Giáo án và PPT Vật lí 10 chân trời Bài 11: Một số lực trong thực tiễn

BÀI 11. MỘT SỐ LỰC TRONG THỰC TIỄN (4 tiết)

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)

- GV đặt vấn đề: Ta biết rằng lực có thể làm biến dạng hoặc thay đổi trạng thái chuyển động của vật. Trong thực tế, một vật thường chịu tác dụng của nhiều lực khác nhau. Ví dụ khi chuyển động, ô tô vừa chịu tác động của lực kéo động cơ, vừa chịu tác động của lực ma sát giữa bánh xe với mặt đường, trọng lực do Trái Đất tác dụng và áp lực do mặt đường tạo ra. Những lực này có đặc điểm gì?

B.HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1. Tìm hiểu trọng lực, lực ma sát, lực căng dây, lực nâng của nước.

- Hãy cho biết lực nào làm cho vật rơi?

- Hãy cho biết trọng lực là gì? Có những đặc điểm nào?

- Trọng lực tác dụng lên vật bằng bao nhiêu khi vật đứng yên?

- Vị trí trọng tâm của vật phụ thuộc vào yếu tố nào?

- Nêu khái niệm lực ma sát. 

- Lực căng dây là gì?Xuất hiện ở đâu?

Sản phẩm dự kiến:

- Lực làm cho vật rơi chính là lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên vật, còn được gọi là trọng lực .

- Trọng lực là lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vật. 

- Trọng lực có: Điểm đặt tại một vị trí đặc biệt gọi là trọng tâm. Hướng vào tâm Trái Đất. Độ  lớn P = m.g.

- Khi một vật đứng yên trên mặt đất, trọng lượng của vật bằng độ lớn của trọng lực tác dụng lên vật.

- Vị trí của trọng tâm phụ thuộc vào sự phân bố khối lượng của vật, có thể nằm bên trong vật hoặc bên ngoài vật. 

- Khái niệm: Lực ma sát là lực xuất hiện ở bề mặt tiếp xúc giữa hai vật. Có tác dụng chống lại xu hướng thay đổi vị trí tương đối giữa hai bề mặt. 

- Lực căng dây chính là lực đàn hồi của dây tạo ra. 

- Lực căng dây xuất hiện tại mọi điểm trên dây.

Hoạt động 2. Xây dựng biểu thức xác định độ chênh lệch áp suất giữa hai điểm có độ sâu khác nhau trong chất lỏng và giải thích về lực nâng tác dụng lên một vật trong chất lỏng.

- Hãy trình bày công thức xác định khối lượng riêng của một chất, áp suất.

- Xác định độ chênh lệch áp suất giữa 2 điểm A và B.

Sản phẩm dự kiến:

- Công thức xác định khối lượng riêng của 1 chất:

Với m là khối lượng của vật được làm bằng chất ấy, V là phần thể tích của vật.

- Công thức tính áp suất:

p =

Với F là độ lớn áp lực, S là diện tích mặt bị ép.

- Độ chênh lệch áp suất giữa 2 điểm A và B là:

=

= =

Hoạt động 3. Vận dụng biểu thức độ chênh lệch áp suất.

Việc vận dụng biểu thức xác định độ chênh lệch áp suất để giải bài tập và giải thích những hiện tượng thực tiễn có mấy bước?

Sản phẩm dự kiến:

- Có 3 bước:

Bước 1: Cần phải đảm bảo trường hợp đang xét là xét tại hai điểm trong cùng một vật thể có chứa chất lỏng. Hoặc xét tại hai điểm khác nhau của hai vật thể khác nhau nhưng chất lỏng trong hai vật thể đó phải là đồng chất, hình dáng của hai vật thể phải là giống nhau. 

Bước 2: Xác định được độ cao tính từ điểm đang xét đến mặt thoáng chất lỏng. 

Bước 3: Áp dụng công thức tính độ chênh lệch áp suất:

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

GV yêu cầu HS thực hiện bài tập trắc nghiệm.

Câu 1: Chỉ ra phát biểu sai. Độ lớn của lực ma sát trượt

A. phụ thuộc vào diện tích tiếp xúc của vật.

B. không phụ thuộc vào tốc độ của vật.

C. tỉ lệ với độ lớn của áp lực.

D. phụ thuộc vào vật liệu và tính chất của hai mặt tiếp xúc.

Câu 2: Câu nào sau đây sai khi nói về lực căng dây?

A. lực căng dây có bản chất là lực đàn hồi.

B. lực căng dây có điểm đặt là điểm mà đầu dây tiếp xúc với vật.

C. lực căng có phương trùng với chính sợi dây, chiều hướng từ hai đầu vào phần giữa của dây.

D. lực căng có thể là lực kéo hoặc lực nén.

Câu 3: Đơn vị của trọng lực là gì?

A. Niuton (N)

B. Kilogam (Kg)

C. Lít (l)

D. Mét (m)

Câu 4: Một xe có khối lượng m = 5 tấn đang đứng yên trên mặt phẳng nghiêng 300 so với phương ngang. Độ lớn của lực ma sát tác dụng lên xe

A. lớn hơn trọng lượng của xe.

B. bằng trọng lượng của xe.

C. bằng độ lớn của thành phần trọng lực vuông góc với mặt phẳng nghiêng.

D. bằng độ lớn của thành phần trọng lực song song với mặt phẳng nghiêng.

Câu 5: Khi vật treo trên sợi dây nhẹ cân bằng thì trọng lực tác dụng lên vật

A. cùng hướng với lực căng dây.

B. cân bằng với lực căng dây.

C. hợp với lực căng dây một góc 9.

D. bằng không.

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

GV yêu cầu HS hoạt động hoàn thành bài tập trong sgk.