, văn hoá đều diễn ra ngoài trời

• Tác động đến phát triển kinh tế: dân chúng sống chủ yếu ven bờ biển và phụ thuộc vào biển, phát triển mạnh các ngành kinh tế gắn với biển (thương mại, đánh bắt cá, nuôi trồng thuỷ, hải sản). Xây dựng các cảng biển, phát triển đóng tàu, thuyền, phát triển thương mại trên biển; phát triển các ngành thủ công nghiệp (làm gốm, chế tác đá; sản xuất dầu ô liu, trồng nho, chế biến rượu vang; không thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. 

• Vai trò của vùng biển Pi-rê đối với sự phát triển của kinh tế Hy Lạp: cảng Pi-rê với vị trí nằm ở trung tâm Hy Lạp, đã trở thành trung tâm buôn bán, phát triển mạnh các ngành kinh tế hướng biển của khu vực Địa Trung Hải

+ La Mã:

• Thuận lợi trồng trọt, chăn nuôi

• Các ngành thủ công rất phát triển

• Giao thương, hoạt động hàng hải phát triển. Người La Mã có thể buôn bán khắp các vùng xung quanh Địa Trung Hải, dễ dàng chinh phục những vùng lãnh thổ mới và quản lí hiệu quả cả đế chế rộng lớn.

Hoạt động 2. Tổ chức nhà nước thành bang

GV đưa ra câu hỏi:

Trình bày tổ chức nhà nước thành bang ở Hy Lạp.

Sản phẩm dự kiến:

- Các thành bang có đường biên giới lãnh thổ, có chính quyền, quân đội, luật pháp, hệ thông kinh tế, đo lường, tiên tệ và những thần bảo hộ riêng. Mặc dù đều là nền chuyên chính của giai cấp chủ nô, nhưng thiết chế chính trị, tổ chức nhà nước ở mỗi thành bang không giống nhau.

Hoạt động 3. Tổ chức nhà nước đế chế

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

Trình bày nhà nước đế chế ở La Mã.

Sản phẩm dự kiến:

- Khoảng thế kỉ III TCN, thành bang La Mã lớn mạnh đã xâm chiếm các thành bang trên bản đảo I-ta-li-a, chinh phục các vùng đất của người Hy Lạp, các thành bang ven bờ Địa Trung Hải và trở thành một đế quốc. Lãnh thổ của đế quốc La Mã mở rộng nhất vào khoảng thế kỉ II.

- Tổ chức nhà nước đế chế ở La Mã:

+ Khoảng thế kỉ III TCN, thành thị La Mã lớn mạnh đã xâm chiếm các thành thị khác trên bán đảo Italia; chinh phục đất của người Hy Lạp, các quốc gia ven bờ Địa Trung Hải và trở thành một đế chế.

+ Năm 27 TCN, Ốc-ta-viu-xơ trở thành người thống trị duy nhất ở La Mã; nắm trong tay mọi quyền hành và được gọi là Ô-gu-xtu-xơ.

+ Dưới thời Ô-gu-xtu-xơ vai trò của Viện Nguyên Lão được coi trọng.

….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Các nhà nước thành bang ở Hy Lạp thực chất là nhà nước:

A. Quân chủ chuyên chế.

B. Chiếm hữu nô lệ.

C. Quân chủ lập hiến.

D. Đế chế.

Câu 2: Nhận định nào sau đây không đúng khi nói về điều kiện tự nhiên của Hy Lạp:

A. Là lãnh thổ rộng lớn.

B. Bao gồm miền lục địa Hy Lạp, miền đất ven bờ Tiểu Á và những đảo thuộc biển Ê-giê.

C. Hy Lạp tương đối nghèo nàn về khoáng sản.

D. Thích hợp trồng nho và ô-liu do đất đai không thuận lợi cho việc trồng cây lương thực.

Câu 3: Lãnh thổ của đế quốc La Mã mở rộng nhất vào:

A. Khoảng thế kỉ II.

B. Khoảng thế kỉ III.

C. Khoảng thế kỉ IV.

D. Khoảng cuối thế kỉ II.

Câu 4: Điểm chung về thành tưu văn hóa của cư dân Hy Lạp và La Mã cổ đại là:

A. Sáng tạo ra hệ thống chữ cái trên cơ sở mẫu tự cổ.

B. Biết làm ra lịch dương dựa vào chuyển động của Trái đất quay quanh Mặt trời.

C. Dùng chữ để viết số.

D. Tôn thờ nhiều vị thần tự nhiên.

Câu 5: Điểm khác biệt về điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp ở Hy Lạp và La Mã so với phương Đông cổ đại là:

A. Các quốc gia cổ đại phương Tây hình thành ở ven Địa Trung Hải.

B. Sản xuất nông nghiệp không đem lại nguồn lợi lớn bằng thủ công nghiệp và buôn bán.

C. Hoạt động thương nghiệp phát triển do các quốc gia này được hình thành ở ven biển Địa Trung Hải.

D. Phần lớn lãnh thổ là núi và cao nguyên, đất đai khô rắn, rất khó canh tác.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Em hãy cho biết đặc điểm của dân cư Hy Lạp – La Mã cổ đại?

Câu 2: Nêu vai trò của thủ công nghiệp trong nền kinh tế của các quốc gia cổ đại Hy Lạp và La Mã thời cổ đại?