Giáo án điện tử Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 11: Câu đơn và câu ghép

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: CÂU ĐƠN VÀ CÂU GHÉP

1. Nhận xét

Câu 1: Đọc đọan văn sau và trả lời câu hỏi:

Biển luôn thay đổi màu tuy theo sắc mây trời.(1) Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao lên, chắc nịch.(2) Trời rải mây trắng nhợt, biển mơ màng dịu hơi sương.(3) Trời âm u mây mưa, biển xám xịt, nặng nề.(4) Trời ầm ầm dông gió, biển đục ngầu, giận dữ.(5)

VŨ TÚ NAM

1. Đánh số thứ tự các câu trong đọan văn trên, xác định chủ ngữ, vị ngữ trong từng câu.

2. Xếp các câu trên vào nhóm thích hợp:

a) Câu đơn (câu do một cụm chủ ngữ - vị ngữ tạo thành).

b) Câu ghép (câu do hai hoặc nhiều cụm chủ ngữ - vị ngữ ghép lại với nhau tạo thành).

3. Có thể tách mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép ở đoạn văn trên thành

một câu đơn được không? Vì sao?

Gợi ý: 

1. 

2. Câu (1) là câu đơn. Các câu còn lại là câu ghép. 

3. Không thể tách mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ trong các câu ghép ở đoạn văn trên thành một câu đơn vì khi đó mỗi câu sẽ không còn được rõ ý. 

2. Bài học

Em hãy cho biết thế nào là câu đơn, câu ghép?

Học sinh ghi nhớ nội dung bài học:

1. Câu đơn là câu do một cụm chủ ngữ - vị ngữ tạo thành.

2. Câu ghép là câu do hai hoặc nhiều cụm chủ ngữ - vị ngữ ghép lại với nhau tạo thành. Mỗi cụm chủ ngữ - vị ngữ được gọi là một vế câu, thể hiện một ý có quan hệ chặtt chẽ với những vế câu khúc. 

3. Luyện tập

Câu 1: Tìm câu ghép trong đoạn văn dưới đây. Xác định các vế câu trong từng câu ghép:

Vườn cây vào đông, lá vàng bay lả tả trên nền đất lạnh. Sương giá quốn quanh

ngọn những cành khô. Đêm xuống, gió bấc thổi hun hút. Chú chim sâu rét. Chú đâm

nản lòng. Chú nằm vo tròn trong cái tổ lá ngái treo đu đưa. Mặt Trời đã lên cao, chúmới ra khỏi tổ.

NGUYÊN KIÊN

Gợi ý:

Các câu ghép:

• Vườn cây vào đông, lá vàng bay lả tả trên nền đất lạnh. 
• Mặt Trời đã lên cao, chú mới ra khỏi tổ.

Câu 2. Một bạn học sinh chép theo trí nhớ một đoạn văn của nhà văn Phong Thu nhưng chưa thật chính xác. Em hãy giúp bạn chuyển những cặp câu đơn có quan hệ chặt chẽ với nhau thành câu ghép.

Tất cả các bà mẹ đều yêu thương con mình. Con rét thì mẹ lạnh. Con ngã thì mẹ

đau. Con đói. Ruột gan mẹ cồn cào. Con ngoan. Mặt mẹ nở hoa. Con hư. Lòng mẹ

rẫu rĩ... 

Gợi ý:

Tất cả các bà mẹ đều yêu thương con mình. Con rét thì mẹ lạnh. Con ngã thì mẹ

đau. Con đói, ruột gan mẹ cồn cào. Con ngoan, mặt mẹ nở hoa. Con hư,lòng mẹ

rẫu rĩ... 

4. Vận dụng

Em hãy xác định câu đơn, câu ghép trong đoạn văn dưới đây:

Mùa hè đến, chúng em không còn đến trường nữa. Mùa hè nắng oi ả khiến con người tả cảm thấy nóng bức khó chịu. Nhưng với em, em lại thích mùa hè. Mùa hè có tiếng ve kêu, có tiếng sáo diều vi vu ở lũy tre làng, chim muôn líu lo hót gọi nhau.