BÀI 2: CUNG – CẦU TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Hằng năm, gần đến ngày đón Tết cổ truyền, các khu chợ, trung tâm mua sắm khác hẳn ngày thường, hàng hoá tràn ngập với nhiều chủng loại, mẫu mã đẹp mắt bày bán. Sau Tết, hàng hoá ít hơn.

Em có nhận xét gì về lượng hàng hoá được cung ứng trên thị rường những ngày gần sát và sau tết Nguyên đán? Hãy giải thích vì sao có hiện tượng đó.

Trả lời:

• Do nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của người dân tăng lên, nên dịp gần sát tết Nguyên đán, lượng hàng hóa trên thị trường rất nhiều, phong phú về chủng loại, mẫu mã đẹp,…
• Sau tết Nguyên đán, lượng hàng hóa trên thị trường giảm, do nhu cầu mua sắm của người dân giảm.

KHÁM PHÁ

1. Cung và các nhân tố ảnh hưởng đến cung

Câu hỏi: Em hãy đọc các trường hợp sau để trả lời câu hỏi:

Bác B là chủ một cơ sở sản xuất bánh trung thu có tiếng ở phố H cho biết, thường đến dịp Trung thu, trung bình mỗi ngày cửa hàng cung ứng khoảng 1.000 chiếc bánh cho thị trường. Năm nay, lượng bánh làm ra ít hơn do giá nhân công, nguyên liệu đầu vào, phí vận chuyển tăng khiến giá bánh tăng trong khi trên thị trường mới xuất hiện những loại bánh trung thu ngoại không rõ nguồn góc xuất xứ có giá rất rẻ. Lo ngại sau ngày rằm tháng Tám, bánh trung thu khó tiêu thụ, cửa hàng phải tính toán sản lượng bánh làm ra cho phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường.

Năm 2022, nền kinh tế Việt Nam dần phục hồi sau dịch COVID-19, các nhà hàng, quán ăn, khu du lịch hoạt động trở lại,... khiến cho nhu cầu về thịt lợn tăng cao trong khi nguồn cung về thịt lợn tuy đã phục hồi nhưng chưa thực sự đáp ứng đủ. Những tháng cuối năm, giá thịt lợn cao cùng với chính sách cắt giảm lượng thịt lợn nhập khẩu, tạo động lực để người chăn nuôi tái đàn hứa hẹn mức cung về thịt lợn trên thị trường sẽ tiếp tục tăng.

(1) Em có nhận xét gì về việc cung ứng bánh trung thu của cơ sở bánh nhà bác B?

(2) Em hãy chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung bánh cho thị trường của cửa hàng nhà bác B và lượng cung thịt lợn cho thị trường ở nước ta năm 2022.

(3) Em hãy kể thêm những nhân tố khác ảnh hưởng đến cung. 

Trả lời:

(1) Mọi năm, cửa hàng nhà bác B cung ứng ra thị trường khoảng 1000 chiếc bánh vào dịp rằm Trung thu. Tuy nhiên, năm nay, do chịu tác động của nhiều nhân tố, lượng cung bánh giảm xuống, thấp hơn so với trung bình các năm trước đó.

(2) 

- Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung bánh trung thu cho thị trường của cửa hàng nhà bác B là:

• Giá nhân công, nguyên liệu đầu vào và chi phí vận chuyển tăng khiến giá thành của bánh tăng.
• Trên thị trường xuất hiện những loại bánh trung thu ngoại, không rõ nguồn gốc xuất xứ, có giá rẻ.
• Tâm lí lo ngại không bán hết bánh trong ngày rằm trung thu của gia đình bác B.

- Nhân tố ảnh hưởng đến lượng cung thịt lợn cho thị trường nước ta năm 2022 là:

• Nhu cầu tiêu thụ thịt lợn tăng cao.
• Giá bán thịt lợn trên thị trường tăng.
• Chính sách cắt giảm thịt lợn nhập khẩu của nhà nước.

(3) Một số nhân tố khác ảnh hưởng đến lượng cung hàng hóa là: chính sách thuế; trình độ công nghệ sản xuất; giá thành và chất lượng sản phẩm; số lượng người tham gia cung ứng sản phẩm…

2. Cầu và các nhân tố ảnh hưởng đến cầu

Câu hỏi: Em hãy đọc thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Nhu cầu về bánh trung thu của khách hàng ngày càng đa dạng. Bên cạnh những loại bánh nhân thập cẩm truyền thống, khách hàng còn thích những loại có nhân đậu xanh, khoai lang, khoai môn, hạt sen, sữa dừa,... Người tiêu dùng mua bánh không chỉ để bày cỗ trông trăng mà còn dùng làm quà biếu, tặng nên rất chú trọng hình thức hộp bánh... Do ảnh hưởng của dịch bệnh, thu nhập chưa ổn định trong khi giá bánh tăng nên ảnh hưởng đến lượng bánh được tiêu thụ. Với hi vọng đến ngày rằm tháng Tám, các cửa hàng mong muốn bán hết sản phẩm có thể giảm giá nên một số người để sát đến ngày đó mới mua bánh.

Thịt lợn là món ăn ưa thích của nhiều người. Do thu nhập còn hạn chế nên vào thời điểm giá thịt lợn quá cao, người tiêu dùng có xu hướng chuyển sang các loại sản phẩm khác thay thế có giá cả ổn định hơn như: cá, thị gà, trứng,...

(1) Em có nhận xét gì về lượng bánh trung thu người tiêu dùng có nhu cầu mua trong năm nay?

(2) Em hãy chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua bánh trung thu và nhu cầu mua thịt lợn của người tiêu dùng.

(3) Hãy kể thêm những nhân tố khác ảnh hưởng đến cầu hàng hoá trên thị trường.

Trả lời:

(1) Nhận xét:

• Nhu cầu tiêu dùng bánh trung thu của người dân ngày càng đa dạng, bên cạnh chất lượng bánh, người tiêu dùng còn chú trọng đến hình thức, mẫu mã của bánh.
• Nhu cầu tiêu dùng bánh trong những ngày sát tết trung thu tăng cao hơn so với thời điểm trước đó, vì người tiêu dùng có tâm lí: mong muốn các cửa hàng giảm giá thành sản phẩm.

(2) 

- Những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua bánh trung thu:

• Chất lượng, mẫu mã, giá cả của bánh trung thu.
• Thu nhập của người tiêu dùng.
• Tâm lí, kì vọng và sự dự đoán của người tiêu dùng.

- Những nhân tố ảnh hưởng đến nhu cầu mua thịt lợn:

• Giá cả của thịt lợn.
• Giá cả của các sản phẩm thay thế, như: cá, thịt gà, trứng,…

(3) Những nhân tố ảnh hưởng đến lượng cầu hàng hóa trên thị trường là:

• Giá cả hàng hóa, dịch vụ;
• Thu nhập, thị hiếu, sở thích của người tiêu dùng;
• Giá cả những hàng hóa, dịch vụ thay thế;
• Kì vọng, dự đoán của người tiêu dùng về hàng hóa, dịch vụ...

3. Mối quan hệ cung - cầu và vai trò của quan hệ cung - cầu
4. Mối quan hệ cung - cầu

Câu hỏi: Em hãy đọc tiếp trường hợp kinh doanh của tiệm bánh nhà bác B và thông tin sau để trả lời câu hỏi:

Bác B cho biết, nhu cầu, thị hiếu, sở thích, thu nhập của khách hàng là căn cứ để cửa hàng ra quyết định nên sản xuất loại bánh nào, số lượng bao nhiêu... Việc cửa hàng cung ứng đầy đủ lượng bánh cũng như nhiều loại bánh có hương vị, mẫu mã phù hợp với nhu cầu, sở thích hiện tại của khách hàng khiến họ ưa thích hơn, mua nhiều hơn. Năm nay, cửa hàng còn làm ra mẫu bánh mới kiểu 3D trang trí trên mặt bánh những bông hoa, bức tranh nổi, tranh dân gian, bên cạnh đó còn tổ chức bán hàng qua mang, .. nên số lượng bánh cửa hàng bán ra đã tăng lên.

Năm 2019, do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi, hàng triệu con lợn bị tiêu huỷ khiến nguồn cung thịt lợn giảm mạnh, không đáp ứng được nhu cầu thịt lợn của thị trường, giá thịt lợn tăng cao trên cả nước. Để tăng nhanh nguồn cung đáp ứng nhu cầu, bình ổn giá thịt lợn hơi trên thị trường, Chính phủ đã dùng nhiều biện pháp để thúc đẩy việc phát triển sản xuất, chăn nuôi, tái đàn,...

Em hãy cho biết trên thị trường bánh trung thu và thị trường thịt lợn, cung và cầu tác động đến nhau như thế nào. 

Trả lời:

- Trên thị trường bánh trung thu:

• Cầu tác động đến cung: thể hiện ở việc nhu cầu, thị hiếu, sở thích, thu nhập của khách hàng là căn cứ để người sản xuất xác định nên sản xuất loại bánh nào, số lượng bao nhiêu.
• Cung cũng tác động đến cầu: cung đáp ứng những nhu cầu hiện tại của khách hàng, đồng thời còn đưa ra những sản phẩm mới hướng dẫn, kích thích cầu.

- Trên thị trường thịt lợn:

• Nguồn cung thịt lợn gặp khó khăn do dịch bệnh nên không đáp ứng được nhu cầu trên thị trường.
• Nhu cầu về thịt lợn ở nước ta luôn lớn nên tác động đến cung, khiến Chính phủ đặc biệt quan tâm thúc đẩy sản xuất, chăn nuôi, tái đàn để tăng cung nhằm ổn định thị trường.