Giáo án và PPT Lịch sử 8 kết nối Bài 5: Cuộc xung đột Nam – Bắc triều và Trịnh – Nguyễn

BÀI 5: CUỘC XUNG ĐỘT NAM – BẮC TRIỀU VÀ TRỊNH – NGUYỄN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Di tích thành nhà Mạc (Cao Bằng, Lạng Sơn), Lũy Thầy (Quảng Bình),... gợi cho em nhớ đến những cuộc xung đột nào trong các thế kỉ XVI-XVII? Những cuộc xung đột đó đã để lại hệ quả như thế nào đối với lịch sử dân tộc?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. SỰ RA ĐỜI VƯƠNG TRIỀU MẠC

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy trình bày những nét chính về tình hình và sự ra đời của Vương triều Mạc?

Sản phẩm dự kiến:

- Tình hình Đại Việt cuối thời Lê:

+ Nhà Lê lâm vào thời kì khủng hoảng, suy thoái.

+ Các phe phái phong kiến xung đột và tranh chấp.

+ Khởi nghĩa nông dân nổ ra

→ Triều đình suy yếu.

- Sự ra đời của Triều Mạc:

+ Mạc Đăng Dung dần thâu tóm quyền hành.

+ Năm 1527, Mạc Đăng Dung ép vua Lê nhường ngôi, lập ra Triều Mạc.

+ Sau khi lên ngôi, ông thực hiện một số chính sách về chính trị, kinh tế, xã hội.

HOẠT ĐỘNG 2. XUNG ĐỘT NAM – BẮC TRIỀU 

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy giải thích nguyên nhân bùng nổ và tóm tắt nét chính về hệ quả của cuộc xung đột Nam - Bắc triều?

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên nhân bùng nổ

- Năm 1533, Nguyễn Kim (một võ quan trong Triều Lê) với danh nghĩa “phù Lê diệt Mạc” lập ra Nam triều, nhà Mạc được gọi là Bắc triều.

- Năm 1545, Nguyễn Kim mất, con rể là Trịnh Kiểm lên thay thế.

- Xung đột giữa hai dòng họ diễn ra trong gần 60 năm của thế kỉ XVI, họ Mạc thất bại phải chạy lên Cao Bằng.

- Hệ quả

- Đất nước bị chia cắt.

- Kinh tế đình trệ.

- Đời sống nhân dân đói khổ.

HOẠT ĐỘNG 3. XUNG ĐỘT TRỊNH – NGUYỄN

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy giải thích nguyên nhân dẫn đến cuộc xung đột Trịnh - Nguyễn và nêu hệ quả?

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên nhân bùng nổ

- Năm 1545, Nguyễn Kim chết, hai con trai còn nhỏ tuổi, con rể là Trịnh Kiểm lên thay, nắm toàn bộ binh quyền. 

- Mâu thuẫn giữa hai dòng họ Trịnh, Nguyễn trở nên gay gắt. → Cuộc chiến tranh Trịnh - Nguyễn bùng nổ, kéo dài trong gần nửa thế kỉ (1627 - 1672).

- Hệ quả

- Đất nước bị chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.

- Gây ra nhiều đau thương, tổn thất cho nhân dân.

- Tổn hại đến sự phát triển chung của quốc gia, dân tộc.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Di tích thành nhà Mạc (Cao Bằng, Lạng Sơn) liên quan đến cuộc xung đột nào?

1. Xung đột Nam - Bắc triều
2. Xung đột Trịnh - Nguyễn
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Đáp án khác

Câu 2: Di tích Lũy Thầy (Quảng Bình) liên quan đến cuộc xung đột nào?

1. Xung đột Nam - Bắc triều
2. Xung đột Trịnh - Nguyễn
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Đáp án khác

Câu 3: Hệ quả tiêu cực của các cuộc xung đột Xung đột Nam - Bắc triều, xung đột Trịnh - Nguyễn là?

1. Sự thống nhất của đất nước bị xâm phạm nghiêm trọng
2. Hình thành cục diện “một cung vua - hai phủ chúa”
3. Kinh tế đất nước bị tàn phá; hàng vạn dân thường bị xô đẩy vào vòng khói lửa.
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 4: Cục diện “một cung vua - hai phủ chúa” dùng để chỉ?

1. Vua Lê
2. Chúa Trịnh
3. Chúa Nguyễn
4. Cả ba đáp án trên đều đúng

Câu 5: Hệ quả tích cực của các cuộc xung đột Xung đột Nam - Bắc triều, xung đột Trịnh - Nguyễn là?

1. Lãnh thổ đất nước được mở rộng dần về phía Nam
2. Chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong cũng triển khai nhiều hoạt động thực thi chủ quyền tại quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa
3. Cả hai đáp án trên đều đúng
4. Cả hai đáp án trên đều sai

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

• Hãy lập và hoàn thành bảng hệ thống (theo gợi ý dưới đây) về các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn?

• Giả sử là một người dân sống ở thế kỉ XVI - XVII, em hãy đưa ra it nhất một lí do phản đối các cuộc xung đột Nam - Bắc triều và Trịnh - Nguyễn?