Giáo án và PPT Lịch sử 7 chân trời Bài 1: Quá trình hình thành và phát triển chế độ phong kiến ở Tây Âu

CHƯƠNG 1: TÂY ÂU TỪ THẾ KỈ V ĐẾN NỬA ĐẦU THẾ KỈ XVI

BÀI 1: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN Ở TÂY ÂU

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV cho HS quan sát bản đồ đế chế La Mã (đã học ở lớp 6). 

- GV dẫn dắt và hướng dẫn HS thảo luận nhóm đôi: Năm 476, La Mã sụp đổ. Trên

phần lớn lãnh thổ của đế chế La Mã, nhiều quốc gia mới ra đời, đặt nền tảng cho sự hình thành xã hội phong kiến Tây Âu thời trung đại. Điều gì xuất hiện trong đầu khi em nghĩ về xã hội phong kiến Tây Âu?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu quá trình hình thành phong kiến xã hội ở Tây Âu

- GV hướng dẫn HS thảo luận cặp đôi, đọc thông tin SGK tr.8, 9 và trả lời câu hỏi:

+ Người Giéc-man đã làm gì khi tràn vào lãnh thổ của đế chế La Mã. 

+ Trình bày những sự kiện chủ yếu về quá trình hình thành xã hội phong kiến Tây Âu.

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu quá trình hình thành xã hội phong kiến ở Tây Âu

- Khi tràn vào lãnh thổ của đế chế La Mã, người Giéc-man đã chiếm đất đai, phế truất hoàng đế La Mã.

 Năm 476, chế độ chiếm hữu nô lên La Mã sụp đổ. Nhiều vương quốc của Giéc-man ra đời lần lượt ở Tây Âu (trước đó thuộc Tây La Mã).

- Những sự kiện chủ yếu về quá trình hình thành xã hội phong kiến Tây Âu:

+ Từ thế kỉ VI – thế kỉ IX: Vương quốc Phơ-răng làm chủ vùng Tây lục địa.

 Xã hội phong kiến Tây Âu dần hình thành, xuất hiện giai cấp lãnh chúa phong kiến và nông nô.

+ Quý tộc quân sự và quý tộc tăng lữ hợp thành giai cấp thống trị (giàu có, nhiều quyền lực). Nô lệ được giải phóng, nông dân tự do dần dần bị mất hết ruộng đất, trở thành nông nô, lệ thuộc vào lãnh chúa.

=> Như vậy, xã hội phong kiến Tây Âu đã hình thành vào thế kỉ IX.

Hoạt động 2. Tìm hiểu lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến Tây Âu

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 1.3 SGK tr.10, yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi và trả lời câu hỏi: 

+Trình bày đặc điểm của lãnh địa phong kiến Tây Âu?

+ Hãy mô tả đời sống của lãnh chúa và nông nô qua hình ảnh trong ấn phẩm Lịch cầu nguyện của công tước Be-ri?

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu về lãnh địa phong kiến và quan hệ xã hội của chế độ phong kiến Tây Âu 

- Đặc điểm của lãnh địa phong kiến:

+ Là khu đất của riêng họ, được quyền cha truyền con nối - gọi là lãnh địa phong kiến. Mỗi lãnh địa phong kiến là một đơn vị hành chính - kinh tế biệt lập, khép kín, thuộc về một lãnh chúa. 

+ Lãnh chúa có toàn quyền trên vùng đất đai của họ, có quân đội riêng và tự đặt ra luật lệ trong lãnh địa của họ.

+ Lãnh chúa xây dựng lâu đài kiên cố, có hào sâu, tường bao quanh. 

+ Kinh tế nông nghiệp là chủ yếu. Hầu hết mọi thứ cần dùng đều do nông nô tự sản xuất trong lãnh địa. 

+ Đời sống kinh tế trong lãnh địa khép kín, tự cung tự cấp.

- Đời sống của lãnh chúa và nông nô:

+ Lãnh chúa:

Không phải lao động, chỉ luyện tập cung kiếm, đi săn.

Bóc lột nông nô bằng địa tô và thuế do họ tự đặt ra.

+ Nông nô:

•Lệ thuộc vào lãnh chúa về thân phận và ruộng đất.

•Canh tác trên khu đất lãnh chúa cho thuê.

•Nộp tô sau mỗi vụ thu hoạch sản phẩm. 

=> Như vậy, quan hệ xã hội chính trong xã hội phong kiến Tây Âu là quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô – lãnh chúa bóc lột nông nô bằng địa tô.

Hoạt động 3. Tìm hiểu về thành thị Tây Âu trung đại

- GV hướng dẫn HS quan sát Hình 1.5 kết hợp đọc thông tin mục 3 SGK tr.11 và trả lời câu hỏi: Thành thị Tây Âu trung đại ra đời như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

Tìm hiểu về thành thị Tây Âu trung đại

- Hoàn cảnh ra đời thành thị trung đại:

+ Thế kỉ XI, sản xuất thủ công nghiệp trong các lãnh địa phát triển, dẫn đến nhu cầu trao đổi sản phẩm. 

+ Một số thợ thủ công tìm cách thoát ra khỏi lãnh địa bằng cách bỏ trốn, dùng tiền chuộc lại thân phận. 

- Họ tập trung ở những nơi có đông người qua lại để bán hàng và lập xưởng sản xuất. 

=> Các thị trấn nhỏ bắt đầu xuất hiện, dần dần trở thành những thành phố lớn gọi là thành thị trung đại. 

- Vai trò của thành thị trung đại:

+ Về kinh tế: 

•Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp trong thành thị phá vỡ kinh tế tự nhiên của các lãnh địa, tạo điều kiện cho kinh tế hàng hoá phát triển.

•Những hội chợ bắt đầu xuất hiện từ thế kỉ XI, nổi tiếng nhất là hội chợ Săm-pa-nhơ (Pháp).

+ Về chính trị: Nhiều thành thị ở Anh, Pháp, Tây Ban Nha ủng hộ các vị vua tập quyền, xoá bỏ chế độ phong kiến phân quyền.

+ Về văn hóa: 

•Mang lại không khí tự do và nhu cầu mở mang tri thức cho mọi người.

•Lập ra những trường đại học như Bô-lô-na (Bologna) ở I-ta-li-a, O-xphớt (Oxford) ở Anh hay Xoóc-bon (Sorbonne) ở Pháp,...

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Đặc điểm của nền kinh tế trong các lãnh địa phong kiến?

   A. Là nền kinh tế hàng hóa.

   B. Trao đổi bằng hiện vật.

   C. Là nền kinh tế tự cung tự cấp.

   D. Có sự trao đổi buôn bán.

Câu 2. Việc làm nào của người Giec-man đã tác động trục tiếp đến sự hình thành xã hội phong kiến châu Âu?

   A. Tiêu diệt đế quốc Rô-ma.

   B. Thành lập hàng loạt vương quốc mới.

   C. Chia ruộng đất và phong tước vị cho tướng lĩnh và quý tộc người Giec-man.

   D. Thành lập các thành thị trung đại.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nêu một số dấu ấn tiêu biểu của thành thị trung đại (các thành phổ cổ, trường đại học) còn được bảo tồn, giữ gìn và phát triển đến ngày nay?

Câu 2: Hãy sưu tâm thông tin, tìm hiểu về hội chợ Tây Âu thời trung đại và hiện tại. Trên cơ sở đó, viết một đoạn văn ngắn mô tả vệ một hội chợ tuyên thông ở Tây Âu.