Bài tập file word sinh học 10 chân trời Bài 3: Các cấp độ tổ chức của thế giới sống

MỞ ĐẦU

BÀI 3 - CÁC CẤP ĐỘ TỔ CHỨC CỦA THẾ GIỚI SỐNG

I. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Nêu khái niệm các cấp độ tổ chức của thế giới sống, các cấp độ tổ chức của thế giới sống bao gồm những gì?

Trả lời:

-      Khái niệm: Các cấp độ tổ chức của thế giới sống là tập hợp tất cả các cấp tổ chức từ nhỏ nhất đến lớn nhất trong thế giới sống.

-      Gồm: nguyên tử, phân tử, bào quan, tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã - hệ sinh thái, sinh quyển.

Câu 2: Nêu khái niệm các cấp độ tổ chức sống, các cấp độ tổ chức sống bao gồm những gì?

Trả lời:

-      Khái niệm: Các cấp độ tổ chức sống là các cấp độ tổ chức biểu hiện các đặc trưng của sự sống như chuyển hóa vật chất và năng lượng, sinh trưởng và phát triển, sinh sản, cảm ứng,…

-      Gồm: phân tử, bào quan, tế bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã - hệ sinh thái, sinh quyển.

-      Các cấp độ tổ chức sống cơ bản gồm tế bào, cơ thể, quần thể, quần xã - hệ sinh thái.

Câu 3: Các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ như thế nào?

Trả lời:

Các cấp độ tổ chức sống có mối quan hệ chặt chẽ với nhau về cấu trúc và chức năng:

-      Về cấu trúc: Cấp độ tổ chức nhỏ hơn sẽ làm nền tảng để hình thành cấp độ tổ chức cao hơn.

-      Về chức năng: Các cấp độ tổ chức hoạt động luôn thống nhất với nhau để duy trì các hoạt động sống.

Câu 4: Các cấp độ tổ chức sống đều có đặc điểm chung nào?

Trả lời:

-      Tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc.

-      Hệ thống mở và tự điều chỉnh.

-      Thế giới sống liên tục tiến hóa.

Câu 5: Vì sao nói các cấp tổ chức sống là những hệ mở và tự điều chỉnh?

Trả lời:

-      Các cấp độ tổ chức sống là hệ thống mở: Các cấp độ tổ chức sống luôn diễn ra quá trình trao đổi chất và năng lượng với môi trường. Nhờ có quá trình trao đổi chất mà giữa sinh vật và môi trường có mối quan hệ gắn kết, sinh vật không chỉ chịu tác động của môi trường mà còn góp phần làm thay đổi môi trường. Các cấp tổ chức sống là những hệ tự điều chỉnh nhờ khả năng duy trì các thông số bên trong hệ thống một cách ổn định dù điều kiện môi trường thay đổi.

-      Các cấp độ tổ chức sống có cơ chế tự điều chỉnh: nhằm duy trì và điều hòa các hoạt động sống trong hệ thống để tồn tại và phát triển.

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Lấy ví dụ minh họa đặc điểm tổ chức theo nguyên tắc thứ bậc của các cấp độ tổ chức sống.

Trả lời:

Ví dụ: Một loại tế bào ở dạ dày chỉ thực hiện một chức năng nhất định (tế bào chính tiết ra pepsinogen – enzyme pepsin ở trạng thái chưa hoạt động, tế bào viền tiết ra HCl, hoặc tế bào cơ chỉ có tác dụng co dãn) nhưng khi có nhiều loại tế bào hợp lại, dạ dày vừa có chức năng tiết dịch vị vừa co bóp để tiêu hóa thức ăn.

Câu 2: Lấy ví dụ minh họa các cấp độ tổ chức sống là hệ thống mở.

Trả lời:

Ví dụ: Thông qua quá trình thoát hơi nước mà thực vật hấp thụ khí CO2 cung cấp cho quá trình quang hợp. Đồng thời, hơi nước thoát ra làm giảm nhiệt độ môi trường, O2 được giải phóng từ quang hợp góp phần điều hòa khí quyển..

Câu 3: Sắp xếp các cấp độ tổ chức của thế giới sống từ thấp đến cao.

Trả lời:

Các cấp độ tổ chức của thế giới sống từ thấp đến cao là: Nguyên tử → phân tử → bào quan → tế bào → mô → cơ quan → hệ cơ quan → cơ thể → quần thể → quần xã - hệ sinh thái → sinh quyển.

Câu 4: Lấy ví dụ minh họa các cấp độ tổ chức sống có cơ chế tự điều chỉnh.

Trả lời:

Ví dụ: Sự điều chỉnh đường huyết trong máu.

III. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Cơ thể người có một số khả năng tự điều chỉnh như thế nào?

Trả lời:

-      Khi cơ thể ở môi trường có nhiệt độ cao, hệ mạch dưới da sẽ giãn ra, lỗ chân lông giãn nở, mồ hôi tiết ra làm mát cơ thể.

-      Khi cơ thể ở môi trường có nhiệt độ thấp, các mạch máu dưới da co lại, xuất hiện hiện tượng run để làm ấm cơ thể.

-      Mắt người khi nhìn không rõ có xu hướng khép nhỏ lại, làm thay đổi cầu mắt, giúp ảnh hiện chính xác ở khoảng tiêu cự để nhìn rõ vật.

-      Khi có một tác động quá lớn đến tâm lí con người, não có xu hướng xóa bỏ đoạn kí ức đó.

-      Ở hoạt động bài tiết bình thường, cơ thể sẽ thu lại đường – chất có lợi cho cơ thể và bài thải nitrat – chất gây độc cho cơ thể.         

Câu 2: Thế giới sống liên tục tiến hóa như thế nào?

Trả lời:

-      Sự sống được tiếp nối từ thế hệ này sang thế hệ khác nhờ quá trình sinh sản. Trong đó:

+      Quá trình nhân đôi DNA giúp các đặc tính được ổn định và kế thừa qua các thế hệ.

+      Các cơ chế phát sinh biến dị (đột biến gene, đột biến nhiễm sắc thể) luôn diễn ra, giúp tạo ra các sự đa dạng về mặt di truyền.

+      Ngoài ra, môi trường sống thay đổi buộc sinh vật phải có sự thích nghi để tồn tại nên quá trình chọn lọc tự nhiên đã giúp loại bỏ những dạng sống kém thích nghi và giữ lại những dạng sống thích nghi với những môi trường khác nhau.

→ Các loài sinh vật luôn tiến hóa để thích nghi và tạo ra thế giới sống vô cùng đa dạng ngày nay.

Câu 3: Robot và vật sống có điểm gì giống và khác nhau?

Trả lời:

Câu 4: Có một số loài chim sẽ bay về phương nam để tránh rét khi mùa đông tới. Người ta gọi hiện tượng đó là sự di cư. Sự di cư của các loài chim liên quan đến đặc điểm nào của cấp độ tổ chức sống? Sự di cư có vai trò gì đối với các loài chim này?

Trả lời:

-      Sự di cư của các loài chim liên quan đến đặc điểm tự điều chỉnh của cấp độ tổ chức sống

-      Sự di cư có vai trò đảm bảo điều kiện nơi cư trú, thức ăn dẫn tới đảm bảo số lượng loài đối với loài chim này.

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Lấy ví dụ minh họa các đặc tính nổi trội của các cấp tổ chức sống.

Trả lời:

Đặc tính nổi trội của các cấp tổ chức sống:

-      Có sự chuyển hóa vật chất và năng lượng. Ví dụ: Động vật sử dụng thực vật làm thức ăn, như vậy năng lượng từ các liên kết cấu tạo nên cơ thể thực vật sẽ được biến đổi để trở thành năng lượng duy trì hoạt động sống của động vật.

-      Sinh trưởng và phát triển. Ví dụ: Khi cây sinh trưởng, thân cây to ra, dài ra, lúc này sẽ phát triển thêm lá, hoa,…

-      Sinh sản. Ví dụ: Các cơ thể sống cần sinh sản để duy trì giống loài.

-      Tiến hóa thích nghi với môi trường sống. Ví dụ: Cá voi và sư tử đều thuộc lớp thú. Chúng đều có tim 4 ngăn, sinh con và nuôi con bằng sữa. Tuy nhiên cá voi có cơ thể thuôn dài, mắt kém phát triển, hai chi trước biến thành vây bơi, không có lông mao,… còn sư tử thì có thị giác phát triển, 4 chi khỏe mạnh, có lông mao,…

-      Cảm ứng. Ví dụ: Các loài hoa nở vào những thời điểm khác nhau trong ngày, trong năm là nhờ sự cảm nhận vào nhiệt độ, chu kì quang.

-      Khả năng tự điều chỉnh. Ví dụ: Khi môi trường sống không cung cấp đủ thức ăn, nơi ở thì các đàn động vật có xu hướng di cư hoặc phân đàn. Ở các cây cao, phần cành lá phía dưới thấp không lấy được ánh sáng thì sẽ có xu hướng tự chết để giảm thoát hơi nước qua lá.

Câu 2: Mất cân bằng nội môi là gì? Gây ra hậu quả gì? Lấy ví dụ.

Trả lời:

-      Khi các điều kiện lí hóa của môi trường trong thay đổi và không duy trì được sự ổn định, cân bằng sẽ gây nên sự biến đổi hoặc gây rối loạn các hoạt động của tế bào và các cơ quan trong cơ thể, thậm chí gây nên tử vong ở các loài động vật — đó là mất cân bằng nội môi.

-      Bất cứ một bộ phận hay cơ quan nào tham gia vào quá trình cân bằng nội môi hoạt động bất thường hoặc bị bệnh → dẫn đến mất cân bằng nội môi.

-      Ví dụ: Mất cân bằng nội môi gây ra một số căn bệnh ví dụ như: Khi nồng độ muối NaCl có trong máu tăng cao sẽ gây nên bệnh tiểu đường. Nồng độ đường huyết trong máu tăng quá cao cũng gây sốt và co giật. Ngoài ra còn gây nên bệnh cao huyết áp.