Giáo án và PPT Lịch sử 7 chân trời Bài 17: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên

BÀI 17: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC 

MÔNG – NGUYÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em có hiểu biết gì về cuộc kháng chiến chống quân Mông Nguyên của dân tộc ta ?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ 1258

GV yêu cầu HS quan sát lược đồ 17.1 va 17.2  kết hợp khai thác tư liệu thực hiện nhiệm vụ:

+ Khoảng thời gian nào quân Mông Cổ bắt đầu xâm lược và khoảng thời gian nào quân Mông Cổ  thua rút chạy?

+ Những trận đánh nào là tiêu biểu trong diễn biến cuộc kháng chiến 1258?

Sản phẩm dự kiến:

-Năm 1257 Mông Cổ cho quân áp sát biên giới Đại Việt, ba lần sư giả đến Thăng Long dụ hàng nhưng vua Trần Thái Tông cho bắt giam. Đến 1/1258  quân Mông Cổ tiến vào Đại Việt và rút quân ngày 29/1/1258.

-Trận đấu tiêu biểu nhất trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ nhất là trận ngày 17/1/1258 Vua TRần chỉ đạo chặn giặc ở Bình lệ Nguyên (Vĩnh Phúc). Trận đấu diễn ra quyết liệt quân ta chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng.

Hoạt động 2. Tìm hiểu cuộc kháng chiến chông quân xâm lược Nguyên năm 1285

-GV yêu cầu HS chia nhóm để thảo luận các câu hỏi liên quan đến bài học.

-GV nêu nhiệm vụ cho HS làm vào phiếu học tập số 2: Quan sát tranh ảnh hình 17.5 đọc thông tin trong SGK để trả lời câu hỏi:

+ Khai thác thông tin trong bài và lược đồ 17.5 em hãy vẽ sơ đồ tư duy diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1285?

+ Khai thác tư liệu 17.3 và 17.4 hãy rút ra đặc điểm chung về tinh thần chống giặc ngoại xâm của Vua quan và nhân dân thời Trần?

Sản phẩm dự kiến:

Trước tình thế giặc xâm lược nước ta lần 2, quân dân nhà Trần trên dưới một lòng nhất tề đánh giặc. Có thể kể đến  hội nghị Diên Hồng. “Thượng hoàng triệu phụ lão trong nước họp ở thềm điện Diên Hồng, ban yến và hỏi kế đánh giặc. Các phụ lão đều nói “đánh” muôn người cùng hô một tiếng như bật ra từ một cửa miện/g.

-Vua Trần Thánh Tông đến gặp Quốc Tuấn có ý dò hỏi “Thế giặc như vậy, ta phải hàng thôi”. Quốc Tuấn trả lời “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”.

Hoạt động 3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287-1288

- GV yêu cầu HS quan sát lược đồ 17.7 và 17.8 cùng với tư liệu 17.6 và 17.9 để trả lời câu hỏi:

+ Khoảng thời gian nào quân Nguyên bắt đầu xâm lược và khoảng thời gian nào quân Nguyên bắt đầu rút chạy?

+  Trận Vân Đồn và Bạch Đằng xảy ra vào giai đoạn nào của cuộc kháng chiến?

Sản phẩm dự kiến:

+ Tháng 12/1287, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy theo đường bộ tiến vào Đại Việt, hơn 600 chiến thuyền do Ô Mã Nhi chir huy theo đường thủy tiến vào vùng biển Đông Bắc.

+ Tháng 4.1288 Trần Quốc Tuấn bố trí trận địa mai phục trên sông Bạch Đằng. Toàn Bộ Cánh quân thủy của địch bị tiêu diệt. Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi.

+ Hai trận Vân Đồn và Bạch Đằng diễn ra vào giữa và cuối của cuộc kháng chiến. Nó như một đòn quyết định để đập tan âm mưu của địch.

Hoạt động động 4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên

GV cho HS xem các hình ảnh cùng các tư liệu để trả lời các câu hỏi:

+ Trình bày nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông bằng sơ đồ tư duy?

+ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn có vai trò như thế nào đối với triều đại nhà Trần và lịch sử dân tộc thế kì XIII?

Sản phẩm dự kiến: 

a. Nguyên nhân thắng lợi

- Chiến thắng là kết quả của tinh thần yêu nước, đoàn kết toàn dân trên dưới 1 lòng

+ Nhà Trần đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn sáng tạo, biết phát huy tình thần đánh giặc của ông cha 

+Tài năng thao lược của các vua nhà Trần, cùng các danh tướng như Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư đặc biệt là Trần Quốc Tuấn dã góp phần làm nên thắng lợi này.

b. Ý nghĩa lịch sử

c. Nhân vật lịch sử

Trần Quốc Tuấn vị anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. Với vai trò Quốc công tiết chế - Tổng chỉ huy quân đội ông chủ động giải quyết  những bất hòa trong nội bộ vương triều, dốc lòng báo đến “nợ nước” góp công lớn ba lần đánh bại quân Mông- Nguyên. Ông còn là tác giả hai bộ binh thư và đặc biệt là Hịch tướng sĩ nổi tiếng. Năm 1289 vua phong ông tước Hưng Đạo Đại Vương. Sau khi mất, nhân dân gọi ông là Đức Thánh dựng tượng, lập đèn thờ trên khắp mọi miền đất nước.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Ai là người được giao trọng trách Quốc công tiết chế chỉ huy cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên?

A. Trần Quốc Tuấn

B. Trần Quốc Toản

C. Trần Quang Khải

D. Trần Khánh Dư

Câu 2. Tại Bình Lệ Quyên, trước thế giặc mạnh, vua Trần đã có quyết định như thế nào?

A. Lui quân để bảo toàn lực lượng

B. Dâng biểu xin hàng

C. Cho sứ giả sang cầu hòa, vừa chuẩn bị lực lượng phản công

D. Dốc toàn lực phản công

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”. Đó là câu nói của ai?

Câu 2: Nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương của vua nhà Trần như thế nào khi quân Mông Cô vào Thăng Long?