Đáp án công nghệ 9 - Trồng cây ăn quả kết nối Bài 4: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây nhãn

BÀI 4. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY NHÃN

KHỞI ĐỘNG

Cây bưởi (H4.1) và mô tả một số đặc điểm thực vật học của cây nhãn. Em có biết, quả nhãn được thu hoạch vào tháng nào trong năm?

Hướng dẫn chi tiết:

Cây nhãn có bộ rễ cọc phát triển mạnh, ăn sâu xuống đất. Rễ có nhiều nhánh nhỏ giúp cây hút nước và dinh dưỡng từ đất. Rễ cây nhãn chịu hạn tốt, nhưng không chịu được úng nước. Thân cây nhãn thường có gai, có thể cao từ 10 đến 20 mét. Thân cây phân cành nhánh nhiều, tạo thành tán cây rộng. Vỏ thân cây nhãn màu xám nâu, sần sùi. Lá cây nhãn kép, mọc so le. Mỗi lá có 5 đến 9 lá chét hình bầu dục, đầu nhọn, mép lá có răng cưa. Lá cây nhãn có màu xanh đậm, mặt trên bóng, mặt dưới nhạt hơn. Quả nhãn thường được thu hoạch vào tháng 7 đến tháng 8 âm lịch.

I. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC VÀ YÊU CẦU NGOẠI CẢNH

Khám phá: Quan sát hình 4.2 và nêu đặc điểm thực vật học của cây nhãn tương ứng với các ảnh trong hình.

Hướng dẫn chi tiết:

+ Hoa nhãn: có nhiều nhánh, kích thước nhỏ, màu vàng nhạn

+ Lá nhãn: lá kép, mọc so le nhau với từ 6 đến 10 lá chét ở bên, xanh quanh năm.

+ Quả nhãn: hình tròn, vỏ mỏng, dai, màu sắc thay đổi từ xanh vàng lúc non đến vàng nâu khi chín. Thịt màu trắng đục, mọng nước, hạt nhãn hình cầu, màu nâu đen.

Kết nối năng lực: Sử dụng internet, sách, báo…kể tên một số vùng trồng nhãn chính của Việt Nam.

Hướng dẫn chi tiết:

Nhãn được trồng nhiều ở các tỉnh như Sơn La, Hưng Yên, Bắc Giang. Hải Dương, Thái Bình, Vĩnh Phúc

II. QUY TRÌNH KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC

Khám phá: Nêu thời vụ trồng nhãn thích hợp ở một số địa phương mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

+ Vùng đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên: trồng từ tháng 6 đến tháng 7.

+ Vùng Duyên hải Nam Trung Bộ: trồng từ tháng 8 đến tháng 9.

+ Miền Bắc: trồng vụ xuân (tháng 2 đến tháng 4) và vụ thu (tháng 8 đến tháng 10).

+ Nghệ An, Hà Tĩnh:  Vụ xuân: tháng 2 - tháng 4 (âm lịch), vụ thu: tháng 8 - tháng 9 (âm lịch)

+ Quảng Bình – Quảng Trị: Vụ xuân: tháng 3 - tháng 5 (âm lịch), vụ thu: tháng 9 - tháng 10 (âm lịch)

Khám phá: Vì sao bón phân cho nhãn lại bón xung quanh gốc cây theo hình chiếu của tán?

Hướng dẫn chi tiết:

Vì bóng cây chiếu tới đâu thì lớp rễ con của cây lan ra đến đó, để cây hút chất dinh dưỡng từ phân bón nhanh hơn và đầy đủ hơn

III. KĨ THUẬT CẮT TỈA, TẠO TÁN

Khám phá: Giải thích vai trò của việc cắt tỉa sau khi thu hoạch nhãn

Hướng dẫn chi tiết:

- Giúp cây phát triển các hệ cành và nuôi trái.

- Giúp tạo độ thông thoáng cho khu vườn, nhất là các vườn lớn.

- Giúp cây phục hồi sau khi thu hoạch

- Tăng cường khả năng quang hợp

- Hạn chế sâu bệnh

LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích đặc điểm thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh của cây nhãn.

Hướng dẫn chi tiết:

- Đặc điểm thực vật học:

+ Rễ: rễ cọc, ăn rất sâu và rộng, chịu hạn tốt nhưng không chịu được úng nước.

+ Thân: Thân gỗ, thường có gai, có thể cao từ 10 đến 20 mét.

+ Cành: cành nhánh nhiều, tạo thành tán cây rộng.

+ Lá: kép, mọc so le. Lá non màu đỏ tím hay đỏ nâu, chuyển sang màu xanh khi trưởng thành, mỗi lá có 5 đến 9 lá chét hình bầu dục, đầu nhọn, mép lá có răng cưa.

+ Hoa: nhỏ, màu vàng lục, mọc từng chùm ở đầu cành hay nách lá. Hoa nhãn có ba loại: hoa đực, hoa cái, hoa lưỡng tính.

+ Quả, hạt: quả hạch, có hình dạng và kích thước khác nhau tùy theo từng loại, vỏ mỏng, màu vàng nâu khi chín, có nhiều thịt, vị ngọt thanh hoặc ngọt đậm. Hạt nhãn màu đen, bóng, cứng.

- Yêu cầu ngoại cảnh:

+ Nhiệt độ: thích hợp cho cây nhãn sinh trưởng và phát triển là từ 20°C đến 30°C.

+ Lượng mưa và độ ẩm: Lượng mưa khoảng từ 1200 – 1600ml/năm và độ ẩm không khí từ 70 – 90% => Ưa ẩm nhưng không chịu được úng, rất nhạy cảm với việc ngập nước kéo dài.

+ Ánh sáng: ưa sáng, ánh sáng chiếu được vào bên trong tán giúp cây sinh trưởng, phát triển tốt.

+ Đất trồng: đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 5,5 đến 6,5.

+ Độ ẩm: ưa ẩm, độ ẩm thích hợp cho cây nhãn sinh trưởng và phát triển là từ 70% đến 80%.

Câu 2: Trình bày kĩ thuật trồng, chăm sóc cây nhãn. Nêu một số biện pháp kĩ thuật kích thích cây nhãn ra hoa, đậu quả.

Hướng dẫn chi tiết:

* Kĩ thuật trồng, chăm sóc cây nhãn:

- Chọn đất tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH từ 5,5 đến 6,5.

- Cày sâu, bừa kỹ, phơi ải và bón lót bằng phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ sinh học.

- Lên luống hoặc đào hố trồng với kích thước 60 x 60 x 60 cm hoặc 80 x 80 x 80 cm.

- Nên sử dụng cây giống ghép từ 1 đến 2 năm tuổi, có bộ rễ phát triển mạnh, thân mập, tán đều, không sâu bệnh.

- Tưới nước cho cây thường xuyên, đặc biệt là trong giai đoạn cây con và ra hoa kết trái.

- Bón phân cho cây định kỳ theo từng giai đoạn phát triển.

+ Giai đoạn cây con: bón phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ sinh học.

+ Giai đoạn cây trưởng thành: bón phân NPK, phân bón lá và phân vi sinh.

+ Giai đoạn cây ra hoa kết trái: bón phân NPK, phân bón kali và phân bón vi sinh

- Cắt tỉa cành nhánh già, cành yếu, cành mọc chen chúc, cành sâu bệnh,... để tạo tán cây thông thoáng và kích thích cây ra cành nhánh mới.

- Áp dụng các biện pháp phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, bao gồm biện pháp phòng trừ sinh học, biện pháp hóa học và biện pháp canh tác.

* Một số biện pháp kĩ thuật điều khiển ra hoa, tạo quả:

- Thúc đẩy khả năng ra hoa:

+ Khoanh vỏ: thời gian khoanh là tháng 12, dùng dụng cụ chuyên dụng khoành một vòng khép kín tại cành cấp 1 hoặc cấp 2 ở độ cao từ 0,5 đến 1,5m so với mặt đất, độ rộng từ 0,3 – 0,5cm.

+ Chặn rễ: làm đứt bớt các rễ ở phần bề mặt nhằm ức chế sinh trưởng của cây.

+ Sử dụng hóa chất: tưới  vào giai đoạn lộc thành thục.

- Tăng khả năng đậu quả: vào thời kì ra hoa, đậu quả bón bổ sung qua lá một số loại phân bón đa lượng (N, P, K…), vi lượng (Bo, Mn, Mo, Cu, Zn…) và chất điều hòa sinh trưởng (a-NAA, ,…).

VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức để thực hiện việc trồng và chăm sóc cây nhãn ở địa phương em.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số kĩ năng xử lí ra hoa trong điều kiện bất thuận hoặc cây bị ngập úng.

+ Xử lí ra hoa trong điều kiện bất thuận: Khoanh vỏ kết hợp xử lí

   Ở miền Bắc: thực hiện từ đầu tháng 12 đến giữa tháng 12.

   Ở miền Nam: thực hiện khi lá của đợt lộc 2 chuyển sang màu xanh nón chuối.

+ Xử lí khi cây bị ngập úng: Bơm chống úng, sau khi thoát nước, xới xáo làm thoáng tán cây, tưới lân loãng và sử dụng các chế phẩm vi sinh như trichoderma hoặc sản phẩm phân hữu cơ vi sinh khác để hạn chế nấm bệnh, khôi phục bộ rễ sau ngập úng. Nếu ngập úng khá lâu, lá chuyển sang úa vàng thì tuyệt đối không bón phân hóa học mà chỉ sử dụng một số phân hữu cơ vi sinh hay các sản phẩm có chứa nấm trichoderma.