Giáo án và PPT Lịch sử 6 cánh diều Bài 6: Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại

BÀI 6: AI CẬP VÀ LƯỠNG HÀ CỔ ĐẠI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

• Em có biết hình ảnh này có tên gọi là gì và ở đất nước nào hay không?

• Em có biết công trình nghệ thuật công trình kiến trúc được liệt vào hàng kiệt tác của nhân loại này tên là gì không?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Điều kiện tự nhiên của Ai Cập và Lưỡng Hà

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:

Hãy cho biết điều kiện tự nhiên đã tác động như thế nào đến sự hình thành các nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà.

Sản phẩm dự kiến:

- Sự tác động của điều kiện tự nhiên đến sự hình thành các nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà:

+ Ai Cập: là một thung lũng hẹp và dài năm dọc theo lưu vực sông Nin, giáp Địa Trung Hải và Biển Đỏ.

+ Lưỡng Hà là tên gọi vùng đất giữa sông Ti-grơ và sông Ơ-phrát, giáp vịnh Ba Tư (còn gọt là vịnh Péc-xích).

+ Sông Nin ở Ai Cập, sông Ti-grơ, sông Ơ-phrát ở Lưỡng Hà cung cấp nguồn nước dồi dào cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của cư dân nơi đây.

Hoạt động 2. Quá trình thành lập nhà nước của người Ai Cập và Lưỡng Hà

GV đưa ra câu hỏi:

Nêu quá trình thành lập nhà nước của người Ai Cập và Lưỡng Hà.

Sản phẩm dự kiến:

- Ai Cập: Từ khoảng thiên niên kỉ IV TCN, cư dân Ai Cập đã sống trong các công xã. Vào khoảng năm 3200 TCN, Mê-nét đã thống nhất các công xã thành nhà nước Ai Cập. Đứng đầu nhà nước là Pha-ra-ông, có quyền lực tối cao và được người dân tôn kính như một vị thần.

- Lưỡng Hà: Vào khoảng cuối thiên niên kỉ IV TCN, ở Lưỡng Hà, nhiều nhà nước thành bang của người Xu-me đã ra đời tại hạ lưu sông Ti-grơ và sông Ơ-phrát. Sau đó, người Ác-cát, Ba-bi-lon,... cũng lần lượt xây dựng những nhà nước của mình. Đứng đầu nhà nước là một En-xi, có quyền lực tối cao, là người ban hành luật pháp, chỉ huy quân đội.

Hoạt động 3. Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Ai Cập và Lưỡng Hà

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi:

Em hãy trình bày những thành tựu về lịch pháp và thiên văn học, chữ viết, toán học, kiến trúc của Ai Cập và Lưỡng Hà.

Sản phẩm dự kiến:

- Những thành tựu về lịch pháp và thiên văn học:

+ Từ rất sớm, cư dân Ai Cập đã biết làm ra lịch: một năm có 360 ngày, chia làm 12 tháng, mỗi tháng có 30 ngày. Họ còn biết làm đồng hồ bằng cách đo ánh sáng mặt trời, chia một ngày làm 24 giờ.

+ Dựa trên quan sát sự chuyển động của Mặt Trăng quay quanh Trái Đất, cư dân Lưỡng Hà đã chia một năm làm 12 tháng, môi tháng có 29 hoặc 30 ngày.

- Những thành tựu về chữ viết:

+ Cư dân Ai Cập viết chữ trên giấy được làm từ thân của cây Pa-pi-rút

+ Cư dân Lưỡng Hà viết chữ trên đất sét (còn gọi là chữ hình nêm).

- Thành tựu về toán học:

+ Cư dân Ai Cập giỏi về hình học, họ đã biết tính điện tích các hình tam giác, hình tròn.

+ Cư dân Lưỡng Hà giỏi về số học, sử dụng hệ thông đếm lấy số 60 làm cơ sở. 

- Thành tựu về kiến trúc: Xây dựng nên những công trình kiến trúc đồ sộ như kim tự tháp và tượng Nhân sư ở Ai Cập; thành Ba-bi-lon và vườn treo Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Các con sông có tác động đến sự hình thành nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại là:

A. Sông Ti- grơ và sông Ơ- phrát. 

B. Sông Ấn và sông Hằng. 

C. Hoàng Hà và Trường Giang. 

D. Sông Nin, sông Ti- grơ và sông Ơ- phrát. 

Câu 2: Cư dân Ai Cập và Lưỡng Hà có điểm chung về thành tựu văn hóa:

A. Viết chữ trên giấy.

B. Tôn thờ rất nhiều vị thần tự nhiên.

C. Xây dựng nhiều tượng Nhân sư.

D. Có tục ướp xác. 

Câu 3: Thành tựu văn hóa thuộc về người Ai Cập là:

A. Viết chữ trên đất sét. 

B. Giỏi về số học, sử dụng hệ thống đếm lấy số 60 làm cơ sở. 

C. Biết tính diện tích hình tam giác, hình tròn. 

D. Có tục ướp xác, giải phẫu phát triển. 

Câu 4: Ngành sản xuất phát triển sớm nhất ở các quốc gia Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại là:

A. Nông nghiệp.

B. Công nghiệp.

C. Thương nghiệp.

D. Thủ công nghiệp.

Câu 5: Việc hình thành nhà nước ở lưu vực các dòng sông lớn đã tạo ra khó khăn cơ bản gì cho cư dân Ai Cập, Lưỡng Hà cổ đại?

A. Tình trạng hạn hán kéo dài.

B. Sự chia cắt về lãnh thổ. 

C. Sự tranh chấp giữa các nôm

D. Tình trạng lũ lụt vào mùa mưa hằng năm. 

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Ai Cập cổ đại có những thuận lợi và khó khăn gì về điều kiện tự nhiên?

Câu 2: Trình bày những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Lưỡng Hà cổ đại?