Giáo án và PPT Lịch sử 7 chân trời Bài 18: Nhà Hồ và cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1400 – 1407)

BÀI 18: NHÀ HỒ VÀ CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MINH (1400-1407)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV trình chiếu cho HS một số hình ảnh có liên quan đến Nhà Hồ và yêu cầu HS trả lời câu hỏi

+ Em đã từng nghe đến địa danh Thành nhà hồ bao giờ chưa?

+ Hãy chia sẻ một số hiểu biết của em về địa danh đó?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Tìm hiểu sự ra đời và hình thành của nhà Hồ.

+Đọc tư liệu trong SGK hãy cho biết nhà Hồ được thành lập như thế nào?

+Nêu vai trò cá nhân của Hồ Quý Ly?

Sản phẩm dự kiến:

-Cuối thế kỉ XIV nhà Trần suy yếu, không chăm lo phát triển kinh tế -> nạn mất mùa xảy  ra liên tiếp. Các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi.

-Năm 1400 Hồ Quý Ly phế truất vua TRần và lên làm vua lập ra nhà Hồ. Đổi tên nước là Đại Ngu.

-Hồ Quý Ly được xem là vị vua đầu tiên của nhà Hồ.

Hoạt động 2. Tìm hiểu Cải cách thời nhà Hồ

Dựa vào sơ đồ 18.1, hình ảnh 18.2 18.3 cùng box thông tin 18.4 hãy trả lời câu hỏi sau:

- Nêu những nội dung chính trong cải cách của Hồ Quý Ly?

- Những cải cách của Hồ Quý Ly đã tác động như thế nào đến xã hội đương thời?

Sản phẩm dự kiến:

-        Chính trị - hành chính:

+ Đổi tên một số đơn vị hành chính cấp trấn. Đặt chức An phủ sứ ở các lộ để quản mọi việc trong phủ, chậu, huyện.

+ Thông qua thi cử, tuyển chọn người đỗ đạt, bổ nhiệm làm quan

+ Dời đô về thành An Tôn nay là Thành Tây Đô – Thanh Hóa.

-        Kinh tế - xã hội

+ Ban hành tiến giấy (Thông bảo hội sao). Lần đầu tiên tiền giấy được sử dụng ở Việt Nam.

+ Bạn hành chính sách hạn nô và hạn điền (quy định số lượng ruộng đất và nô tì của quan lại,

quý tộc).

+Bạn hành chính sách thuế mới.

-        Quân sự quốc phòng

+Chỉnh đốn lại quân đội xây dựng tuyến phòng thủ, xây thành Đa Bang, thành An Tòn,...

+ Chú trọng chế tạo nhiều vũ khí mới: súng thần cơ (loại đại bác đấu tiên ở nước ta), cổ lâu

thuyền (loại thuyền chiến lớn có hai tầng)...

-        Văn hóa – giáo dục

- Chấn chỉnh lại Phật giáo (buộc các nhà sự đưới 50 tuổi phải hoàn tục); sửa đối chế độ thi cử, học tập.

- Lần đầu tiên dùng chữ Nôm để chấn hưng văn hoá dân tộc. Dịch sách chữ Hán sang chữ Nôm, khuyến khích sáng tác thơ bằng chữ Nôm.

- Tích cực

+ Công cuộc cải cách của Hồ Quý Ly khá toàn diện trên nhiều lĩnh vực (chính trị - hành chính, kinh tế - xã hội, quân sự - quốc phòng, văn hoá - giáo dục). Cải cách của ông nhằm cố gắng giải quyết những khủng hoảng xã hội cuối thời Trần: Các biện pháp đó đã loại bỏ bớt những quy tộc bất tài (dựa vào thân thế - Con cháu hoàng thất Trần), bổ sung đội ngũ Nho sĩ mới, có thực tài vào bộ máy nhà nước (chủ yếu là người thông qua thi cử đỗ đạt, như Nguyễn Trãi, Nguyễn Phi Khanh,....).

+ Hạn chế được nạn tập trung ruộng đất và tăng cường sức mạnh quân sự của đất nước (chính sách hạn điền và chú trọng tuyển binh, chế tạo vũ khí, xây dựng thành luỹ,...). Đặc biệt trong lĩnh vực văn hoá - giáo dục có nhiều điểm tiến bộ, mang tính dân tộc rõ nét. Nổi bật nhất là tinh thần tự tôn dân tộc, qua việc đề cao chữ Nôm (dịch sách sang chữ Nôm, sáng tác thơ Nôm).

-        Hạn chế

Chính sách hạn điền: số ruộng quá quy định phải nộp cho nhà

nước, theo như hành khiển Hà Đức Lân chỉ trích: “Đặt ra phép này chỉ để cướp ruộng của dân mà thôi”; chính sách hạn nô: nô tì không được giải phóng, trở thành công nô - nô tì của nhà nước; tiền giấy gây khó khăn trong cất giữ, dễ làm giả,...

Hoạt động 3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh (1406-1407)

Đọc tìm hiểu thông tin cùng dữ liệu 18.5 trả lời các câu hỏi:

- Mô tả những nét chính về cuộc kháng chiến cùa nhà Hồ chống quân xâm lược Minh?

- Nguyên nhân vì sao cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược của nhà Hồ lại thất bại nhanh chóng?

- Em có suy nghĩ gì về câu nói của Hồ Nguyên Trừng “Thần không sợ đánh, chỉ sợ lòng dân không theo”?

Sản phẩm dự kiến:

2.       Cuộc kháng chiến chống xâm lược Minh 

a.       Diễn biến cuộc kháng chiến

-        Cuối thế kỉ XIV nhận thấy nước ta đang rơi vào khủng hoảng, nhà Minh đã chuẩn bị lực lượng để xâm chiếm. Tháng 11/1406 lấy cớ Phù Trần diệt Hồ hơn 20 vạn quân Minh do Trương Phụ, mộc Thạnh chỉ huy tiến vào nước ta.

-        Sau thất bại ở biên giới, quân nhà Hồ lui về thành Đa Bang, cố thủ.

-        1/1407 nhiều trận đấu ác liệt giữa 2 bên diễn ra ở thành Đa Bang. Cuối cùng thành Đa Bang thất thủ, Đông Đô sau đó cũng nhanh chóng bị chiếm.

-        Tháng 6/1407 Hồ Quý Ly cùng các con bị bắt. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Minh của nhà Hồ hoàn toàn thất bại.

b.       Nguyên nhân thất bại của cuộc kháng chiến

-        Chính sách của nhà Hồ không được nhân dân ủng hộ

-        Nhà Hồ không đề ra được đường lối kháng chiến đúng đắn chú trọng xây dựng phòng tuyến quân sự và lực lượng quân đội chính quy.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Hai cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong các cuộc khởi nghĩa của quý tộc Trần chống quân đô hộ Minh là:

A. Khởi nghĩa Trần Ngỗi và khởi nghĩa Trần Quý Khoáng.

B Khởi nghĩa Phạm Ngọc và Lê Ngã.

C. Khởi nghĩa Phạm Trấn và Khởi nghĩa Trần Nguyệt Hồ.

D. Khởi nghĩa Phạm Tất Đại và khởi nghĩa Trần Nguyên Thôi.

Câu 2. Biểu hiện nào không thuộc về chính sách đồng hóa của nhà Minh với dân tộc ta?

A. Thiêu hủy sách quý của ta, mang về Trung Quốc nhiều sách có giá trị.

B. Xóa bỏ quốc hiệu của ta, đổi thành quận Giao Chỉ.

C. Cưỡng bức dân ta phải bỏ phong tục tập quán của mình.

D. Đặt hàng trăm thứ thuế, bắt phụ nữ, bóc lột nhân dân ta.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: A

Câu 2: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Nguyên nhân chủ yếu nào dẫn tới sự thất bại nhanh chóng của nhà Hồ trong cuộc kháng chiến chống Minh?

Câu 2: Nguyên nhân nào dẫn tới việc bùng nổ các cuộc khởi nghĩa của quý tộc nhà Trần chống quân Minh đầu thế kỷ XV?