Giáo án Lịch sử 11 chân trời Bài 8: Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX)

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 8: MỘT SỐ CUỘC KHỞI NGHĨA VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM (TỪ THẾ KỈ III TCN ĐẾN CUỐI THẾ KỈ XIX)

(4 tiết)

1. MỤC TIÊU BÀI HỌC
2. Kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

• Trình bày được nội dung chính và ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc.
• Nêu được bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
• Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử, trình bày được bối cảnh lịch sử, những diễn biến chính và ý nghĩa của phong trào Tây Sơn.
• Rút ra được những bài học lịch sử chính của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam về quá trình vận động, tập hợp quần chúng nhân dân tham gia, vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc, nghệ thuật quân sự.
• Nêu được các bài học lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
• Tự hào về truyền thống đấu tranh bất khuất của các dân tộc Việt Nam trong lịch sử, sẵn sàng tham gia đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

2. Năng lực

Năng lực chung:

• Tự chủ và tự học: Tìm hiểu được các vấn đề về một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX).
• Giao tiếp và hợp tác: Phối hợp cùng nhóm hoạt động tìm hiểu vấn đề, hoàn thành nhiệm vụ thầy cô giao; Trình bày được ý kiến của bản thân về các vấn đề sinh hoạt nhóm, cá nhân.
• Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thu thập được thông tin liên quan đến vấn đề; biết đề xuất và phân tích được các giải pháp; lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất để giải quyết vấn đề do GV yêu cầu.

Năng lực riêng:

• Tìm hiểu lịch sử: Trình bày được nội dung chính và ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc; Nêu được bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn; Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của phong trào Tây Sơn.
• Nhận thức và tư duy lịch sử: Rút ra được những bài học lịch sử chính của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam về quá trình vận động, tập hợp quần chúng nhân dân tham gia, vai trò của khối đại đoàn kết dân tộc, nghệ thuật quân sự; Nêu được các bài học lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
• Vận dụng kiến thức, kĩ năng: Đánh giá được những bài học lịch sử chính của các cuộc khởi nghĩa, chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam, giá trị các bài học đó đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay.

3. Phẩm chất

• Yêu nước: tự hào về truyền thống đấu tranh bất khuất của dân tộc Việt Nam trong lịch sử.
• Trách nhiệm: sẵn sàng tham gia đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
• Chăm chỉ: tích cực tìm tòi và sáng tạo trong học tập; có ý chí vượt qua khó để đạt kết quả tốt trong học tập.

1. THIẾT BỊ DẠY HỌC
2. Đối với giáo viên

• Máy tính, máy chiếu, micro, bảng hoạt động nhóm, phấn.
• Tài liệu tham khảo, tranh ảnh, lược đồ về các cuộc khởi nghĩa trong lịch sử Việt Nam trước thế kỉ XIX.
• Sưu tầm tranh ảnh về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc.

2. Đối với học sinh

• SHS Lịch sử 11.
• Đọc trước thông tin Bài 8 SHS để tìm hiểu bài học.
• Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.

III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC

1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
2. Mục tiêu: Khơi dậy hứng thú học tập cho HS, tạo không khí vui vẻ khám phá bài học mới và chuyển giao nhiệm vụ học tập.
3. Nội dung: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Đố vui ô chữ, giải các ô chữ hàng ngang liên quan đến các anh hùng dân tộc trong công cuộc giải phóng dân tộc, tìm ô chữ chủ đề liên quan đến nội dung bài học.
4. Sản phẩm: HS tìm được đáp án trò chơi Đố vui ô chữ.
5. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Đố vui ô chữ.

- GV nêu nhiệm vụ cho HS thực hiện:

+ Giải các ô chữ hàng ngang liên quan đến anh hùng dân tộc trong công cuộc giải phóng dân tộc.

+ Tìm ô chữ chủ đề liên quan đến nội dung bài học Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam.

- GV lần lượt đọc câu hỏi cho các ô chữ hàng ngang:

+ Ô chữ số 1 (10 chữ cái): Vị nữ tướng đầu tiên của Việt Nam

“Phất cờ nương tử thay quyền tướng quân

…Hồng quần nhẹ bước chinh yên,

Đuổi ngay Tô Định dẹp tan biên thành.

Đô kì đóng cõi Mê Linh,

Lĩnh Nam riêng một triều đình nước ta.

Ba thu gánh vác sơn hà,

Một là báo phục, hai là bá vương.

+ Ô chữ số 2 (13 chữ cái): Bài thơ dưới đây nói về vị tướng nào?

“…Muốn chém cá kình, đè sóng dữ

Chẳng làm tì thiếp, sống nhờ ai

Múa gươm, xông trận như thần tướng

Cồng đánh, voi gầm tựa sấm oai”.

+ Ô chữ số 3 (10 chữ cái): Người anh hùng áo vải đánh thắng quân Thanh.

+ Ô chữ số 4 (10 chữ cái): Tác giả của Bình Ngô đại cáo và nghệ thuật “mưu phạt tâm công”.

+ Ô chữ số 5 (6 chữ cái): Đoạn thơ dưới đây nói về nhân vật lịch sử nào của Việt Nam?

“Tiết độ sứ, tự xưng, làm chủ giang sơn (…)

Thuật nội trị: coi khoan – giản – an – lạc làm đầu

Phép ngoại giao: lấy nhu – trí – thắng – cương là gốc

Củng cố chính quyền: đặt phủ, lộ, châu, giáp, xã,…cốt giản dị khoan dung

Cải cách điền tô: định thuế, khóa, hộ, binh, lương,…trọng công bằng phép tắc”.

+ Ô chữ số chủ đề (9 chữ cái): Hình thức đấu tranh cao nhất của đông đảo nhân dân bị áp bức bóc lột, nổi lên lật đổ giai cấp thống trị trong nước hoặc giặc ngoại xâm.

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, giải các ô chữ hàng ngang và ô chữ chủ đề.

- GV quan sát, hướng dẫn HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời HS xung phong giải các ô chữ hàng ngang, ô chữ chủ đề.

- GV yêu cầu các HS khác lắng nghe, nêu đáp án khác (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

Ô CHỮ CHỦ ĐỀ: KHỞI NGHĨA

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả bè lũ bán nước và lũ cướp nước”. Vậy, truyền thống yêu nước chống ngoại xâm, giải phóng dân tộc đã được hun đúc qua tiến trình lịch sử từ thời Bà Trưng, Bà Triệu,… như thế nào? Bài học lịch sử để lại cho ngày nay là gì? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu trong bài học ngày hôm nay – Bài 8: Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX).

1. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc (Nội dung chuẩn bị trước ở nhà)

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS tìm hiểu nhanh những kiến thức HS đã biết và muốn biết về bài học.
2. Nội dung: GV sử dụng kĩ thuật KWLH, yêu cầu HS làm việc cá nhân, chuẩn bị bài ở nhà, điền câu trả lời vào ô số 1, 2 (K, W) trong Phiếu học tập số 1.
3. Sản phẩm: Phiếu học tập số 1 của HS và chuẩn kiến thức của GV.
4. Tổ chức thực hiện:

Hoạt động 2. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc, khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn

1. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Trình bày được nội dung chính của các cuộc khởi tiêu biểu trong thời Bắc thuộc.

- Nêu được ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc.

- Nêu được bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

- Tóm tắt được bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của phong trào Tây Sơn.

1. Nội dung:

GV chia HS cả lớp thành 4 nhóm và giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm:

- GV yêu cầu HS nhóm 1 - 2, khai thác Bảng 8.1, Hình 8.2, thông tin trong mục 1 và hoàn thành Phiếu học tập số 2, 3: Trình bày được nội dung chính, ý nghĩa của các cuộc khởi tiêu biểu trong thời Bắc thuộc.

- GV yêu cầu HS nhóm 3 khai thác Bảng 8.2, Hình 8.3, mục Em có biết, thông tin trong mục 2 và hoàn thành Phiếu học tập số 4: Trình bày bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

- GV yêu cầu HS nhóm 4 khai thác Hình 8.4, mục Em có biết, thông tin trong mục 3 và hoàn thành Phiếu học tập số 5: Trình bày bối cảnh lịch sử, diễn biến chính và ý nghĩa của phong trào Tây Sơn.

1. Sản phẩm: Phiếu học tập số 2, 3, 4, 5 của 4 nhóm, sơ đồ tư duy và chuẩn kiến thức của GV.
2. Tổ chức thực hiện: