Giáo án khoa học tự nhiên 6 sách cánh diều

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt vấn đề: Thông qua thực tiễn cuộc sống và các bài học ở trường tiểu học, các em đã ít nhiều hiểu biết về khoa học tự nhiên (KHTN). KHTN luôn gắn bó với con người và cần thiết với con người. Vậy thế nào là KHTN?

- Gv yêu cầu HS đọc thông tin mục I Thế nào là Khoa học tự nhiên? Sgk trang 4. GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

+ KHTN nghiên cứu về điều gì?

+ Nhà khoa học là gì?

+ Nêu phương pháp nghiên cứu chung của KHTN?

- GV mở rộng kiến thức: Các vật quanh ta đều chuyển động và biến đổi không ngừng. Ví dụ: Trái đất quay quanh Mặt trời, hạt thóc nảy mầm phát triển thành cây lúa, con người được sinh ra lớn lên,...Các hiện tượng tự nhiên trong cuộc sống đều rất đa dạng và phong phú nhưng có tính chất chung là xảy ra theo các quy luật xác định. KHTN nghiên cứu về các sự vật, hiện tượng của thế giới tự nhiên và tìm ra các tính chất, quy luật của chúng.

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 1.1 sgk trang 5 và cho biết: Những hoạt động nào là hoạt động nghiên cứu KHTN?

- Gv yêu cầu HS thực hiện hoạt động luyện tập: Em hãy tìm thêm ví dụ về những hoạt động được coi là nghiên cứu KHTN và hoạt động không phải là nghiên cứu KHTN

- GV yêu cầu 1 HS đứng dậy đọc mục Em có biết và Tìm hiểu thêm sgk trang 5 để biết thêm về các nhà khoa học nổi tiếng tại Việt Nam và trên thế giới.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc sgk và thực hiện yêu cầu. theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS đại diện đứng trả lời.

- GV gọi HS khác nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

1. Thế nào là Khoa học tự nhiên?

- Khoa học tự nhiên nghiên cứu các sự vật, hiện tượng của thế giới tự nhiên và ảnh hưởng của thế giới tự nhiên đến cuộc sông của con người.

- Nhà khoa học là những người chuyên nghiên cứu khoa học tự nhiên.

- Phương pháp nghiên cứu chung của khoa học tự nhiên là tìm hiểu để khám phá những điều mà con người còn chưa biết về thế giới tự nhiên, hình thành tri thức khoa học.

- Những hoạt động là hoạt động nghiên cứu KHTN:

+ a (Tìm hiểu vi khuẩn bằng kính hiển vi).

+ b (Tìm hiểu vũ trụ).

+ c (Tìm kiếm và thăm dò dầu khí ở vùng biển Việt Nam).

+ g (Lai tạo giống cây trồng mới).

- Ví dụ:

+ Hoạt động nghiên cứu KHTN: Nghiên cứu, tìm hiểu về khả năng sinh trưởng và đánh giá mức độ chịu mặn của lúa ở giai đoạn nảy mầm và cây non.

+ Hoạt động không phải nghiên cứu KHTN: Vẽ tranh cánh đồng lúa chín ở quê hương em.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 1.2 sgk trang 6 và trả lời câu hỏi: Hãy quan sát Hình 1.2 và cho biết KHTN có vai trò như thế nào trong cuộc sống của con người? Cho ví dụ minh họa.

- GV yêu cầu HS thảo luận và thực hiện hoạt động luyện sgk trang 6: Hãy tìm các hoạt động nghiên cứu KHTN đem lại cho lợi ích cuộc sống của con người theo gợi ý trong bảng 1.1.

- GV gọi 1 HS đứng dậy đọc mục Em có biết sgk trang 6 để biết được khoa học còn chưa biết nhiều điều xảy ra trong thế giới tự nhiên. Trong một số lĩnh vực như dự báo thời tiết, thiên tai, các nhà khoa học có thể dự báo chính xác những cơn bão sẽ đến những không thể dự đoán được chính xác các trận động đất.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc sgk và thực hiện yêu cầu. theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS đại diện đứng trả lời.

- GV gọi HS khác nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

2. Vai trò của khoa học tự nhiên trong cuộc sống

- Vai trò của KHTN trong cuộc sống của con người:

+ Cung cấp thông tin và nâng cao hiểu biết của con người.

+ Mở rộng sản xuất và phát triển kinh tế.

+ Bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của con người.

+ Bảo vệ mội trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Ví dụ minh họa:

+ Đồng hồ (công cụ đo lường thời gian cho toàn thế giới) giúp cho mọi hoạt động nhất là lao động vào quy củ nền nếp hơn.

+ Radio (thiết bị phát thanh đại chúng đầu tiên và ngày càng phổ biến) giúp truyền đi giá trị văn hóa đến hàng triệu người, kể cả những người không biết đọc viết.

- Các hoạt động nghiên cứu KHTN đem lại lợi ích cho cuộc sống của con người:

+ Cung cấp thông tin và nâng cao hiểu biết của con người: Phát minh thế hệ mạng di động thứ 5 (hệ thống không dây thứ 5, 5G), là chìa khóa giúp con người đi vào thế giới mạng lưới vạn vật kết nối Internet, cung cấp thông tin một cách nhanh chóng nhất.

+ Mở rộng sản xuất và phát triển kinh tế: Nghiên cứu cây nguyên liệu giấy cho năng suất, chất lượng cao.

+ Bảo vệ sức khỏe và cuộc sống của con người: Nghiên cứu sản xuất vắc xin phòng chống covid 19.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc nội dung thông tin mục III Các lĩnh vực chủ yếu của khoa học tự nhiên sgk trang 7 và trả lời câu hỏi:

+ KHTN có những lĩnh vực chủ yếu nào? Phân loại những lĩnh vực đó.

+ Em hãy quan sát Hình 1.3 sgk trang 7 và cho biết đối tượng nghiên cứu của từng lĩnh vực thuộc KHTN.

- GV yêu cầu HS thảo luận và thực hiện hoạt động luyện tập sgk trang 8: Hãy lấy ví dụ về đối tượng nghiên cứu của các lĩnh vực KHTN, theo gợi ý trong Bảng 1.2.

- GV yêu cầu 1 HS đứng dậy đọc mục Em có biết sgk trang 8 để biết được Thiên văn học là ngành KHTN cổ nhất. Các nhà thiên văn học đầu tiên quan sát bầu trời vào ban đêm bằng những dụng cụ thô sơ. Tuy nhiên, thiên văn học cổ đã có nhiều đóng góp vào việc tính khoảng cách của các ngôi sao, xác định được phương hướng và xây dựng các bộ lịch thời gian. Ngày nay, Thiên văn học là ngành KHTN vô cùng hiện đại.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc sgk và thực hiện yêu cầu. theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS đại diện đứng trả lời.

- GV gọi HS khác nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

3. Các lĩnh vực chủ yếu của khoa học tự nhiên

- KHTN có 5 lĩnh vực chủ yếu đó là: vật lí, hóa học, sinh học, thiên văn học và khoa học trái đất.

+ Khoa học sự sống: sinh học.

+ Khoa học vật chất: Vật lí, hóa học, thiên văn học, khoa học trái đất.

- Quan sát Hình 1.3 sgk trang 7, đối tượng nghiên cứu của từng lĩnh vực thuộc KHTN:

+ Sinh học: nghiên cứu các sinh vật và sự sống trên trái đất.

+ Thiên văn học: nghiên cứu về vũ trụ (các hành tinh, các ngôi sao,...).

+ Khoa học trái đất: nghiên cứu về trái đất.

+ Vật lí: nghiên cứu về vật chất, năng lượng và sự vận động của chúng.

+ Hóa học: nghiên cứu về các chất và sự biến đổi các chất.

- Ví dụ về đối tượng nghiên cứu của các lĩnh vực KHTN:

+ Vật lí: năng lượng điện.

+ Hóa học: khí ni-tơ trong phân bón cho cây trồng.

+ Sinh học: giống gà siêu thịt.

+ Thiên văn học: sao hỏa, sao kim, sao mộc,...

+ Khoa học trái đất: núi lửa ở Phi-lip-in phun trào.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 1.4 và đọc nội dung thông tin mục 1 Thế nào là vật sống và vật không sống, trả lời câu hỏi:

+ Thế nào vật sống, vật không sống?

+ Quan sát Hình 1.4, nêu tên những vật sống, vật không sống?

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 1.5 sgk trang 10 và trả lời câu hỏi: Những đặc điểm nào giúp em nhận biết vật sống?

- GV giải thích rõ hơn cho HS:

+ Vật sống và vật không sống đều là đối tượng nghiên cứu của KHTN.

+ Mọi vật sống khi chết đi sẽ trở thành vật không sống.

- GV yêu cầu HS trao đổi, thảo luận và trả lời câu hỏi trong phần thực hiện hoạt động luyện tập sgk trang 11: Hãy lấy ví dụ về vật sống, vật không sống trong tự nhiên và đánh dấu vào những đặc điểm để nhận biết đó là vật sống hay vật không sống theo gợi ý trong Bảng 1.3.

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học, thảo luận và trả lời câu hỏi: chiếc xe máy nhận xăng, thải khói và chuyển động. Vậy xe máy có phải là vật sống không? Vì sao?

- GV yêu cầu 1 HS đứng dậy đọc mục Em có biết sgk trang 11 để biết có sự sống ngoài trái đất hay không?: Trải qua hàng nghìn năm con người luôn cố gắng trả lời câu hỏi: có sự sống và con người ngoài trái đất hay không. Có giả thuyết cho rằng có các dạng sống thô sơ (vi-rút) có thể tồn tại ở các hành tinh khác trong hệ Mặt trời. Đồng thời, chưa có bằng chứng nào chứng tỏ vật thể bay là của con người ngoài trái đất.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

HS đọc sgk và thực hiện yêu cầu. theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi HS đại diện đứng trả lời.

- GV gọi HS khác nhận xét, đánh giá.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

4. Vật sống và vật không sống

a. Thế nào là vật sống và vật không sống?

- Vật sống (còn được gọi là vật hữu sinh): gốm các dạng sống đơn gian (vi-rút) và sinh vật. Chúng mang những đặc điểm của sự sống.

- Vật không sống (còn được gọi là vật vô sinh): chúng không mang những đặc điểm của sự sống.

- Quan sát Hình 1.4:

+ Tên những vật sống: con cá, con chim, mầm cây, con sứa.

+ Tên những vật không sống: xe đạp, đôi giày, cái cốc.

b. Những đặc điểm để nhận biết vật sống

- Những đặc điểm nhận biết vật sống:

+ Thu nhận chất cần thiết: sinh vật lấy thức ăn, chất dinh dưỡng, nước từ môi trường.

+ Thải bỏ chất thải: sinh vật thải chất thải ra môi trường.

+ Vận động: chạy, nhảy, đi,...

+ Lớn lên: sinh vật lớn lên, tăng trưởng về kích thước và hình thành các bộ phận mới.

+ Sinh sản: sinh vật duy trì được nòi giống.

+ Cảm ứng: sinh vật phản ứng lại các tác động của môi trường.

+ Chết: đến độ tuổi nhất định hoặc do nhiều nguyên nhân vật sống sẽ bị chết.

- Vật sống: Con khỉ:

· Thu nhận chất cần thiết: thức ăn (trái cây, các loại hạt, hoa, một số thức ăn của con người, côn trùng,..), nước uống,...

· Thải bỏ chất thải: thải phân.

· Vận động: leo treo trên cây.

· Lớn lên: khỉ con lớn lên và hình thành các bộ phận đầy đủ.

· Sinh sản: khỉ cái sinh sản ra khỉ con.

· Cảm ứng: có hành động phản ứng lại khi bị con người săn bắn, có hành vi làm tổn hại đến cuộc sống của loài khỉ,...

· Chết: khỉ đến độ tuổi nhất định hoặc trở thành con mồi cho báo đốm, sư tử hổ,....

- Vật không sống: Cái cặp sách (không có khả năng vận động, lớn lên, sinh sản, cảm ứng và chết).

- Chiếc xe máy không phải là vật sống vì:

+ Nhận xăng, thải khói và chuyển động là do tác động trực tiếp của con người vào chiếc xe, xe máy không tự làm được.

+ Chiếc xe máy không có những đặc điểm lớn lên, sinh sản hay cảm ứng của vật sống.

Hình thức đánh giá

Phương pháp đánh giá

Công cụ đánh giá

Ghi chú

Sự tích cực, chủ động của HS trong quá trình tham gia các hoạt động học tập

Vấn đáp, kiểm tra miệng

Phiếu quan sát trong giờ học

Sự hứng thú, tự tin khi tham gia bài học

Kiểm tra viết

Thang đo, bảng kiểm

Thông qua nhiệm vụ học tập, rèn luyện nhóm, hoạt động tập thể,…

Kiểm tra thực hành

Hồ sơ học tập, phiếu học tập, các loại câu hỏi vấn đáp