BÀI 39 DA VÀ ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở NGƯỜI

I. DA Ở NGƯỜI

CH.Quan sát hình 39.1 trang 160, em hãy xác định các thành phần của lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da.

Trả lời:

Các thành phần của

• Lớp biểu bì: Tầng sừng, tầng tế bào sống.
• Lớp bì: Thụ quan, tuyến nhờn, cơ co chân lông, lông và bao lông, tuyến mồ hôi, dây thần kinh, mạch máu.
• Lớp mỡ dưới da: Lớp mỡ.

1. CH.Nêu chức năng các thành phần của da.

Trả lời:

Nêu chức năng của các thành phần của da.

• Lớp biểu bì: tác dụng duy trì tiết mồ hôi, bã nhờn để da mềm mại, chống lại vi khuẩn và nấm từ bên ngoài.
• Lớp bì: giúp giảm sự tác động từ bên ngoài và làm lành vết thương, giúp nuôi dưỡng biểu bì, loại bỏ chất thải.
• Lớp mỡ dưới da: 1 lớp đệm để bảo vệ cơ và xương khỏi tác động của các cú va chạm từ bên ngoài như ngã, va đập,... đóng vai trò như 1 lối đi cho các dây thần kinh, mạch máu giữa da và cơ

CH.Vì sao nói giữ gìn vệ sinh môi trường cũng là một biện pháp bảo vệ da?

Trả lời:

Giữ gìn vệ sinh môi trường cũng là một biện pháp bảo vệ da vì khi giữ môi trường trong sạch sẽ làm giảm bụi bẩn, chất gây kích ứng da --> giảm vi khuẩn, bụi bẩn và nấm từ bên ngoài bám vào da.

CH.Vận dụng những hiểu biết về da, nêu các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và trang điểm đa an toàn.

Trả lời:

Vận dụng những hiểu biết về da, nêu các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và trang điểm da an toàn.

1. Chống nắng khi ra ngoài trời. ...
2. Làm sạch da mặt. ...
3. Cung cấp độ ẩm cho da. ...
4. Chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh. ...
5. Điều trị kịp thời các tổn thương về da. ..

Thảo luận: Tìm hiểu một số bệnh về da

CH.Tìm hiểu một số bệnh về da trong trường học hoặc khu dân cư rồi hoàn thành thông tin theo mẫu Bảng 39.1 trang 162.

Trả lời:

CH.Em hãy tìm hiểu một số thành tựu ghép da trong y học

Trả lời:

HS tìm hiểu thông tin trên internet hoàn thành câu hỏi

II. ĐIỀU HOÀ THÂN NHIỆT Ở NGƯỜI

CH.Đọc giá trị đo thân nhiệt của bản thân và nhận xét về giá trị đo.

Trả lời:

HS thực hiện đo thân nhiệt của bản thân 

Phạm vi bình thường cho nhiệt độ cơ thể là từ 36°C - 37,5°C

Nếu nhiệt độ cơ thể thấp là triệu chứng duy nhất, thì đó không phải là điều đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu nhiệt độ cơ thể thấp xảy ra với các triệu chứng khác, chẳng hạn như ớn lạnh, run rẩy, khó thở hoặc nhầm lẫn, thì có thể đây là dấu hiệu của một số bệnh nghiêm trọng như bệnh tiểu đường hoặc tuyến giáp,...

Nhiệt độ cơ thể cao hơn có thể đang bị sốt, ốm, say nắng,...

CH.Cho biết ý nghĩa của việc đo thân nhiệt.

Trả lời:

Đo nhiệt độ cơ thể giúp bạn theo dõi được tình trạng sức khỏe bản thân, từ đó có những điều trị kịp thời khi gặp tình trạng sốt, và có thể làm giảm nguy cơ của các biến chứng có thể xảy ra.

CH.Duy trì ổn định thân nhiệt ở người có vai trò gì? Nêu các cơ chế duy trì thân nhiệt ở người.

Trả lời:

Thân nhiệt duy trì ổn định giúp các quá trình sống trong cơ thể diễn ra bình thường. Nếu thân nhiệt dưới 35°C hoặc trên 38 °C thì tim, hệ thần kinh và các cơ quan khác có thể bị rối loạn, ảnh hưởng đến các hoạt động sống của cơ thể.

Cơ chế điều hoà thân nhiệt: Da có vai trò quan trọng nhất trong điểu hoà thân nhiệt.

Nếu nhiệt độ mỗi trường hay thân nhiệt tăng cao, não sẽ gửi tín hiệu đến mao mạch và tuyến mồ hôi nằm ở da, kích thích sự dân mạch và tăng tiết mố hỏi, tăng toả nhiệt.

Khi nhiệt độ môi trưởng thấp hoặc thân nhiệt giảm sẽ có các phản ứng ngược lại làm giảm toả nhiệt. Ngoài ra, khi trời quá lạnh còn có hiện tượng cơ co và dân liên tục gây phản xạ run, tăng quá trình phản giải các chất ở tế bảo để điểu tiết sự sinh nhiệt.

CH.Trình bày vai trò của da và hệ thần kinh trong điều hoà thân nhiệt.

Trả lời:

Da là cơ quan đóng vai trò quan trọng nhất trong điều hoà thân nhiệt:

• Khi trời nóng và khi lao động nặng, mao mạch ở da dãn giúp toả nhiệt nhanh, đồng thời tăng cường tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi sẽ lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.
• Khi trời rét, mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co để giảm sự toả nhiệt. Ngoài ra, khi trời quá lạnh, còn có hiện tượng cơ co dãn liên tục gây phản xạ run để sinh nhiệt.

Hệ thần kinh giữ vai trò chủ đạo trong điều hòa thân nhiệt vì điều hòa dị hóa ở tế bào tức điều hòa sự sinh nhiệt, điều hòa co dãn mạch máu dưới da, điều khiển tăng giảm tiết mồ hôi, co duỗi chân lông, từ đó điều tiết sự tỏa nhiệt.

CH.Em hãy đề xuất biện pháp chống nóng, lạnh cho cơ thể.

Trả lời:

1. CH. Thảo luận theo nhóm về cách xử lí tình huống khi gặp một người bị say nắng (cảm nóng) và một người bị cảm lạnh

Trả lời:

Khi gặp một người bị say nắng (cảm nóng)

Trước một trường hợp say nắng, say nóng, cần nhanh chóng tiến hành sơ cứu ngay lập tức trước khi chưa có sự hỗ trợ của nhân viên y tế:

• Chuyển bệnh nhân vào chỗ mát và thoáng gió.
• Cởi bỏ bớt quần áo. Cho uống nước pha muối.
• Chườm lạnh bằng khăn mát hoặc nước đá ở các vị trí có động mạch lớn như nách, bẹn, cổ.
• Chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển vẫn phải chườm mát cho nạn nhân.

Chú ý: Nếu nạn nhân hôn mê không uống được nước hoặc nôn liên tục, sốt tăng liên tục, kèm các triệu chứng đau bụng, đau ngực, khó thở thì phải nhanh chóng chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Trong quá trình vận chuyển vẫn thường xuyên chườm mát cho nạn nhân.

Khi gặp một người bị cảm lạnh

Khi phát hiện người bị cảm lạnh, ta cần đưa ngay vào chỗ ấm, không có gió lùa, thoáng khí, đắp chăn chống lạnh, xoa dầu nóng khắp người, có khi còn phải đốt lửa để sưởi ấm. Sau đó, cần nhanh chóng lấy củ gừng tươi cạo sạch vỏ, giã nát, vắt lấy nước, hòa nước sôi và ít đường cho uống nóng, lấy bã xào với rượu mạnh xoa khắp người rồi đắp chăn chống lạnh, theo dõi mạch, nhiệt độ, huyết áp thường xuyên. Khi thấy môi hồng, người nóng lên là khỏi.

Trường hợp cảm tả phải cho uống ngay nước chè, đường, gừng đến khi thấy bụng nóng nên là hết đi ngoài. Khi bị nhức đầu do cảm lạnh dầm mưa, cho uống nước gừng tươi và chanh ngày 2 lần là khỏi.