Câu hỏi tự luận Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 4: Luyện tập về từ đa nghĩa

CHỦ ĐỀ: MĂNG NON

BÀI 4: CÓ CHÍ THÌ NÊN

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ TỪ ĐA NGHĨA

I. NHẬN BIẾT (06 CÂU)

Câu 1: Thế nào là từ đa nghĩa?

Trả lời: 

Từ đa nghĩa là từ nhiều nghĩa, trong đó có một nghĩa gốc và một (hay một số) nghĩa chuyển. Các nghĩa của từ đa nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.

Câu 2: Nghĩa gốc được hiểu như nào? 

Trả lời: 

Nghĩa gốc được hiểu là nghĩa đầu tiên hoặc nghĩa có trước, trên cơ sở nghĩa đó mà người ta xây dựng nên nghĩa khác.

Câu 3: Nghĩa chuyển được hình thành như nào?

Trả lời: 

Nghĩa chuyển được hình thành dựa trên cơ sở nghĩa gốc, và vì vậy chúng thường là nghĩa có lí do, và được nhận ra qua nghĩa gốc của từ.

Ngoài ra cũng có một số từ mang tính chất trung gian giữ nghĩa gốc và nghĩa chuyển, đang chuyển dần từ nghĩa gốc sang nghĩa chuyển.

Câu 4: Cho ví dụ về từ đa nghĩa.

Trả lời: 

Câu 5: Trong câu "Cánh buồm giương to đón gió", từ "cánh" mang nghĩa gì?

Trả lời: 

Câu 6: Từ “đi” trong câu “Bạn Lan đi bộ một mạch từ trường học về nhà mà không dừng lại một lần nào.” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

Trả lời: 

II. KẾT NỐI (05 CÂU)

Câu 1: Tìm các từ đa nghĩa trong các câu sau và cho biết chúng là nghĩa gốc hay nghĩa chuyển:

a) Cụ ông đã ra đi khi chưa kịp gặp mặt toàn thể con cháu lần cuối.

b) Mỗi người chỉ có hai lá phổi nên cần phải bảo vệ nó.

c) Quả bóng được bơm căng tròn.

d) Bạn Thắng cố gắng chạy thật nhanh để thoát khỏi kẻ thù đang truy đuổi.

Trả lời: 

a) Từ “đi” à nghĩa chuyển.

b) Từ “lá” à nghĩa gốc 

c) Từ “quả” à nghĩa chuyển 

d) Từ “chạy” à nghĩa gốc

Câu 2: Hãy đặt câu với từ "chân" để thể hiện cả nghĩa gốc và nghĩa chuyển.

Trả lời: 

Nghĩa gốc: Chân em bị đau.

Nghĩa chuyển: Chân bàn bị gãy.

Câu 3: Chỉ ra nghĩa gốc và nghĩa chuyển của các từ in đậm trong những câu dưới đây?

a) Những buổi chiều mùa hè ở chân đê lúc nào cũng rộn ràng và náo nhiệt tiếng cười nói của những bạn nhỏ trăn châu.

b) Bánh xe ô tô bị thủng nên tài xế phải gọi cứu hộ đến giúp.

c) Mũi dao rất nhọn và nguy hiểm, nên cần chú ý khi sử dụng

d) Những chiếc lá bàng cuối cùng đều đã rụng hết cả rồi, chỉ còn lại cành cây trơ trọi, run rẩy trong gió lạnh.

Trả lời: 

Câu 4: Nối cụm từ có tiếng “trông” ở bên trái với nghĩa thích hợp của cụm từ ở bên phải:

Trả lời: 

Câu 5: Xác định nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ “quả” trong các câu sau:

a) Quả dừa – đàn lợn con nằm trên cao.

b) Quả cau nho nhỏ.

c) Trăng tròn như quả bóng

Trả lời: 

III. VẬN DỤNG (02 CÂU)

Câu 1: Đặt câu để phân biệt nghĩa gốc và nghĩa chuyển của mỗi từ sau:

1) Bụng

- Bộ phận cơ thể người hoặc động vật, chứa ruột hoặc dạ dày...

- Biểu tượng của ý nghĩa, tình cảm sâu kín của con người.

2) Thân

- Phần chính, nơi chứa đựng các cơ quan bên trong của cơ thể động vật, hoặc mang hoa lá của cơ thể thực vật.

- Phần giữa và lớn hơn cả, thường là nơi để chứa đựng, hoặc mang nội dung chính.

Trả lời: 

1) Bụng

- Con mèo tròn vo cái bụng sau bữa ăn no nê.

- Anh ấy là người tốt bụng, luôn giúp đỡ mọi người.

2) Thân

- Thân cây bàng này rất to, phải hai người ôm mới xuể.

- Lá thư này dài quá, phần thân chiếm đến 3 trang giấy.

Câu 2: Trong các từ gạch chân dưới đây, từ nào là từ đồng nghĩa, từ nào là từ nhiều nghĩa? Vì sao?

a) Vàng

- Giá vàng trong nước tăng đột biến.

- Tấm lòng vàng. 

- Chiếc lá vàng rơi xuống sân trường

b) Bay

- Bác thợ nề đang cầm bay trát tường.

- Đàn cò đang bay trên trời

- Đạn bay vèo vèo.

- Chiếc áo đã bay màu.

Trả lời: 

----------------------------------

----------------------- Còn tiếp -------------------------