Đáp án Kinh tế pháp luật 11 kết nối tri thức Bài 15: Quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo (P2)

1. Quyền của công dân về tố cáo

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau và trả lời câu hỏi:

(1) Luật Tố cáo năm 2018

Điều 2. Giải thích từ ngữ (trích)

Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của pháp luật báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kì cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe doa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Điều 9. Quyền và nghĩa vụ của người tố cáo (trích)

1. Người tố cáo có các quyền sau đây:
2. a) Thực hiện quyền tố cáo theo quy định của Luật này;
3. b) Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác;
4. c) Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhận có thẩm quyền gỉai quyết, gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ, tạm định chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo,
5. d) Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng viậc giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết;

đ) Rút tố cáo:

1. e) Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo;
2. g) Được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

Điều 10. Quyền và nghĩa vụ của người bị tố cáo trích)

1. Người bị tố cáo có các quyền sau đây:
2. a) Được thông báo về nội dung tố cáo, việc gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ, tạm định chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục gi quyết tố cáo;
3. b) Được giải trình, đưa ra chứng cứ để chứng minh nội dung tố cáo là không đúng sự thật;
4. e) Được nhận kết luận nội dung tố cáo;
5. d) Được bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp khi chưa có kết luận nội dung tố cáo của người giải quyết tố cáo;

đ) Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lí người cố ý tố cáo sai sự thật, người giải quyết tố cáo trái pháp luật;

1. e) Được phục hồi danh dự, khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, được xin lỗi, cải chính công khai, được bồi thường thiệt hại do việc tố cáo, giải quyết tố cáo không đúng gây ra theo quy định của pháp luật;
2. g) Khiếu nại quyết định xử lí của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

(2) Vườn dưa của gia đình H sắp đến ngày thu hoạch thì bị kẻ xấu phá hàng ráo vào cắt góc trong một đêm. Sau khí trích xuất camera của một số nhà gần đó, H phát hiện K cùng với B tà người đã phá hoại vườn dưa của gia đình mình nên đã đem bằng chứng đến cơ quan công an địa phương để tố cáo hành vi vi phạm. K và B sau đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính và phải bồi thường thiệt hại cho gia đình H theo đúng quy định của pháp luật. 

1/ Theo em, các chủ thể trong trường hợp 2 đã thực hiện quyền tố cáo của công dân như thế nào?

2/ Theo em, các quy định của pháp luật vềquyền của công dân về tố cáo có ý nghĩa gì đối với mỗi công dân và đôi với xã hội. Nêu ví dụ về việc thực hiện tốt quyền của công dân về tố cáo trong đời sống thực tiễn.

Trả lời:

1/ Trong trường hợp 2, H đã thực hiện quyền của công dân về tố cáo bằng việc thu thập bằng chứng về hành vi sai phạm của K và B sau đó đem đến cơ quan chức năng để đề nghị can thiệp giải quyết. Gia đình H được nhận bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật từ K và B.

2/ Ý nghĩa của các quy định pháp luật về quyền của công dân về tố cáo: 

• Là cơ sở pháp lí để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; 
• Tạo điều kiện để công dân thực hiện tốt quyền của bản thân; 
• Ngăn chặn những việc làm trái pháp luật, xâm phạm lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức, Nhà nước và xã hội; góp phần bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội...

- Ví dụ:

• Người dân quay clip, chụp lại các hình ảnh gây ô nhiễm môi trường của một cơ sở sản xuất và tố cáo với cơ quan chức năng; 
• Người dân được cơ quan chức năng khen thưởng vì tố cáo hành vi buôn bán trái phép chất ma tuý..

1. Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

(1) Luật Khiếu nại năm 2011

Điều 12. Quyền, nghĩa vụ của người khiếu nại (trích)

2. Người khiếu nại có các nghĩa vụ sau đây:
3. a) Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyển giải quyết;
4. b) Trinh bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lí của việc khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại, chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày vá việc cung cấp thông tin, tài liệu đó;
5. c) Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm định chỉ thi hành theo quy định tại Điều 35 của Luật này;
6. d) Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật.
7. Người khiếu nại thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

(2) Luật Tố cáo năm 2018

Điều 9. Quyền và nghĩa vụ của người tố cáo (trích)

2. Người tố cáo có các nghĩa vụ sau đây:
3. a) Cung cấp thông tin cá nhân quy định tại Điều 23 của Luật này;
4. b) Trinh bày trung thực về nội dụng tố cáo; cung cấp thông tin, tài liệu lên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được;
5. c) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo.
6. d) Hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu;

đ) Bồi thường thiệt hại do hành vị có ý tố cáo sai sự thật của mình gây ra.

(3) Do phạm sai lầm trong công việc nên anh C (công chức nhà nước) bị cấp trên ra quyết định kỉ luật và điều chuyển công tác xuống một vị trí thấp hơn trước. Cho rằng quyết định đó chưa hợp lí và không đúng với các quy định của pháp luật, anh C đã làm đơn khiếu nại gửi lãnh đạo cơ quan để nghị xem xét lại. Trong đơn, anh trình bày trung thực lại sự việc, đồng thời cung cấp đầy đủ các thông tin, tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc khiếu nại. Sau khi gửi đơn vá chờ lãnh đạo xem xét giải quyết, anh C vẫn nghiêm chỉnh chấp hành theo quyết định kỉ luật về điều chuyển công tác mà cấp trên đã ban hành trước đó.

(4) Gần đây, bà M thường sử dụng mạng xã hội để đăng tài hình ảnh, thông tin sai sự thật, lăng mạ, vụ không chị U khiến chị bị nhiều người hiểu nhầm, cuộc sống gia đình chị bị đảo lộn. Đề bảo vệ quyền lợi cho bản thân, chị U đã tới cơ quan công an tố cáo hành vị sai phạm của bà M. Sau khi cung cấp đầy đủ các thông tin cá nhân, chị U trình bày chi tiết sự việc, cung cấp các chứng cứ liên quan cho cán bộ công an và để nghị họ can thiệp giải quyết sự việc.

1/ Các chủ thể trong trường hợp 3 và 4 đã thực hiện nghĩa vụ gì của công dân về khiếu nại, tố cáo?

2/ Em hãy nêu vi dụ minh hoạ cho việc công dân thực hiện tốt nghĩa vụ về khiểu nại, tố cáo.

Trả lời:

1/

- Trường hợp 3, anh C đã thực hiện nghĩa vụ trình bày trung thực, cung cấp đầy đủ các thông tin, tài liệu, chứng cứ có liên quan đến việc khiếu nại; chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại.

- Trường hợp 4, chị U đã thực hiện nghĩa vụ cung cấp đầy đủ các thông tin cá nhân, trình bày chi tiết sự việc, cung cấp các chứng cứ liên quan cho cán bộ công an khi tố cáo bà M.

2/

Ví dụ việc công dân thực hiện tốt nghĩa vụ về khiếu nại, tố cáo:

- Người dân sẵn sàng hợp tác, cung cấp thông tin, hỗ trợ cơ quan công an giải quyết tố cáo khi có yêu cầu; 

- Người dân gửi đơn khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết, không đăng tải các thông tin sai sự thật về việc khiếu nại lên mạng xã hội.

2. Hậu quả của hành vi vi phạm quyển và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tổ cáo

Câu hỏi: Em hãy đọc các thông tin, trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

(1) Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)

Điều 166. Tôi xâm phạm quyền khiếu nai, tố cáo (trích)

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm:
2. a) Dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc hành vi khác cản trở việc khiếu nại, tố cáo, việc xét và giải quyết khiếu nại, tố cáo hoặc việc xử li người bị khiếu nại, tố cáo;
3. b) Lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở việc thi hành quyết định của cơ quan có thẩm quyền xét và giải quyết khiếu nại, tố cáo gây thiệt hại cho người khiếu nại, tố cáo.
4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thi bị phạt tù từ 2 năm đến 7 năm:
5. b) Trả thù người khiếu nại, tổ cáo;
6. d) Dẫn đến biểu tình;

đ) Làm người khiếu nại, tố cáo tự sát.

3. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

(2) Thời gian trước. chị N (hiện đang công tác trong một cơ quan nhà nước) đã làm đơn khiếu nại đề nghị lãnh đạo cơ quan xem xét lại quyết định hành chính ảnh hưởng đến quyền lợi của mình và được giải quyết theo hướng quyết định hành chính và khôi phục các quyền và lợi ích hợp pháp. Tuy nhiên, sau đó, người bị chị N khiếu nại thường xuyên có hành vi cô lập và gây khó dễ cho chị vong công việc. Sự việc đó khiến chị N mệt mỏi, hiệu quả công việc bị giảm sút và nhiều lần muốn nghỉ việc.

(3) Bà M làm đơn tố cáo một số cán bộ lãnh đạo địa phương tham ô, nhận hối lộ nhưng không cung cấp được bằng chứng nên cơ quan công an không có căn cứ thụ lí vụ việc. Không hài lòng với việc làm trên, bà M đã đăng nhiều tin sai sự thật về sự việc lên mạng xã hội khiến nhiều người dân hiểu nhầm, ảnh hưởng tới uy tín của các cán bộ và cơ quan nhà nước ở địa phương.

1/ Hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân trong trường hợp 2 và 3 đã gây ra những hậu quả như thế nào?

2/ Ngoài những hậu quả đã đề cập đán tong các tường hợp trên, theo em, hành vi vi phạm quyền khiếu nại, tố cáo của công dân về còn có thể dẫn đến những hậu quả nào khác? Giải thích và nêu ví dụ minh hoạ.

3/ Em hãy chia sẻ về mội trường hợp vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại hoặc tố cáo mà em biết và rút ra bài học cho bản thân.

Trả lời:

1/

- Trường hợp 2, hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại (cụ thể là hành vi cô lập và gây khó dễ cho chị N trong công việc của người bị chị khiếu nại trước đó) đã khiến chị N mệt mỏi, hiệu quả công việc bị giảm sút và nhiều lần muốn nghỉ việc.

- Trường hợp 3, hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo (cụ thể là hành vi đăng nhiều tin sai sự thật về sự việc lên mạng xã hội của bà M) đã khiến nhiều người dân hiểu nhầm, ảnh hưởng xấu tới uy tín của các cán bộ và cơ quan nhà nước ở địa phương.

2/ Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo có thể gây nên nhiều hậu quả tiêu cực khác như: 

• Ảnh hưởng đến tính tôn nghiêm của pháp luật và trật tự quản lí nhà nước; 
• Có thể gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; xâm phạm quyền tự do dân chủ của công dân; 
• Làm ảnh hưởng đến danh dự, nhân phẩm, kinh tế của công dân; 
• Người thực hiện hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo, tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm có thể bị kỉ luật, xử phạt vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật;...

- Ví dụ:

• Hành vi trả thù người khiếu nại, tố cáo có thể khiến người khiếu nại, tố cáo bị thương tích, tốn kém tiền bạc để chữa trị, phục hồi sức khoẻ; 
• Hành vi lan truyền thông tin sai sự thật về khiếu nại, tố cáo có thể khiến những người có liên quan bị hiểu nhầm dẫn đến ảnh hưởng xấu về tinh thần, thậm chí tự tử...

3/ 

- Trường hợp: Anh A đứng đầu một nhóm người gửi đơn tố cáo nặc danh (không ghi rõ họ tên, địa chỉ) bịa đặt việc trưởng phòng H nhận hối lộ, sử dụng bằng cấp giả nhằm mục đích: xúc phạm danh dự, hạ uy tín của trưởng phòng H; cạnh tranh vị trí trong đợt bổ nhiệm tiếp theo. Nhưng trên thực tế, trưởng phòng H không thực hiện hành vi nhận hối lộ, bằng cấp của anh H là thật. Việc tố cáo của anh A đã ảnh hưởng đến sự đoàn kết của tập thể, ảnh hưởng đến việc bổ nhiệm anh H của tổ chức và xúc phạm danh dự của anh H.

- Bài học: nghiêm túc thực hiện đúng các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo.