Nội dung chính sinh học 10 cánh diều Bài 11: Tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào

BÀI 11: TỔNG HỢP VÀ PHÂN GIẢI CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO

I. TỔNG HỢP CÁC CHẤT VÀ TÍCH LỸ NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO

- Tổng hợp các chất trong tế bào là quá trình chuyển hoá những chất đơn giản thành những chất phức tạp diễn ra trong tế bào với sự xúc tác của enzyme => Hình thành các chất để xây dựng tế bào, tích lũy năng lượng.

- Chia thành 2 giai đoạn:

+ Giai đoạn 1: các quá trình quang tổng hợp, hóa tổng hợp, quang khử.

+ Giai đoạn 2: quá trình tổng hợp các chất hữu cơ.

1. Quang tổng hợp

- Là quá trình tế bào sử dụng năng lượng ánh sáng (NLAS) để tổng hợp chất hữu cơ từ các chất vô cơ.

- Vai trò: chuyển năng lượng ánh sáng thành năng lượng hoá học tích luỹ trong hợp chất hữu cơ (C6H12O6) và giải phóng O2 vào khí quyển.

- Trong sinh giới: thực vật, tảo và một số vi khuẩn có khả năng quang tổng hợp.

- Quá trình quang tổng hợp ở thực vật và tảo diễn ra ở lục lạp và được chia thành hai pha: pha phụ thuộc ánh sáng (pha sáng) và pha không phụ thuộc ánh sáng (chu trình Calvin).

2. Hoá tổng hợp và quang khử

- Hóa tổng hợp là quá trình tế bào chuyển năng lượng từ các phản ứng oxi hoá - khử thành năng lượng tích luỹ trong các hợp chất hữu cơ.

- Quang khử là quá trình quang tổng hợp ở vi khuẩn nhờ các sắc tố quang hợp nằm - trên màng tế bào. 

- Quang khử khác với quang hợp, quá trình cố định CO, trong trường hợp này thường được thực hiện trong điều kiện không có oxygen.

II. PHÂN GIẢI CÁC CHẤT HỮU CƠ VÀ GIẢI PHÓNG NĂNG LƯỢNG TRONG TẾ BÀO

- Phân giải là quá trình chuyển hóa các chất phức tạp thành các chất đơn giản diễn ra trong tế bào nhờ sự xúc tác của các enzyme. 

- Quá trình phân giải sẽ giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào. 

- Phân giải được thực hiện theo hai con đường là hô hấp và lên men.

- Mối quan hệ: Tổng hợp và phân giải là hai quá trình đối lập nhưng thống nhất trong hoạt động sống của sinh vật.