Giáo án Công nghệ 9 Trồng cây ăn quả Kết nối bài 4: Kĩ thuật trồng và chăm sóc cây nhãn

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về đặc điểm thực vật học

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, dạy học theo kĩ thuật khăn trải bàn.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận thực hiện các nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1, 2: Trình bày các đặc điểm thực vật học của cây nhãn vào bảng nhóm.

+ Nhóm 3, 4: Trình bày các yêu cầu ngoại cảnh của cây nhãn vào bảng nhóm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về đặc điểm thực vật học của cây nhãn.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

I. Thực vật học và yêu cầu ngoại cảnh

1. Đặc điểm thực vật học

a. Bộ rễ

Gồm rễ cọc và rễ bên.

- Rễ cọc cắm sâu xuống đất giúp cây đứng vững.

- Rễ bên:

+ Phân bố sâu và phát triển mạnh ở tầng đất mặt từ 4m đến 5m.

+ Rễ tơ: khu vực hình chiếu tán cây, sâu 0 - 50cm

b. Thân cành

- Là cây thân gỗ, có nhiều cành, có thể cao 10-15m, đường kính tán 8-10m.

- 1 năm ra 3-5 đợt cành chủ yếu vào mùa xuân.

c. Lá

- Lá kép lông chim, mọc so le, lá xanh quanh năm.

- Lá dài từ 15-25 cm với 6-10 lá chét ở bên.

- Lá non mới mọc màu đỏ tím, đỏ nâu và chuyển dần xanh khi trưởng thành.

d. Hoa   

- Hoa nhãn nhỏ, màu vàng lục đến hơi nâu, mọc thành chùm ở đầu cành.

- Có 3 loại hoa: hoa cái, hoa đực, hoa lưỡng tính.

e. Quả

- Hình thành từ hoa cái.

- Quả hình tròn, vỏ ngoài nhắn, có màu vàng tươi đến xám, hạt đen.

- Thị quả trắng đục, tỉ lệ cùi 25% - 65% khối lượng quả.

1. Yêu cầu ngoại cảnh

2. Nhiệt độ

- Sinh trưởng: 21^oC đến 27^oC

- Ra mầm hoa: 

+ dưới 10^oC (giống miền bắc)

+ 17^oC đến 22^oC (giống miền nam)

1. Lượng mưa và độ ẩm

- Ưa ẩm, không chịu úng, rất nhạy cảm với ngập nước kéo dài.

- Lượng mưa phù hợp: 1200-1600 mm/ năm.

- Độ ẩm không khí 70% - 90%. 

1. Ánh sáng

- Cây ưa sáng.

- Cường độ ánh sáng phù hợp giúp cây sinh trưởng tốt.

1. Đất trồng

- Đất cát, cát pha, phù sa ven sông.

- pH từ 5,5 - 6,4.

1. Gió

- Cây giao phấn, thụ tinh nhờ gió.

- Gió to ảnh hưởng xấu đến cây.

→ Chắn gió thích hợp, cắt tỉa cành, khống chế chiều cao của cây.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

SẢN PHẨM DỰ KIẾN

Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu về kĩ thuật trồng

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu các nhóm HS đọc thông tin II.1 SGK tr.20, 21 và trả lời câu hỏi: Nêu kĩ thuật trồng cây nhãn.

- GV yêu cầu HS thảo luận theo cặp và trả lời câu hỏi mục Khám phá SGK tr.21: 

Nêu thời vụ trồng nhãn thích hợp ở một số địa phương mà em biết.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát hình ảnh, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về kĩ thuật trồng cây nhãn.

- GV mời một số HS trả lời câu hỏi mục Khám phá:

+ Vùng đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên: trồng từ tháng 6 đến tháng 7. 

+ Vùng Duyên hải Nam Trung Bộ: trồng từ tháng 8 đến tháng 9. 

+ Miền Bắc: trồng vụ xuân (tháng 2 đến tháng 4) và vụ thu (tháng 8 đến tháng 10).

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nhiệm vụ mới. 

II. Quy trình kĩ thuật trồng và chăm sóc

1. Kĩ thuật trồng

a. Thời vụ

- Mùa mưa là tốt nhất

- Vùng đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên: tháng 6 - tháng 7.

- Vùng duyên hải Nam Trung bộ: tháng 8 đến tháng 9.

- Miền Bắc: vụ xuân tháng 2 - tháng 4 và vụ thu tháng 8 - tháng 10.

b. Khoảng cách

- Cây cách cây 6-7m tương đương mật độ 280 cây/ha.

c. Chuẩn bị hố trồng

- Đào hố trồng 

- Trộn đều đất đã đào với toàn   bộ lượng phân bón.

Bảng đính phía dưới hoạt động 2

d. Trồng cây

- Tạo một hố nhỏ chính giữa hố trồng, xé bỏ túi bầu và đặt cây xuống, lấp đất cao hơn mặt bầu từ 2cm đến 3cm, dùng tay nén chặt xung quanh gốc cây.

- Vun đất mặt vào quanh gốc cây tạo thành ụ hình lòng chảo.

- Cắm cọc chống và dùng dây mềm buộc cố định cây.

- Phủ gốc bằng xác thực vật khô và tưới đẫm nước xung quanh gốc cây.

Nhiệm vụ 2. Tìm hiểu về kĩ thuật chăm sóc

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 4 nhóm (4 – 6 HS/nhóm), mỗi nhóm thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1 + 2: Đọc nội dung sgk và tìm hiểu về kĩ thuật làm cỏ, vun xới và bón phân thúc của cây nhãn. Đồng thời trả lời câu hỏi khám phá:

Vì sao khi bón phân cho nhãn lại bón xung quanh gốc theo hình chiếu của tán?

+ Nhóm 3 + 4: Đọc nội dung sgk và tìm hiểu về kĩ thuật tưới nước và một số sâu, bệnh hại và biện pháp phòng, trừ của cây nhãn. Đồng thời trả lời câu hỏi khám phá:

Giải thích vai trò của việc cắt tỉa sau thu hoạch.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát Bảng, hình ảnh, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS khi cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời một số HS trình bày về kĩ thuật trồng cây ăn quả có múi.

- GV mời một số HS khác nhận xét, bổ sung (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, học tập 

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV chuyển sang nội dung mới. 

2. Kĩ thuật chăm sóc

a. Làm cỏ, vun xới

- Làm cỏ, vun xới quanh gốc cây từ 2 lần đến 3 lần/năm.

- Trồng xen cây họ Đậu.

b. Bón phân thúc

- Lượng bón: Bảng phía dưới HĐ2

- Thời điểm và mục đích bón phân:

+ Thời kì kiến thiết cơ bản: được chia làm 4 -5 lần vào các tháng 3, 8.

+ Thời kì kinh doanh: lượng phân bón được chia làm 4 lần. (bảng đính dưới HĐ2)

- Cách bón: 

+ Lần 1: Đào rãnh rộng 20 - 30cm, sâu 15 - 20cm xung quanh gốc theo hình chiếu tán, rải phân hữu cơ trước rồi đến phân vô cơ, lấp đất và tưới nước.

+ Những lần sau: hoà phân vào nước để tưới hoặc rải đề theo hình chiếu tán cây (cách gốc 50cm), sau đó giữ ẩm thường xuyên

c. Tưới nước

- Thời kì kiến thức cơ bản: 1 - 2 tuần tưới 1 lần, mỗi lần 10 - 30 lít/cây

- Thời kì kinh doanh:

+ Giai đoạn phân hóa mầm hoa cần hạn chế nước tưới, tưới từ 25 - 40 lít/cây

+ Giai đoạn thành thục và chín: chỉ tưới khi nắng nóng kéo dài, tưới 25 - 40 lít/cây.

+ Giai đoạn còn lại: Định kỳ 15 ngày tưới một lần, tưới 50 lít đến 80 lít/cây.

→ Ưu tiên sử dụng các kĩ thuật tưới nước tiết kiệm (tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa,...) để bảo vệ nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu.

d. Một số sâu, bệnh hại và biện pháp phòng, trừ

- Một số loại sâu hại:

+ Bọ xít nâu: 

+ Sâu đục quả: 

+ Sâu đục thân: 

+ Sâu đục gốc: 

- Biện pháp phòng trừ:

+ Thường xuyên cắt tỉa, quét vôi gốc cây.

+ Bắt bỏ ổ trứng, bắt diệt trưởng thành hoặc sâu non,…

+ Sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng.

- Một số bệnh hại:

+ Bệnh chổi rồng

+ Bệnh thối quả

+ Bệnh phấn trắng

+ Bệnh khô cháy hoa

- Biện pháp phòng, trừ:

+Thường xuyên cắt tỉa, loại bỏ những cành bị che sáng bên trong tán, cành vượt, cành sát mặt đất và cành đứng trung tâm tán.

+ Loại bỏ các chùm hoa, quả bị sâu, bệnh và các chùm hoa, quả nhỏ.