Giáo án lịch sử 7 chân trời sáng tạo bài 21: Vùng đất phía nam từ đầu thế kỉ x đến đầu thế kỉ XVI (2 tiết)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1 : GV chuyển giao nhiệm vụ

-       Dựa vào kiến thức SGK và hình ảnh tư liệu hãy cho biết :

+ Những diễn biến cơ bản về chính trị vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI ?

GV hướng dẫn HS khai thác tư liệu 21.1 để định vị vùng đất phía Nam và hình dung được dòng chảy chính của lịch sử là sự giao thoa giữa hai cộng đồng Chăm và Việt.

-       Quan sát hình ảnh tư liệu 21.2 để hiểu tại sao

ngày nay ở Thừa Thiên - Huế, người ta lại xây

dựng đền thờ tưởng niệm Huyền Trân Công chúa, hiểu ý nghĩa sự kiện 1306.

- Quan sát tư liệu 21.3, biết rút ra thông tin liên

quan đến biên giới nhà Lê sơ cuối thế kỉ XV.

- Đọc - hiểu tư liệu 21.4. Mức độ đọc - hiểu như

sau:

+ Đạo Quảng Nam được thành lập vào năm nào, bao gồm những địa phương nào ngày nay?

+ Tại sao vua Lê Thánh Tông lại lập nước đệm là Hoa Anh và Nam Bàn? Bao gồm những địa

phương nào ngày nay?

- Đọc hiểu tư liệu 21.5. Mức độ đọc - hiểu như sau:

+ Chu Đạt Quan mô tả về

a. Lũ lụt ở một vùng đất.

b. Cuộc sống ở một vùng đất.

c. Cảnh hoang vu không có sự hiện diện của con người.

d. Cách đi vào bằng đường sông.

- Câu nào thể hiện rõ nhất ý tưởng chính của đoạn kí sự?

a. Sông này có hàng chục ngả nhưng người ta chỉ có thể vào được ngả thứ tư.

b. Xa hơn tầm mắt chỉ toàn là cỏ kê rờn rờn. Hàng trăm hàng ngàn trâu rừng họp từng bẩy.

c. Các thuỷ thủ cho rằng rất khó mà tìm đúng cửa sông.

d. Nhìn lên bờ chúng tôi thấy toàn là cây mây cao vút

- Yêu cầu về năng lực nhận thức và tư duy lịch sử :

- “Vùng đất phía Nam” trong yêu cầu này có thể phân chia thành hai khu vực địa lí gồm vùng lãnh thổ của vương quốc cổ Chäm-pa (tương ứng với vùng đất từ tỉnh Quảng Bình đến tỉnh Bình Thuận hiện nay như đã lưu ý ở phần trên) và vùng đất Nam Bộ Việt Nam hiện nay.

Trong quãng thời gian từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, diễn biến cơ bản về chính trị của

“vùng đất phía Nam” căn bản là diễn biến lịch sử mối quan hệ giữa vương quốc cổ Chăm-pa với Đại Việt và vương quốc cổ Chăm-pa với Chân Lạp, đan xen giữa xung đột và hoà hiếu.

GV kết luận : Kết luận: Bức tranh lịch sử đối lập giữa hai khu vực của vùng đất phía Nam: Trên địa bàn của vương quốc cổ Chăm-pa xưa (chủ yếu là vùng duyên hải miền Trung Việt Nam ngày nay) xảy ra nhiều biến cố lịch sử sôi động; vùng Nam Bộ trước thế kỉ VII là địa bàn của Vương quốc Phù Nam, từ thế kỉ X đến thế kỉ XVI, sự hoang dã hoàn toàn ngự trị, vùng đất không dấu chân người - không có lịch sử của các cộng đồng dân cư.

1.   Tình hình chính trị của vùng đất phía Nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

-       Từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI vùng đất thuộc vương quốc Chăm-pa chiến tranh thường xuyên xảy ra giữa Chăm-pa và Đại Việt.

-       Năm 1069, sau một cuộc chiến tranh vua Chăm-pa đã nhường lại ba châu là Bố Chính, Địa Lý và Ma Linh cho Đại việt.

-       Từ 1113 đến 12000 chiến tranh giữa Chăm –pa và Cam-pu-chia kéo dài hơn 100 năm trong đó có 2 lần Cam-pu-chia chiếm đóng kinh dô của Chăm-pa lúc bấy giờ.

-       Cuối thế kỉ XIII, Chăm-pa cùng Đại Việt kháng chiến chống quân Mông-Nguyên và thiết lập mối quan hệ hòa hiếu.

-       NĂm 1306  vua Chăm-pa kết hôn cùng công chúa Huyền Trân và cắt Châu Ô, châu Rí làm sính lễ.

-       Năm 1307 hai châu này XIV đến cuối thế kỉ XV những xung đột giữa hai nhà nước phong kiến Chăm-pa và Đại Việt tái diễn dẫn đến sự sáp nhập dần vùng Chiêm Động, Cổ Lũy, Vi-giay-a vào Đại Việt. Lãnh thổ Chăm-pa bị thu hẹp dần chỉ từ nam đèo Cả đến sông Dinh.

-       Nằm ngoài biến động chính trị đó là từ lưu vực sông Đồng Nai trở vào từ thế kỉ X đến thế kỉ XVI gần như không có dấu chân người.

-       Thể kỉ VII Vương quốc Phù Nam suy yếu bị Chân Lạp xâm chiếm, vùng đất Nam Bộ thuộc quyền cai quản của triều đình Chân Lạp. Chân Lạp cũng không quản lí được vùng đất này.

-       Vào thời Ăng-co triều đình chỉ tập trung phát triển vương quốc ở khu vực Biển Hồ, cư dân cũng tập trung về. Nam Bộ bị bỏ hoang từ đó.

-       Từ Bến Tre, Tiền Giang, Đồng Tháp ngày nay xuống phía Nam sang bên kia sông dọc theo những vùng đất bên bờ tay sông Hậu đến mũi Cà Mau là đầm lầy, những mảng rừng đước, kênh rạch chằng chịt.

-       Tình trạng vẫn tiếp tục tồn tại cho đến cuối thế kỉ XVI khi có sự xuất hiện của người Việt.