Giáo án và PPT Lịch sử 8 kết nối Chủ đề chung 1: Văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long

CHỦ ĐỀ CHUNG 1: VĂN MINH CHÂU THỔ SÔNG HỒNG VÀ SÔNG CỬU LONG

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi “Ô chữ bí mật”.

- GV phổ biến luật chơi cho HS:

+ Có 8 ô chữ hàng ngang tương ứng với 8 câu hỏi.

+ HS quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi để mở ô chữ hàng ngang.

+ Sau khi mở được từ 5 ô chữ hàng ngang trở lên, HS có quyền đoán ô chữ hàng dọc.

1. Sông gì có cảng Nhà Rồng?

Tiễn người đi giữa biên cương

2. Dòng sông những nhớ cùng thương trùng trùng.

Là sông gì?

3. Sông gì nức tiếng giàu sang?

4. Sông gì mang tên một loại sắc màu?

5. Sông gì đẹp tựa bức tranh

Cố đô soi bóng tên thành nhạc, thơ?

6. Sông gì nước chảy đua chen hai dòng? 

7. Sông gì ngàn thuở lẫy lừng

Bình Nguyên diệt Hán chảy cùng sử xanh? 

8. Sông gì thường gọi chín rồng?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng. Chế độ nước sông Hồng

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Hồng. Mô tả chế độ nước của sông Hồng.

Sản phẩm dự kiến:

*Quá trình hình thành và phát triển

- Châu thổ sông Hồng được hình thành từ quá trình bồi đắp phù sa của hệ thống sông Hồng, kết hợp với tác động của thuỷ triều và sóng biển.

- Khi đổ ra biển, phù sa được lắng đọng ở cửa sông và hình thành châu thổ. Cùng với thời gian, châu thổ sông Hồng ngày càng tiến ra biển (ở Kim Sơn - Ninh Bình, Tiền Hải - Thái Bình tốc độ tiến ra biển lên tới hàng chục mét/năm).

- Phù sa sông còn có tác dụng bổi cao để hoàn chỉnh bể mặt châu thổ. Để mở rộng diện tích sản xuất đồng thời để phòng chống lũ lụt, ông cha ta đã xây dựng một hệ thống đê dài hàng nghìn ki-lô-mét dọc hai bên bờ sông. Điều này đã làm cho địa hình bề mặt châu thổ có sự thay đổi.

- Chế độ nước sông Hồng: tương đối đơn giản, trong năm có một mùa lũ và một mùa cạn rõ rệt.

+ Mùa lũ: 5 tháng (tháng 6 – tháng 10), chiếm khoảng 75% lưu lượng dòng chảy cả năm với các đợt lũ lên nhanh và đột ngột.

+ Mùa cạn: 7 tháng (tháng 11 – tháng 5 năm sau), chiếm khoảng 25% lưu lượng dòng chảy cả năm, mực nước sông hạ thấp rõ rệt.

- Xây dựng hệ thống hồ chứa nước → chế độ nước sông Hồng được điều hòa hơn.

Hoạt động 2. Quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long, chế độ nước sông Cửu Long

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày quá trình hình thành và phát triển châu thổ sông Cửu Long. Mô tả chế độ nước của sông Cửu Long.

Sản phẩm dự kiến:

- Do không có hệ thống đê ven sông như ở châu thổ sông Hồng nên khi mùa lũ đến, nước sông Cửu Long dâng tràn ngập một vùng rộng khoảng 10 000 km2 (chủ yếu ở Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên), bồi đắp phù sa cho bề mặt châu thổ.

Trước đây, hằng năm châu thổ sông Cửu Long tiến ra biển ở khu vực bán đảo Cà Mau tới hàng trăm mét mỗi năm. Hiện nay, do biến đổi khí hậu, nước biển dâng và hàm lượng phù sa trong nước sông giảm nên nhiều nơi ở ven biển của châu thổ bị sạt lở.

- Chế độ nước sông Cửu Long: đơn giản, điều hòa, chia thành 2 mùa: mùa lũ và mùa cạn.

+ Mùa lũ: 5 tháng (tháng 7 – tháng 11), chiếm khoảng 80% lưu lượng dòng chảy cả năm, khi lũ lên và rút đều chậm.

+ Mùa cạn: 7 tháng (tháng 12 – tháng 6 năm sau), chiếm khoảng 20% lưu lượng dòng chảy cả năm.

- Vùng hạ lưu châu thổ: chịu tác động mạnh của chế độ thủy triều.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Hệ thống sông Hồng có tổng lượng dòng chảy khoảng?

A. 102 tỉ m3/năm

B. 120 tỉ m3/năm

C. 100 tỉ m3/năm

D. 112 tỉ m3/năm

Câu 2: Hệ thống sông Hồng có lượng phù sa hết sức phong phú khoảng?

A. 100 triệu tấn/năm

B. 102 triệu tấn/năm.

C. 110 triệu tấn/năm.

D. 120 triệu tấn/năm

Câu 3: Mùa cạn của của hệ thống sông Hồng kéo dài từ?

A. Tháng 10 đến tháng 5 năm sau

B. Tháng 11 đến tháng 6 năm sau

C. Tháng 12 đến tháng 5 năm sau

D. Tháng 11 đến tháng 5 năm sau

Câu 4:  Tổng lượng dòng chảy của hệ thống sông Cửu Long chiếm bao nhiêu tổng lượng nước của sông ngòi ở Việt Nam?

A. 64%

B. 60%

C. 6,4%

D. 60,4%

Câu 5: Tổng lượng dòng chảy của hệ thống sông Cửu Long đạt?

A. 507 triệu m3/năm

B. 507 tỉ m3/năm

C. 500 triệu m3/năm

D. 570 tỉ m3/năm

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: So sánh sự phát triển của nền văn minh ở châu thổ sông Hồng và châu thổ sông Cửu Long. Bạn có thể nêu rõ các đặc điểm khác biệt nổi bật giữa hai nền văn minh này?

Câu 2: Lịch sử văn minh châu thổ sông Hồng và sông Cửu Long có ảnh hưởng gì đến văn hóa và phong tục tập quán của các dân tộc sống ở những khu vực này?