Giáo án lịch sử 10 chân trời bài 6: Văn minh Ai Cập cổ đại

CÂU HỎI

HS ĐIỀN THÔNG TIN

KNOW

Em đã biết gì về đất nước và con người của nền văn minh Ai Cập cổ đại?

HS điền những thông tin mình đã biết về Ai Cập qua sách, báo, phim ảnh, chuyện kể, internet.

WHAT

Em có mong muốn tìm hiểu thêm vấn đề gì khi học về văn minh Ai Cập cổ đại?

HS điền những thông tin mình muốn biết về văn minh Ai Cập cổ đại qua chủ đề hoặc bài học.

LEARN

Em đánh giá như thế nào về vị trí, vai trò của văn minh Ai Cập cổ đại trong kho tàng văn minh nhân loại? Vì sao ?

Những kiến thức mình đã học được về văn minh Ai Cập cổ đại qua chủ đề. Những kiến thức nào đã đáp ứng được yêu cầu?

HOW

Theo em, con người đã và sẽ tiếp tục vận dụng những kiến thức nào từ nền văn minh Ai Cập cổ đại vào thực tiễn hiện nay và vận dụng như thế nào?

Những kiến thức cá nhân HS có khả năng kết nối được từ bài học vào cuộc sống. Những vấn đề gì sẽ tiếp tục được tìm hiểu trong tương lai gần.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS thành 6 nhóm, nêu 3 vấn đề để các nhóm thảo luận, tìm hiểu cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập.

+ Nhóm 1, 2: Dựa vào lược đồ 6. 1, em hãy giải thích về nhận định của sử gia Hy Lạp cổ đại Hê-rô-dốt: Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin.

+ Nhóm 3, 4:

·        Điều kiện địa lí tự nhiên tác động như thế nào đến sự phát triển kinh tế Ai Cập cổ đại?

·        Quan sát Hình 6.2, em hãy mô tả một số hoạt động kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại. Nêu đặc trưng căn bản của kinh tế Ai Cập cổ đại.

+ Nhóm 5, 6:

·        Quan sát tư liệu 6.3, xác định thành phần, vị trí các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại.

·        Nêu ý nghĩa sự ra đời Nhà nước ở Ai Cập.

- GV yêu cầu HS tìm hiểu thông tin trong SGK và tài liệu để hoàn thành nhiệm vụ được giao, giải quyết 3 vấn đề.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ

- HS làm việc theo các nhóm, thảo luận, đọc thông tin và tư liệu SGK để giải quyết vấn đề GV đưa ra.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận, giải quyết 3 vấn đề (cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập):

+ Điều kiện tự nhiên và dân cư.

+ Điều kiện kinh tế.

+ Tình hình chính trị - xã hội.

Bước 4 : Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, nêu kết luận và chuyển sang nội dung mới.

1. Cơ sở hình thành

a. Điều kiện tự nhiên và dân cư

- Địa hình Ai Cập 90% là sa mạc, có sông Nin dài 6 700 km, chảy từ Trung Phi lên Bắc Phi, phần chảy qua lãnh thổ Ai Cập dài khoảng 700 km, đem lại đồng bằng Hạ Ai Cập màu mỡ.

- Lưu vực sông Nin đất đai phì nhiêu, mềm xốp dễ canh tác, nguồn nước tưới tiêu và sinh hoạt, nguồn thuỷ sản và hệ động thực vật phong phú,...

- Sông Nin là một trong những con sông dài và lớn nhất thế giới (hơn 6.500km), phần chảy qua Ai Cập khoảng 700 km.

à Đem lại lượng nước, phù sa và nguồn thuỷ sản dồi dào, tạo nên đồng bằng Hạ Ai Cập màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp, mang nước tưới cho cây cối, hoa màu tốt tươi, biến Ai Cập từ “một đồng bằng cát bụi” trở thành “một vườn hoa”; là con đường giao thông huyết mạch của đất nước.

=> Đây là điều kiện tự nhiên quan trọng nhất đối với sự hình thành và phát triển nền văn minh Ai Cập cổ đại. Vì vậy, sử gia cổ đại Hy Lạp Hê-rô-dốt từng viết: “Ai Cập là tặng phẩm của sông Nin” ngụ ý nói về vai trò và tác dụng to lớn của sông Nile đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hoá và lịch sử của người Ai Cập.

b. Điều kiện kinh tế

Đời sống kinh tế của cư dân Ai Cập cổ đại gắn liền với sông Nin:

- Trồng trọt theo mùa vụ với các loại cây như lúa mì, lúa mạch, nho, lanh,.., chăn nuôi gia súc như cừu, bò, dê,....

- Phát triển các nghề làm bánh mì,làm bia,

nấu rượu, dệt vải, làm gốm, thuộc da, nấu thuỷ tinh, khai khoáng, chế tác đá, đúc đồng,...

- Buôn bán với các nước láng giềng, trao đổi sản phẩm nông nghiệp và đồ thủ công; tiền tệ xuất hiện dưới dạng những mảnh kim loại.

c. Tình hình chính trị, xã hội

- Các tầng lớp trong xã hội Ai Cập cổ đại: + Đứng đầu là pharaoh (vua) có quyền lực tối cao về chính trị, quân sự, tôn giáo, là đại diện của thần thánh. Tầng lớp quý tộc và tăng lữ là lực lượng thống trị xã hội.

+ Tầng lớp thư lại, nghệ nhân, có học thức, tài năng và được tôn trọng.

+ Thợ thủ công, nông dân, thương nhân, là lực lượng sản xuất chính nuôi sống xã hội, phải nộp thuế và làm nghĩa vụ cho nhà nước.

+ Nô lệ, bị bóc lột nặng nề, phải làm việc nặng nhọc và hầu hạ quý tộc.

- Nhà nước Ai Cập ra đời là một trong những thành tựu nổi bật của văn minh nhân loại, đánh dấu bước phát triển trong tổ chức và quản lí của xã hội loài người.

à Đánh dấu cư dân Ai Cập đã sớm bước vào thời kì văn minh, là yếu tố thúc đẩy văn minh Ai Cập phát triển. Nhà nước chuyên chế Ai Cập cổ đại tạo điều kiện để huy động tối đa sức người, sức của để thực hiện các công trình xây dựng quy mô lớn như thuỷ lợi, kim tự tháp hoặc các đền đài, cung điện.