Giáo án và PPT Lịch sử 7 chân trời Bài 14: Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Ngô – Đinh – Tiền Lê (939 – 1009)

BÀI 14: CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC 

THỜI NGÔ – ĐINH – TIỀN LÊ (938 – 1009)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Ô chữ bí mật, nêu vấn đề cho HS tìm ô chữ chìa khóa của bài học. HS có quyền chọn bất kì ô chữ nào để giải đố, cá nhân HS nào giải đúng ô chữ sẽ được điểm cộng.

- GV nêu câu hỏi theo các ô chữ mà HS lựa chọn:

+ Ô số 1 (10 chữ cái): Vị vua sáng lập nhà Đinh.

+ Ô số 2 (6 chữ cái): Kinh đô Việt Nam thời Ngô.

+ Ô số 3 (8 chữ cái): Vua sáng lập nhà Ngô, người đánh thắng quân Nam Hán.

+ Ô số 4 (13 chữ cái): Tên gọi tôn vinh tài năng quân sự của Đinh Bộ Lĩnh.

+ Ô số 5 (8 chữ cái): Niên hiệu của Đinh Tiên Hoàng. 

+ Ô chữ chủ đề (9 chữ cái).

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu Ngô Quyền dựng nền độc lập

- GV hướng dẫn HS làm việc cá nhân, đọc thông tin, tư liệu 14.1, 14.2 kết hợp đọc mục Em có biết SGK tr.51 và trả lời câu hỏi: 

+ Em hãy nêu những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước. 

+ Những việc làm đó có ý nghĩa gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước:

+ Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, bỏ chức Tiết độ sứ và đóng đô ở Cổ Loa.

+ Thiết lập bộ máy chính quyền mới:

• Vua đứng đầu.
• Dưới có quan văn, quan võ.
• Cử tướng trấn giữ các châu.

- Ý nghĩa:

+ Đất nước bình yên, nền độc lập dân tộc được củng cố.

+ Tạo nền tảng cơ bản cho sự phát triển ở các thời kì sau.

Hoạt động 2. Tìm hiểu Ngô Quyền dựng nền độc lập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm nhỏ, khai thác tư liệu 14.3 và cho biết: Vì sao gọi tình hình đát nước cuối thời Ngô là loạn 12 sứ quân. 

Sản phẩm dự kiến:

Tình hình đất nước cuối thời Ngô là Loạn 12 sứ quân

- Sau khi Ngô Quyền mất (năm 944), các con ông không đủ sức giữ vững chính quyền trung ương.

- Một số hào trưởng địa phương

nổi lên chiếm giữ các nơi. 

à Năm 965, chính quyền nhà Ngô tan rã, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, gọi là “Loạn 12 sứ quân”.

Quá trình thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh

- Hoàn cảnh Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước và những nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh: 

+ Trong hoàn cảnh nước nhà rối ren, Đinh Bộ Lĩnh đứng lên cầm quan, đánh đâu thắng đó được

suy tôn là Vạn Thắng Vương. 

+ Từ 966 - 967, ông sử dụng sức mạnh quân sự kết hợp với những

biện pháp mềm dẻo để thu phục và dẹp yên 12 sứ quân, thống nhất đất nước.

- Những nét chính về sự thành lập của nhà Đinh:

+ Năm 968, Định Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Định Tiên Hoàng), đặt tên nước là Đại Cổ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình). 

+ Năm 970, vua đặt niên hiệu là Thái Bình.

+ Đúc tiền Thái Bình hưng bảo, khẳng định vị thế độc lập của Đại Cổ Việt.

Hoạt động 3. Tìm hiểu cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê

- GV chia HS cả lớp thành 6 nhóm, yêu cầu các nhóm khai thác tư liệu 14.7 và 14.8 để thực hiện nhiệm vụ sau vào Phiếu học tập số 1: Trình bày những nét chính về hoàn cảnh, diễn biến, kết quả, ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981). 

Sản phẩm dự kiến:

- Hoàn cành:

+ Cuối thời Đinh, nội bộ triều đình lục đục, chia rẽ. 

+ Năm 979, Đinh Tiên Hoàng bị ám hại, con út là Định Toàn nối

ngôi khi mới sáu tuổi. 

à Nhà Tống lăm le xâm lược nước ta. Tướng sĩ trong triều suy tôn Thập đạo tướng quân Lê Hoàn lên ngôi vua, lãnh đạo kháng chiến.

- Diễn biến:

+ Đầu năm 981, Hầu Nhân Bảo chỉ huy quân Tống theo hai đường thuỷ, bộ tấn công Đại Cồ Việt. 

+ Lê Hoàn trực tiếp lãnh đạo kháng chiến, tổ chức mai phục, chặn đánh địch ở Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết,...

- Kết quả:

+ Tướng Hầu Nhân Bảo tử trận, quân Tổng đại bại phải rút quân về nước.

+ Kháng chiến thắng lợi.

- Ý nghĩa:

+ Khẳng định quyền làm chủ đất nước.

+ Đánh bại âm mưu xâm lược quân Tống.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Đơn vị hành chính cấp địa phương từ thấp đến cao thời tiền Lê là:

   A. Châu – Phủ - Lộ

   B. Phủ - Huyện – Châu

   C. Châu – huyện – xã

   D. Lộ - Phủ - Châu

Câu 2. Tình hình bang giao Việt – Tống dưới thời tiền Lê như thế nào?

   A. Nhà Tống vẫn tiếp tục gây hấn, cho quân xâm lược Đại Cồ Việt.

   B. Nhà tiền Lê cắt đứt quan hệ bang gia với nhà Tống.

   C. Quan hệ bang giao Việt – Tống nhìn chung tốt đẹp, hòa hảo.

   D. Nhà Tống phải kiên nể, thần phục Đại Cồ Việt.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Lê Hoàn lên ngôi vua trong hoàn cảnh lịch sử như thế nào?

Câu 2: “Vào tuổi nhi đồng, vua thường cùng bọn trẻ con chăn trâu ngoài đồng. Bọn trẻ tự hiểu kiến thức không bằng vua, cùng nhau suy tôn ông làm trưởng. Phàm khi chơi đùa, thường bắt bọn chúng chéo tay làm kiệu khiêng và cầm hoa lau đi hai bên để rước như nghi trượng thiên tử.” Đoạn trích trên gợi cho anh(chị) nhớ đến nhân vật lịch sử nào?