BÀI 15: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN VỀ KHIẾU NẠI, TỐ CÁO (15 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1: Theo em, khi nào thì công dân có quyền khiếu nại? Việc khiếu nại được thực hiện ở đâu?

Trả lời:

- Công dân có quyền khiếu nại khi cho rằng quyết định hoặc hành vi, việc làm của cán bộ công chức nhà nước là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

- Người khiếu nại có thể đến cơ quan khiếu nại trực tiếp hoặc gửi đơn thư khiếu nại đến cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật.

Câu 2: Nêu những quy định cơ bản của pháp luật về quyền khiếu nại của công dân?

Trả lời:

Người khiếu nại có quyền:

- Tự mình khiếu nại.

- Nhờ luật sư tư vấn về pháp luật hoặc uỷ quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

- Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại.

- Được biết, đọc, sao chụp, sao chép tải liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật nhà nước.

- Đưa ra chứng cử về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó.

- Nhận văn bản trả lời về việc thụ lí giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại.

- Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bởi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật, khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chinh tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính.

- Rút khiếu nại,…

Câu 3: Theo quy định của pháp luật, công dân có những quyền gì về tố cáo?

Trả lời

Người tố cáo có quyền:

- Thực hiện quyền tố cáo theo quy định của pháp luật.

- Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác.

- Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cao,… tố cáo tiếp khi có căn cứ cho

rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết.

- Rút tố cáo.

- Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo, được khen thưởng, bồi thưởng thiệt hại theo quy định của pháp luật,…

Câu 4: Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo được thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Trong quá trình thực hiện quyền khiếu nại, quyền tố cáo, công dân có nghĩa vụ sau:

- Trình bày trung thực nội dung khiếu nại, tố cáo, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại, tố cáo.

- Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung khiếu nại, tố cáo.

- Tuân theo các quy định của Hiến pháp và pháp luật, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.

- Không lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vi phạm pháp luật, xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể khác,…

2. THÔNG HIỂU (3 câu)

Câu 1: Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo sẽ để lại những hậu quả gì?

Trả lời:

Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo sẽ dẫn đến nhiều hậu quả tiêu cực.

- Đối với xã hội:

+ Ảnh hưởng đến tính tôn nghiêm của pháp luật và trật tự quản lí nhà nước.

+ Gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

+ Làm ảnh hưởng xấu đến uy tín, hoạt động của cán bộ, cơ quan, tổ chức nhà nước,....

-  Đối với cá nhân:

+ Xâm phạm quyền tự do dân chủ của công dân.

+ Làm ảnh hưởng đến sức khoẻ, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, công việc, kinh tế của công dân,…

Câu 2: Các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo được giải quyết như thế nào?

Trả lời:

Người thực hiện hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo, tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm có thể bị xử lí kỉ luật, xử lí vi phạm hành chính, truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

Câu 3: Theo em, quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo được quy định trong Hiến pháp nhằm mục đích gì?

Trả lời:

Mục đích: Thông qua quyền khiếu nại, tố cáo, công dân có thể:

- Tham gia quản lí nhà nước và xã hội.

- Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình và người khác.

- Góp phần ngăn chặn những việc làm trái pháp luật, xâm phạm lợi ích hợp pháp của Nhà nước và xã hội.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1: Em đồng tình hay không đồng tình với nhận định nào sau đây? Vì sao?

1. Người khiếu nại phải là người thành niên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
2. Người khiếu nại có quyền uỷ quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
3. Trong thời gian khiếu nại, người khiếu nại không phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung mà mình khiếu nại.
4. Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo, tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm có thể bị kỉ luật, xử phạt vi phạm hành chính và bồi thường theo quy định của pháp luật nếu gây thiệt hại.

Trả lời:

1. Đồng tình vì người chưa thành niên, không có năng lực hành vi dân sự đầy đủ sẽ được coi là không có khả năng làm chủ bản thân, không được pháp luật công nhận khi tiến hành khiếu nại, tố cáo.
2. Đồng tình vì uỷ quyền cho luật sư sẽ giúp việc khiếu nại đạt hiệu quả, đúng phát luật, bảo vệ được quyền và lợi ích của người khiếu nại.
3. Không đồng tình vì công dân có quyền khiếu nại, tố cáo nhưng cũng có nghĩa vụ thực hiện việc đó theo đúng quy định của pháp luật, bao gồm việc chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung mà mình khiếu nại, tố cáo.
4. Không đồng tình vì hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo còn phải chịu truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây ra hậu quả đặc biệt nghiệm trọng.

Câu 2: Em hãy cho biết hành vi nào dưới đây thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

1. Anh A (công chức của Uỷ ban nhân dân huyện H) không đồng ý với quyết định điều động công tác nên đã gửi đơn khiếu nại đến người đã ra quyết định đó.
2. Chị B không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm về hành vi lấn chiếm lòng lề đường mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại.
3. Bác T là người bị khiếu nại, đã cung cấp thông tin, tài liệu khi người giải quyết khiếu nại yêu cầu.
4. Khi cơ quan chức năng yêu cầu, chị V đã trình bày không trung thực về nội dung tố cáo cũng như cung cấp thông tin liên quan mà mình có được.

Trả lời:

1. Hành động của anh A thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo vì anh đã nộp đơn khiếu nại khi không đồng ý với quyết định điều động công tác để bảo vệ lợi ích của mình. 
2. Việc làm của chị B vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo vì bản chất hành vi lấn chiếm lòng lề đường là trái với quy định của pháp luật, cần phải chấp nhận xử phạt.
3. Hành động của bác T đã thể hiện quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo vì đã có ý thức chấp hành, trung thực, sẵn sàng cung cấp thông tin, tài liệu khi người giải quyết khiếu nại yêu cầu.
4. Chị V đã vi phạm quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo vì có thái độ thiếu trung thực, nói dối khi thực hiện những yêu cầu của cơ quan chức năng.

Câu 3: Xử lí các tình huống sau

1. Là học sinh chậm tiến, thường xuyên giao du với bọn xấu và bị chúng lôi kéo vào con đường hút chích. Có lần chúng bắt T phải lấy trộm tiền của các bạn cùng lớp để nộp cho chúng. Là bạn học cùng lớp với T, em sẽ làm gì để giúp đỡ bạn?
2. Khi phát hiện thấy Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận ra Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với chị Bình vượt quá thẩm quyền, ông Ân (hàng xóm nhà chị Bình) có quyền khiếu nại Quyết định trên của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận không? Vì sao?

Trả lời:

1. Nếu là bạn học của T, em sẽ:

- Khuyên nhủ T không nên tiếp tục giao du với bọn người xấu, không lấy cắp tiền của các bạn cùng lớp vì đó là hành vi vi phạm pháp luật.

- Đồng thời, em tìm cách báo với thầy cô, cha mẹ T để kịp thời ngăn chặn những hành động của T và nhóm người xấu, tổ chức cai nghiện cho bạn, giúp bạn trở về con đường lương thiện.

1. Ông Ân không có quyền khiếu nại vì:

- Ông chỉ là hàng xóm của chị Bình.

- Quyết định của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân quận không làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích trực tiếp của ông.

Câu 4: Em hãy đánh giá và chỉ ra hậu quả của các hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo dưới đây:

1. Nhân viên D phát hiện Giám đốc của cơ quan có hành vì lợi dụng chức vụ để chiếm đoạt tài sản công với số tiền 500 triệu đồng nên đã đưa thông tin này lên mạng xã hội để mọi người biết.
2. Trên đường đi học về, N nhìn thấy anh T điều khiển xe tải chở trái phép các loại động vật quý hiếm. N đã không tố cáo hành vị vi phạm của anh T.

Trả lời:

1. Hành vi của nhân viên D là hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo. Tuy nhiên, đưa thông tin này lên mạng xã hội hội để mọi người biết trong trường hợp này không được coi là hành động phù hợp với nhiệm vụ của người làm công việc.Việc đưa thông tin này lên mạng xã hội có thể gây ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, dẫn đến tình hình khó khăn trong quản lý và điều tra nhiệm vụ.
2. Hành vi của N là không tuân thủ nghĩa vụ công dân khi không tố cáo hành vi vi phạm của anh t khi điều khiển xe tải chở trái phép các loại động vật quý hiếm. Công dân có trách nhiệm báo cáo cho cơ quan có thẩm quyền để đưa ra cách xử lý và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật. Việc không tố cáo có thể khiến cho tình trạng này tiếp tục diễn ra và gây thiệt hại lớn cho môi trường tự nhiên.

Câu 5:  Trên địa bàn xã M có nhà máy H chuyên sản xuất vật liệu xây dựng. Quá trình sản xuất của nhà máy đã xả chất thải ra môi trường, gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống người dân. Anh C có ý định tố cáo hành vi xả thải lên cơ quan có thẩm quyền nên đã chia sẻ với một số hộ dân trên địa bàn. Một số đồng tình nhưng một số khác lại cho rằng đây không phải là việc của mình. Tuy nhiên, anh C vẫn quyết tâm làm đơn tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của nhà máy H vì cho rằng đây là quyền và trách nhiệm công dân của mình.

Việc anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H có phù với quy định pháp luật không? Vì sao?

 Trả lời:

Anh C thực hiện quyền tố cáo hành vi xả thải gây ô nhiễm môi trường của nhà máy H là phù hợp với quy định pháp luật.

- Luật tố cáo năm 2018 nêu rõ công dân có quyền tố cáo để bảo đảm quyền lợi, lợi ích của mình, bao gồm được bảo mật thông tin cá nhân, được thông báo về quá trình giải quyết tố cáo và có quyền rút tố cáo.

- Đồng thời, hành vi xả thải của nhà máy H gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống người dân ® Công dân có trách nhiệm bảo vệ môi trường và quyền tố cáo những vi phạm pháp luật liên quan đến môi trường.

Câu 6: Ông C tố cáo lên Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã M về hành vi vi phạm pháp luật trong khi thì hành công vụ của một công chức xã. Trong quá trình giải quyết, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã M yêu cầu cung cấp tài liệu liên quan thì ông C lại không hợp tác và không cung cấp thông tin. Ông C cho rằng việc giải quyết là trách nhiệm của Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã M còn ông chỉ có nghĩa vụ tố cáo sự việc. Nhận xét về hành vi của ông C?

Trả lời:

- Ông C đã không thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của người tố cáo: không hợp tác và không cung cấp thông tin, tài liệu liên quan.

- Ngoài việc thực hiện quyền tố cáo, ông C còn có trách nhiệm phối hợp xác minh với Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã M, giúp quá trình giải quyết trở nên nhanh chóng.

Câu 7: Bà N được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng thừa đất có diện tích là 100 m2, nhưng diện tích đất thực tế không đúng theo quy định. Bà N muốn khiếu nại đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để được giải quyết. Do bà N thường xuyên ốm đau lại già yếu, bà đã trao đổi với chị H - con gái của bà, để chị thay mình đi khiếu nại. Tuy nhiên, chị H từ chối vì cho rằng mình không có quyền đại diện bà N đi khiếu nại. Theo em, việc làm của chị H là đúng hay sai? Vì sao?

Trả lời:

Việc chị H cho rằng mình không có quyền đại diện bà N đi khiếu nại là sai vì:

- Theo quy định của pháp luật, bà N thường xuyên ốm đau lại già yếu nên được phép uỷ quyền cho người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ để thực hiện việc khiếu nại, trong trường hợp này là chị H.

- Bà đã trao đổi thông tin với chị H nên chị hoàn toàn có khả năng đại diện bà N đi khiếu nại và tham gia đối thoại.

4. VẬN DỤNG CAO (1 câu)

Câu 1: Nhận xét và chỉ ra điểm giống, khác nhau giữa quyền khiếu nại và quyền tố cáo?

Trả lời: