Đáp án công nghệ 9 - Trồng cây ăn quả cánh diều Bài 1: Đặc điểm chung của cây ăn quả

BÀI 1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÂY ĂN QUẢ

KHỞI ĐỘNG       

Hãy sắp xếp mỗi bộ phận của cây dừa trong Hình 1.1 tương ứng với mục đích sử dụng sau: (1) Mĩ phẩm, (2) Giá thẻ trồng cây, (3) Vật liệu xây dựng.

Hướng dẫn chi tiết:

(1) Mĩ phẩm - a) Cùi dừa

(2) Gái thể trồng cây - b) Vỏ dừa

(3) Vật liệu xây dựng - c) Lá dừa

I. VAI TRÒ CỦA CÂY ẤN QUÁ

Câu hỏi: Em hãy cho biết cây ăn quả có vai trò gì trong đời sống và xã hội.

Hướng dẫn chi tiết:

Vai trò của cây ăn quả trong đời sống và xã hội: làm thực phẩm, nguyên liệu chế biến, dược liệu, bảo vệ môi trường và trang trí cảnh quan, phát triển kinh tế và văn hoá, nghệ thuật.

Câu hỏi: Kể tên các sản phẩm được tạo ra từ cây ăn quả trong Hình 1.3.

Hướng dẫn chi tiết:

Các sản phẩm được tạo từ cây ăn quả: Hồ lô tài lộc được làm từ quả bưởi, hoa sen và giá đỡ điện thoại được làm từ cây dừa, cây quất thế.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số sản phẩm được chế biến từ quả xoài, chuối hoặc bưởi.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ: 

• Xoài: Mứt xoài, xoài sấy dẻo, bánh xoài, sinh tố xoài,...

• Chuối: sinh tố, kẹo chuối, chuối sấy,...

• Bưởi: tinh dầu bưởi, mứt vỏ bưởi, nước ép, salad,...

Câu hỏi: Hãy kể thêm các sản phẩm văn hoá, nghệ thuật được tạo ra từ cây ăn quả.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ: Dưa hấu khắc chữ (dùng để thở trong các dịp lễ tết), dừa tài lộc dát vàng (dùng để thở trong các dịp lễ tết), tạo hình bí đỏ (bí ngô) trong dịp Halloween.

Câu hỏi: Cây dứa được trồng nhiều ở vùng đồi núi đem lại những lợi ích gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Lợi ích của việc trồng cây dứa ở vùng đồi núi: Hệ thống rễ của cây dứa có khả năng giữ chặt đất, giúp giảm nguy cơ sạt lở đất ở vùng đồi núi; mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân ở vùng đồi núi; giúp duy trì đa dạng sinh học ở vùng đồi núi, cung cấp môi trường sống cho nhiều loài sinh vật khác nhau; giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển và bảo quản sản phẩm.

Câu hỏi: Hãy kể tên và nêu vai trò của cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương.

Hướng dẫn chi tiết:

Cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương và vai trò của chúng:

• Sầu riêng ở miền Nam: Sầu riêng là loại trái cây quý giá và đặc sản của miền Nam Việt Nam. Nó không chỉ là nguồn thu nhập chính của nhiều hộ nông dân mà còn là nguồn cảm hứng cho du lịch và thưởng thức ẩm thực.

• Măng cụt ở miền Trung và Nam Bộ: Măng cụt là một loại cây ăn quả quan trọng ở miền Trung và Nam Bộ của Việt Nam. Trái măng cụt không chỉ là một nguồn thực phẩm phong phú mà còn là nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình nông dân. Ngoài ra, măng cụt cũng được sử dụng trong y học dân gian với các tác dụng hỗ trợ sức khỏe.

II. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Hãy nêu đặc điểm thực vật học của cây ăn quả.

Hướng dẫn chi tiết:

• Rễ cây có chức năng hút nước và chất dinh dưỡng để nuôi cây; dự trữ các chất dinh dưỡng khi cây sinh trưởng chậm hoặc ngủ, nghỉ: giữ cho cây đứng vững khi có gió bão. 

• Thân và cành cây có chức năng nâng đỡ và dẫn nối giữa bộ rễ với lá, chồi, hoa, quả.

• Lá là nơi tổng hợp các chất hữu cơ cần thiết cho cây. Sự phân bố lá trên cây quyết định diện tích lá trên tán cây và ảnh hưởng đến khả năng nhận ánh sáng của lá khi tiến hành quang hợp tạo dinh dưỡng nuôi cây.

• Hoa là cơ quan sinh sản của cây. 

• Quả có chức năng bảo vệ hạt - cơ quan sinh sản của cây.

Câu hỏi: Tại sao người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả?

Hướng dẫn chi tiết:

Người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả vì:

• Điều chỉnh phương pháp chăm sóc, cung cấp nước, phân bón và kiểm soát sâu bệnh phù hợp với nhu cầu cụ thể của cây.

• Nhận ra các vấn đề sớm và áp dụng biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị kịp thời để bảo vệ cây khỏi sâu bệnh.

• Lựa chọn giống cây phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai và mục tiêu sản xuất của họ.

• Tối ưu hóa điều kiện môi trường để tăng cường sản lượng và chất lượng của trái cây.

• Dự đoán và giảm thiểu các rủi ro liên quan đến sâu bệnh, điều kiện thời tiết bất lợi và các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến cây trồng.

Câu hỏi: Vì sao cây ăn quả cần được trồng ở nơi có tầng canh tác dày 1,0m trở lên?

Hướng dẫn chi tiết:

Đa phần rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m. Tầng canh tác dày và thoát nước tốt giúp hệ thống rễ của cây ăn quả phát triển mạnh mẽ và đạt được sự cân bằng về nước và dinh dưỡng. Điều này giúp cây phát triển tốt hơn và sản xuất trái cây chất lượng cao. Bên cạnh đó, tầng canh tác dày giúp ngăn chặn nước lũ hoặc nước mưa lớn từ việc ngập lụt cây trồng. Điều này giúp tránh được các tác động tiêu cực đến sức khỏe của cây và sự phát triển của chúng.

Câu hỏi: Chức năng của rễ và thân có điểm nào giống và khác nhau?

Hướng dẫn chi tiết:

• Giống nhau:

• Hấp thụ nước và khoáng chất: Cả rễ và thân đều tham gia vào quá trình hấp thụ nước và khoáng chất từ đất thông qua cơ chế hấp thụ của tế bào.

• Lưu trữ dự trữ: Cả rễ và thân đều có khả năng lưu trữ các chất dinh dưỡng, nước và năng lượng dự trữ, giúp cây duy trì sự sống trong điều kiện khắc nghiệt hoặc thời gian khô hạn.

• Khác nhau:

• Rễ: Hấp thụ nước, khoáng chất và chất hữu cơ từ đất; thường có nhiều nhánh nhỏ để tăng diện tích tiếp xúc với đất và tăng cường khả năng hấp thụ; giữ cho cây cố định trong đất và cung cấp sự ổn định cho cây; thường không có khả năng thực hiện quá trình quang hợp.

• Thân: Chịu trách nhiệm vận chuyển nước, dưỡng chất và chất hữu cơ từ rễ đến các phần khác của cây và ngược lại.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại quả hạch, quả mọng, quả có vỏ cứng mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ: 

• Quả hạch: đào, mơ,...

• Quả mọng: dâu, lựu,...

• Quả có vỏ cứng: dừa, mắc-ca,...

Câu hỏi: Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của một loại cây ăn quả ở địa phương em.

Hướng dẫn chi tiết:

Đặc điểm thực vật học của cây chôm chôm:

• Hệ thống rễ: hệ thống rễ phát triển mạnh mẽ để hấp thụ nước và khoáng chất từ đất. Rễ của cây chôm chôm thường sâu và phân tán, giúp cây cố định chắc chắn trong đất.

• Thân và tán lá: Thân cây mạnh mẽ, thẳng đứng và có thể cao đến hàng chục mét; tán lá xanh quanh năm, lá thường dày và có mặt lá bóng, giúp cây chịu được ánh nắng mạnh và môi trường khô hạn.

• Hoa và quả: hoa mọc trên cành hoặc trên thân chính của cây, thường mọc thành từng chùm nhỏ và có màu trắng hoặc vàng. Quả của cây chôm chôm là trái hạch lớn, có vỏ ngoài cứng và gai. Mỗi quả thường chứa nhiều hạt lớn màu trắng hoặc vàng.

• Đặc điểm sinh thái: Cây chôm chôm thích ứng với môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới, thường mọc rậm rạp trong rừng nguyên sinh hoặc trồng trong vườn ở những khu vực có khí hậu ấm áp, độ ẩm cao.

III. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Dựa vào yêu cầu về nhiệt độ, cây ăn quả được phân loại thành những nhóm nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhóm đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Dựa vào yêu cầu về nhiệt độ, cây ăn quả được phân loại thành các nhóm: Cây ăn quả nhiệt đới, cây ăn quả á nhiệt đới, cây ăn quả ôn đới.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại cây ăn quả thuộc nhóm á nhiệt đới và ôn đới. Nhóm cây nào yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn?

Hướng dẫn chi tiết:

Ví dụ: 

• Cây ăn quả á nhiệt đới: vải, bơ, nhót, xoài, chuối, dừa,...

• Cây ăn quả ôn đới: táo, lê, nho, mận, mơ, đào,...

• Nhóm cây ăn quả ôn đới yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn.

Câu hỏi: Để ra hoa, cây ăn quả á nhiệt đới cần điều kiện về nhiệt độ khác cây ăn quả nhiệt đới như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

• Cây ăn quả nhiệt đới không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa.

• Câu ăn quả á nhiệt đới cần nhiệt độ thấp khoảng 10 - 20°C để phân hoá mầm hoa trong thời gian nhất định.

Câu hỏi: Độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Độ ẩm đất ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sinh trưởng của cây: sự phân hoá hoa, nở hoa; quá trình lớn lên và chín của quả.

Câu hỏi: Cây ở giai đoạn ra hoa và giai đoạn ngủ, nghỉ có yêu cầu về độ ẩm đất như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Thông thường. ở giai đoạn ra lộc, ra hoa, phát triển quả, cây ăn quả cần lượng nước lớn, độ âm đất nên duy trì khoảng 70 - 80%; ngược lại vào thời kì ngủ, nghỉ hoặc phân hoá hoa, cây yêu cầu lượng nước không cao, độ ẩm đất thấp, ở mức 40 - 50% .

Câu hỏi: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả?

Hướng dẫn chi tiết:

• Ánh sáng ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sự phân hóa mầm hoa, nở hoa và phát triển quả của cây.

• Thời gian chiếu sáng trong ngày quyết định sự hình thành mầm hoa đối với một số loại cây ăn quả.

Câu hỏi: Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây tác động xấu nào đối với cây ăn quả?

Hướng dẫn chi tiết:

Cường độ chiếu sáng mạnh làm cho cây mất nhiều nước. có thể gây cháy lá, rám quả. 

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu những lợi ích của việc bao quả xoài.

Hướng dẫn chi tiết:

Việc bao quả xoài có một số lợi ích như: Bảo vệ quả khỏi côn trùng và sâu bệnh, bảo vệ quả khỏi thời tiết bất lợi, tạo ra môi trường tốt cho quả phát triển, bảo vệ quả khỏi tổn thương bởi tác động bên ngoài, tăng giá trị thương mại.

Câu hỏi: Cây ăn quả cần hấp thu các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu nào?

Hướng dẫn chi tiết:

Cây ăn quả cân các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yêu như đạm (N), lân (P), kali (K), các nguyên tố trung lượng và vi lượng.

Câu hỏi: Cây ăn quả thích hợp trồng ở nơi đất có đặc điểm như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

• Cây ăn quả đa số là cây lâu năm, bộ rễ phát triển mạnh cả chiều ngang và chiều sâu nên đất trồng cần có tầng canh tác dày, thoát nước tốt.

• Các loại đất thuận lợi cho cây ăn quả phát triển như đất phù sa, đất đỏ...

Câu hỏi: Nêu ảnh hưởng của gió đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả.

Hướng dẫn chi tiết:

Gió ảnh hướng đến mức độ lưu thông không khí trong vườn cây ăn quả, tăng khả năng thoát hơi nước, tăng hoặc giảm độ ẩm không khí, cũng như sự lây lan của các loại sâu, bệnh hại. Chính vì vậy, tính chất (khô, nóng. lạnh) và tốc độ giỏ có ảnh hưởng đến sự sinh trưởng. phát triển của cây.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Cần phải làm gì để hạn chế gió mạnh ảnh hưởng xấu đến cây ăn quả?

Hướng dẫn chi tiết:

Biện pháp:

• Xây dựng hàng rào hoặc hàng cây chắn gió

• Sử dụng hệ thống treo dây hỗ trợ: Đối với các loại cây có cành mảnh khả năng bị gãy do gió mạnh, việc sử dụng hệ thống treo dây hỗ trợ sẽ giúp giữ cho cây thẳng và chống lại tác động của gió mạnh.

• Thiết kế vườn theo dạng cảnh quan tự nhiên: Thiết kế vườn với các địa hình tự nhiên, bao gồm các đồi, hồ, và các cấu trúc tự nhiên khác, cũng có thể giúp giảm tác động của gió bằng cách làm giảm tốc độ của gió khi nó tiếp xúc với vườn.

• Chọn giống cây phù hợp: Chọn các giống cây có khả năng chịu đựng tốt với gió mạnh, như các loại cây có thân mạnh mẽ và cành chắc chắn.

• Thực hiện kỹ thuật cắt tỉa đúng: Thực hiện cắt tỉa cây một cách đúng đắn để loại bỏ các cành yếu và tạo ra cấu trúc cây cân đối và chắc chắn hơn, giúp cây chịu đựng tốt hơn với tác động của gió mạnh.