Giáo án và PPT KHTN 7 chân trời Bài 29: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

BÀI 29: TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV chiếu hình ảnh và câu hỏi:

+ Cây cần hấp thụ những chất gì để sinh trưởng và phát triển?

+ Nguyên liệu và sản phẩm của quá trình quang hợp là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Hoạt động 1: Tìm hiểu quá trình trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

GV giao nhiệm vụ học tập cặp đôi, tìm hiểu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi :

+ Nhờ đặc điểm nào mà rễ cây có thể hút nước và muối khoáng?

+ Em hãy mô tả con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khoáng từ môi trường đất vào mạch gỗ của rễ.

+ Hãy cho biết các chất có trong thành phần của dịch mạch gỗ và dịch mạch rây?

+ Em hãy cho biết chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây có gì khác nhau?

+ Tại sao vào những ngày trời nắng, đứng dưới bóng cây lại thấy mát?

+ Nhờ lực hút hay lực đẩy mà quá trình thoát hơi nước qua khí khổng có thể giúp các chất được vận chuyển trong mạch gỗ một cách dễ dàng?

+ Nếu cây không thoát hơi nước thì cây có lấy được khí carbon dioxide không? Vì sao?

+ Em hãy cho biết những vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với cây.

+ Nguyên nhân chủ yếu làm cho khí khổng đóng hay mở là gì?

+ Dựa vào kiến thức đã học về cấu tạo của khí khổng và quan sát Hình 29.4, em hãy cho biết thành tế bào hạt đậu có những biến đổi như thế nào trong hoạt động đóng, mở khí khổng.

Sản phẩm dự kiến:

Quá trình trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

- Nước và muối khoáng được vận chuyển từ môi trường ngoài vào miền hút bằng lông hút (do một số tế bào biểu bì kéo dài tạo thành.

- Con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khoáng ở rễ: Lông hút => Biểu bì => Thịt Vỏ => Mạch gỗ ở rễ => Mạch gỗ ở thân => Mạch gỗ ở lá

Quá trình vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây.

- Quá trình vận chuyển các chất trong thân cây diễn ra nhờ mạch gỗ và mạch rây. 

+ Mạch gỗ: vận chuyển các chất từ rễ lên thân, lá (chiều đi lên).

+ Mạch rây: vận chuyển các chất từ lá xuóng thân, rễ (chiểu đi xuống).

Vai trò của quá trình thoát hơi nước ở lá cây.

- Quá trình thoát hơi nước tạo động lực cho sự vận chuyển nước và muối khoáng trong cây, điều hoà nhiệt độ bề mặt lá, giúp khí carbon dioxide đi vào trong lá để cung cấp cho quá trình quang hợp và giải phóng khí oxygen ra ngoài môi trường.

- Quá trình thoát hơi nước ở lá được điều chỉnh nhờ hoạt động đóng, mở của khí khổng.

Hoạt động đóng mở khí khổng.

- Khi tế bào khí khổng hút nhiều nước thì khí khổng mở rộng làm tăng cường thoát hơi nước.

- Khi tế bào khí khổng bị mất nước thì khí khổng sẽ đóng lại giảm thoát hơi nước.

- Khí khổng của thực vật thường mở khi được chiếu sáng và thiếu carbon dioxide.

2. MỘT SỐ YẾU TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Hoạt động 2: Tìm hiểu một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và dinh dưỡng ở thực vật

GV hướng dẫn HS trả lời câu thảo luận trong SGK: Kể tên các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và muối khoáng của cây.

Sản phẩm dự kiến:

- Các yếu tố gồm: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khoáng và độ pH của đất.

3. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT VỀ TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT VÀO THỰC TIỄN

Hoạt động 3: Tìm hiểu việc vận dụng hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở thực vật vào thực tiễn

GV hướng dẫn HS thảo luận theo cặp đôi các câu hỏi gợi ý trong SGK.

+ Để tưới nước và bón phân hợp lí cho cây trổng, cần dựa vào những yếu tố nào?

+ Điều gì sẽ xảy ra với cây khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bằng, lớn hơn hoặc bé hơn lượng nước mất đi qua quá trình thoát hơi nước ở lá? Giải thích.

+ Điểu gì sẽ xảy ra nếu: Bón phân không đủ hay Bón phân quá nhiểu.

+ Để đảm bảo bón phân hợp lí cho cây trổng, cẩn phải tuân theo nguyên tắc gì?

+ Nếu tưới nước và bón phân không hợp lí sẽ dẫn đến những hậu quả gì cho cây trổng?

Sản phẩm dự kiến:

- Nguyên tắc của việc tưới nước và bón phân hợp lí cho cây là đúng loại, đúng lúc, đúng lượng và đúng cách

- Việc tưới nước và bón phân hợp lí cho cây giúp nâng cao năng suất cây trồng, bảo vệ môi trường tự nhiên và sức khỏe con người             

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Nước và muối khoáng từ môi trường ngoài được rễ hấp thụ nhờ

A. lông hút.

B. vỏ rễ.

C. mạch gỗ.

D. mạch rây.

Câu 2: Lông hút ở rễ có nguồn gốc từ đâu?

A. Do các tế bào ở phần trụ giữa kéo dài ra hình thành.

B. Do các tế bào biểu bì kéo dài ra hình thành.

C. Do các tế bào ở vỏ kéo dài ra hình thành.

D. Do các tế bào mạch gỗ và mạch rây kéo dài ra hình thành.

Câu 3: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về mạch gỗ?

A. Mạch gỗ là các tế bào sống, có vai trò vận chuyển nước và muối khoáng.

B. Mạch gỗ gồm các tế bào chết, có vai trò vận chuyển nước và muối khoáng.

C. Mạch gỗ gồm các tế bào chết, vận chuyển chất hữu cơ và nước cung cấp cho các cơ quan.

D. Mạch gỗ là các tế bào sống, có thành tế bào dày, có đầy đủ các bào quan.

Câu 4: Phát biểu nào sau đây là sai khi nói về mạch rây?

A. Mạch rây có vai trò vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên thân và lá.

B. Mạch rây gồm các tế bào sống, thiếu đi một số các bào quan.

C. Mạch rây vận chuyển chất hữu cơ từ lá cung cấp cho các cơ quan của cây.

D. Trong cây, mạch rây vận chuyển các chất theo dòng đi xuống.

Câu 5: Phân bón có vai trò gì đối với thực vật?

A. Cung cấp các nguyên tố khoáng cho các hoạt động sống của cây.

B. Đảm bảo cho quá trình thoát hơi nước diễn ra bình thường.

C. Tạo động lực cho quá trình hấp thụ nước ở rễ.

D. Cung cấp chất dinh dưỡng cho các sinh vật sống trong đất phát triển.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Trong vườn cây ăn quả, khi quan sát thấy có nhiều cây bị vàng lá, có ý kiến cho rằng các cây này đang thiếu muối đạm, trong khi đó một ý kiến khác lại cho rằng cây bị thiếu muối kali.

a) Em hãy tìm hiểu và cho biết ý kiến nào đúng. Vì sao?

b) Em hãy nêu cách để có thể xác định được cây đang thiếu loại muối nào.

Câu 2: Một bạn học sinh dùng nhiệt kế do nhiệt độ ở bề mặt lá cây phát tài, bạn nhận thấy rằng nhiệt độ ở bề mặt lá thấp hơn nhiệt độ môi trường khoảng 0,5 - 1°C. Tuy nhiên, bạn không giải thích được tại sao lại như vậy. Em hãy giải thích giúp bạn.