Đáp án Khoa học tự nhiên 7 Chân trời sáng tạo bài 29. Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật (P1)

CHỦ ĐỀ 7. KHÁI NIỆM TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

BÀI 29 TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

1. QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Câu 1: Nhờ đặc điểm nào mà rễ cây có thể hút nước và muối khoáng?

Trả lời:

Rễ cây có thể hút nước và muối khoáng nhờ lông hút

Câu 2: Quan sát Hình 29.1, em hãy mô tả con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khoáng từ môi trường đất vào mạch gỗ của rễ.

Trả lời:

Con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khoáng từ môi trường đất vào mạch gỗ của rễ: lông hút hút nước và muối khoáng từ môi trường đất, đi qua tầng biểu bì, thịt vỏ đến trụ dẫn và vào mạch gỗ.

Câu 3: Hãy cho biết các chất có trong thành phần của dịch mạch gỗ và dịch mạch dây.

Trả lời:

Các chất có trong thành phần của:

• Dịch mạch gỗ: nước, muối khoáng, các chất hữu cơ (hormone, vitamin,...).
• Dịch mạch dây: chất hữu cơ được tổng hợp ở lá, hormone, vitamin, ATP và một số muối khoáng.

Câu 4: Quan sát Hình 29.2, em hãy cho biết chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây có gì khác nhau?

Trả lời:

Các chất trong mạch gỗ và mạch rây được vận chuyển ngược chiều nhau:

• Chiều vận chuyển trong mạch gỗ: nước và muối khoáng được vận chuyển từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
• Chiểu vận chuyển trong mạch rây: chất hữu cơ được vận chuyển từ các tế bào quang hợp trong phiến lá đến những nơi cần sử dụng hoặc dự trữ (rễ, thân, củ…)

Câu 5: Dựa vào Hình 29.3, hãy trả lời các Câu sau:

1. a) Tại sao vào những ngày trời nắng, đứng dưới bóng cây lại thấy mát?
2. b) Nhờ lực hút hay lực đẩy mà quá trình thoát hơi nước qua khí khổng có thể giúp các chất được vận chuyển trong mạch gỗ một cách dễ dàng?
3. c) Nếu cây không thoát hơi nước thì cây có lấy được khí carbon dioxide không? Vì sao?
4. d) Em hãy cho biết những vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với cây.

Trả lời:

1. a) Vào những ngày trời nắng, đứng dưới bóng cây lại thấy mát vì lá cây thoát hơi nước thường xuyên làm hạ nhiệt độ môi trường xung quanh tán lá.
2. b) Nhờ lực hút mà quá trình thoát hơi nước qua khí khổng có thể giúp các chất được vận chuyển trong mạch gỗ một cách dễ dàng.
3. c) Nếu cây không thoát hơi nước thì không lấy được khí carbon dioxide vì khi đó khí khổng sẽ đóng, carbon dioxide không thể đi vào trong lá.
4. d) Vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với cây:

• Tạo lực hút để vận chuyển nước và các chất từ rễ lên thân và lá trong mạch gỗ.
• Giúp lá cây không bị nóng dưới tác động của ánh sáng mặt trời.
• Tạo điều kiện cho quá trình trao đổi khí ở thực vật: carbon dioxide đi vào trong lá cung cấp cho quá trình quang hợp, oxygen được thải ra ngoài môi trường.

Câu 6: Nguyên nhân chủ yếu làm cho khí khổng đóng hay mở là gì?

Trả lời:

Nguyên nhân chủ yếu làm cho khí khổng đóng hay mở là do ánh sáng khiến tế bào hạt đậu trương nước hoặc mất nước, điều khiển hoạt động đóng, mở khí khổng.

Câu 7: Dựa vào kiến thức đã học về cấu tạo của khí khổng và quan sát Hình 29.4, em hãy cho biết thành tế bào hạt đậu có những biến đổi như thế nào trong hoạt động đóng, mở khí khổng.

Trả lời:

Những biến đổi của thành tế bào hạt đậu trong hoạt động đóng, mở khí khổng:

• Khi tế bào hạt đậu trương nước, thành tế bào căng ra làm lỗ khí mở.
• Khi tế bào hạt đậu mất nước, thành tế bào trở lại bình thường làm lỗ khí đóng lại.

Luyện tập: Tại sao người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng vào những ngày mùa hè nóng bức?

Trả lời:

Người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng vào những ngày mùa hè nóng bức vì:

• Khi nhiệt độ tăng cao, cây phải thoát nước liên tục để hạ nhiệt môi trường xung quanh.
• Phải tưới nước nhiều hơn để hạn chế sự mất nước, duy trì sự ổn định của các hoạt động quang hợp và hô hấp.

2. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Câu 8: Kể tên các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và muối khoáng của cây.

Trả lời:

Các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và muối khoáng của cây: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khoáng và độ pH của đất.

Vận dụng: Vận dụng những hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở thực vật, em hãy đề xuất một số biện pháp tưới nước và bón phân hợp lí cho cây

Trả lời:

Một số biện pháp tưới nước hợp lí cho cây:

• Xác định đúng loài cây và thời kì sinh trưởng: cây ưa nước hay ưa cạn, cây đang đâm chồi hay sắp thu hoạch được,...
• Tìm hiểu về đất trồng: đất thịt, đất cát không nên tưới quá nhiều nước,...
• Tưới đúng thời tiết: mùa mưa tưới ít, mùa khô tưới nhiều,...

Một số biện pháp bón phân hợp lí cho cây:

• Bón đúng loại phân theo nhu cầu của cây và đặc điểm, tính chất của đất: đất chua không bón các loại phân có tính axit, đất kiềm không bón các loại phân có tính kiềm. 
• Bón phân đúng thời điểm cây cần, chia ra bón nhiều lần và vào lúc cây hoạt động mạnh. 
• Bón đúng thời tiết, mùa vụ thích hợp: không bón vào những ngày mưa làm rửa trôi phân bón gây lãng phí hoặc những ngày nắng gắt vì nhiệt độ cao kết hợp với các hoạt động phân bón có thể cháy lá, hỏng hoa, quả. 
• Bón đúng cách và điều chỉnh tỷ lệ chất dinh dưỡng trong mỗi lần bón cân đối.

3. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT VỀ TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT VÀO THỰC TIỄN

Câu 9: Để tưới nước và bón phân hợp lí cho cây trồng, cần dựa vào những yếu tố nào?

Trả lời:

Để tưới nước và bón phân hợp lí cho cây trồng, cần dựa vào những yếu tố:

• Tưới nước: loài cây, thời kì sinh trưởng, loại đất trồng và điều kiện thời tiết.
• Bón phân: loại phân bón, liều lượng, thành phần dinh dưỡng, nhu cầu của giống và loài cây, thời điểm cây cần và điều kiện đất đai, thời tiết, mùa vụ.

Câu 10: Điều gì sẽ xảy ra với cây khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bằng, lớn hơn hoặc bé hơn lượng nước mất đi qua quá trình thoát hơi nước ở lá? Giải thích.

Trả lời:

Nhận xét:

(1) Lượng nước cây hấp thụ = lượng nước mất đi: cây sẽ héo úa, phát triển chậm do nước bị thoát hơi hết làm cây không còn đủ nguyên liệu thể thực hiện các phản ứng hoá học, sản sinh ra chất dinh dưỡng cần thiết.

(2) Lượng nước cây hấp thụ > lượng nước mất đi: cây phát triển tốt, khoẻ mạnh, cho năng suất cao vì sau khi thoát hơi nước qua lá, cây vẫn có đủ nước để thực hiện các quá trình quang hợp, hô hấp, cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng để sinh trưởng và phát triển.

(3) Lượng nước cây hấp thụ < lượng nước mất đi: cây sẽ khô héo, gầy gò và có thể bị chết vì khi thiếu nước:

• Quang hợp giảm mạnh hoặc có thể ngừng quang hợp. Các sản phẩm được tổng hợp trong quá trình này không thể đi đến các bộ phận khác để nuôi dưỡng cây.
• Cường độ hô hấp giảm, cây không có nguyên liệu và môi trường để thực hiện các phản ứng hoá học như tổng hợp, phân giải chất hữu cơ,...

Câu 11: Các giai đoạn nào sau đây cần tưới nhiều nước cho cây? Giải thích.

1. a) Cây chuẩn bị ra hoa.
2. b) Cây ở thời kì thu hoạch quả.
3. c) Cây đâm chồi, đẻ nhanh.

Trả lời:

Các giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và cây đâm chồi, đẻ nhanh cần tưới nhiều nước vì trong những giai đoạn nay, cây cần nước để cung cấp liên tục cho các phản ứng hoá học, dẫn truyền các chất được tổng hợp đến các bộ phận giúp cây sinh trưởng, phát triển nhanh, ra hoa đúng thời vụ.

Câu 12: Điều gì sẽ xảy ra nếu:

1. a) Bón phân không đủ.
2. b) Bón phân quá nhiều.

Trả lời:

Tác hại khi:

1. a) Bón phân không đủ: cây phát triển chậm, cho năng suất thấp.
2. b) Bón phân quá nhiều: cây không hấp thụ hết được, có khả năng dẫn đến ngộ độc phân bón, héo úa và chết.

Câu 13: Để đảm bảo bón phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân theo nguyên tắc gì?

Trả lời:

Để đảm bảo bón phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân theo nguyên tắc: đúng loại, đúng liều lượng và thành phần dinh dưỡng, đúng nhu cầu của giống và loài cây, đúng lúc và phù hợp với điều kiện đất đai, thời tiết, mùa vụ.

Câu 14: Nếu tưới nước và bón phân không hợp lí sẽ dẫn đến những hậu quả gì cho cây trồng?

Trả lời:

Hậu quả nếu tưới nước và bón phân không hợp lí:

• Cây phát triển kém, cho năng suất thấp.
• Cây bị hỏng và chết do úng nước, thối rễ, ngộ độc,...
• Mùa màng thất thu, gây thiệt hại cho người nông dân.

Luyện tập: Tại sao người ta thường khoét lỗ bên dưới đáy các chậu dùng để trồng cây?

Trả lời:

Người ta thường khoét lỗ bên dưới đáy các chậu dùng để trồng cây vì:

• Khi ta tưới nước cây không thể nào hấp thụ hết số nước đó ngay lập tức, cần phải có lỗ dưới đáy chậu để thoát nước khi lỡ tưới quá nhiều.
• Nếu không có lỗ thoát nước hoặc lỗ vừa nhỏ vừa ít sẽ khiến nước không thể thoát khỏi chậu, đất bị ẩm ướt dẫn đến thối rễ, chết cây.

Vận dụng:

• Vì sao trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới làm cho đất tơi, xốp.
• Vì sao sau khi bón phân, người ta thường tưới nước cho cây?

Trả lời:

(1) Trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới làm cho đất tơi, xốp vì:

• Rễ cây hô hấp sinh ra carbon dioxide, tạo ra sự trao đổi với các ion khoáng bám trên bề mặt keo đất. Nồng độ carbon dioxide cao thì sự trao đổi này tốt.
• Nồng độ oxygen trong đất cao giúp rễ hô hấp mạnh, sinh ra áp suất thẩm thấu cao để nhận nước và các chất dinh dưỡng từ đất.
• Đất càng thoáng khí, quá trình hấp thu khoáng và nitrogen diễn ra càng hiệu quả. 

(2) Sau khi bón phân, người ta thường tưới nước cho cây vì rễ cây chỉ hút các muối khoáng hoà tan => Cần phải tưới nước để hoà tan các chất dinh dưỡng có trong phân bón vào đất, giúp cây dễ dàng hấp thu.