Giáo án powerpoint dạy thêm Ngữ văn 8 chân trời Bài 5: Thực hành tiếng Việt

XIN MỜI CÁC EM  
QUAY LẠI VỚI TIẾT HỌC MỚI! 

KHỞI ĐỘNG 

HOẠT ĐỘNG NHÓM  

• Các nhóm cùng tìm trợ từ và thán từ điền vào các cột đã cho.
• Đội nào tìm được nhiều và chính xác trong trong thời gian quy định sẽ là đội thắng.

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT  
TRỢ TỪ - THÁN TỪ 

NỘI DUNG BÀI HỌC 

01 Củng cố kiến thức bài học 

1. HIỂU BIẾT CHUNG

Dựa vào kiến thức em đã học và trả lời các câu hỏi sau đây: 

Trình bày khái niệm trợ từ, phân loai trợ từ và lấy ví dụ minh họa. 

Trình bày khái niệm thán từ, phân loại thán từ và lấy ví dụ minh họa. 

TRỢ TỪ 

Khái niệm: là những từ chuyên dùng để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá của người nói với người nghe hoặc với sự việc được nói đến trong câu. 

Trợ từ nhấn mạnh (những, có, chính, mỗi, ngay,…) thường đứng trước các từ ngữ cần được nhấn mạnh. 

Ví dụ: Chính sự nỗ lực, chăm chỉ không ngừng nghỉ mà Lan trở thành học sinh giỏi. 

Trợ từ tinh thái ( tiểu từ tình thái: à, ạ, nhỉ, nha, nghen, nhen, đấy, này,…): thường đứng ở đầu và cuối câu 

Ví dụ: Vì đạt thành tích cao trong học tập nên mẹ mua cho con bộ truyện này nghen! 

THÁN TỪ 

Khái niệm: Thán từ là những từ dùng để bộc lộ cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp. 

Thán từ bộc lộ cảm xúc (a, á, ô, ối, ôi, chà,…): dùng để bộc lộ các trạng thái cảm xúc 

Ví dụ: A! Với dự án này, tớ đã có một kế hoạch rất khả thi để triển khai mà vẫn đảm  bảo yêu cầu được đề ra. 

Thán từ gọi đáp (ơi, dạ, vâng, ừ, …): thường đứng đầu câu và có khả năng tách ra thành một câu đặc biệt.  

Ví dụ: Dạ, đó là phương pháp điều trị cần thiết để bệnh nhân có thể điều trị bệnh hiệu quả hơn. 

2. NHẮC LẠI KIẾN THỨC

Nhóm 1 

Giải thích nghĩa của các trợ từ in đậm trong những câu sau: 

Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến... Mặc dầu non một năm ròng mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thăm tôi lấy một lời và gửi cho tôi lấy một dồng quà. 

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) 

• Trợ từ “lấy” được lặp lại 3 lần.

→ Nhằm biểu thị tình cảm của nhân vật với mẹ, dù mẹ có không quan tâm hỏi han thì không có “rắp tâm nào” có thể thay đổi được. 

Hai đứa mê nhau lắm. Bố mẹ đứa con gái biết vậy, nên cũng bằng lòng gả. Nhưng họ thách quá nặng: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu... cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc 

(Nam Cao, Lão Hạc) 

• Trợ từ “nguyên”, “đến”. → Nhấn mạnh ý chê trách nhà gái thách cưới quá nặng, và biểu thị thái độ oán trách của lão Hạc.

Tính ra cậu Vàng cậu ấy ăn khoẻ hơn cả tôi, ông giáo ạ ! 

(Nam Cao, Lão Hạc) 

• Trợ từ “cả”. → Nhấn mạnh về mức độ cao (ăn nhiều của “cậu Vàng”).

Rồi cứ mỗi năm rằm thắng tám 

Tựa nhau trông xuống thế gian cười. 

(Tản Đà, Muốn làm thằng Cuội) 

• Trợ từ “cứ”. → Nhấn mạnh Nhấn mạnh ý khẳng định, bất chấp mọi điều kiện.

Nhóm 2 

Chọn các trợ từ “những, đến, chính, độc, tịnh, là” điền vào chỗ trống thích hợp trong những câu sau đây: 

1. a) Trong những năm tháng khó khăn, /...................../ bác Thanh đã giúp đỡ gia đình chúng tôi rất nhiều.
2. b) Trường nó ở xa, con bé ngày nào cũng phải leo đèo lội suối /...................../  bốn năm ki-lô-mét.
3. c) Trên đường /...................../  không một bóng người.
4. d) Ruộng đất màu mỡ /...................../  thế, vậy mà đồng bào các vùng nói trên phải chạy từng lon gạo.
5. e) Con ra đi, mẹ ở nhà /...................../  nhớ cùng mong.
6. g) Phòng chỉ kê /...................../  hai cái giường.

Nhóm 3 

Xác định và giải thích ý nghĩa của các thán từ trong những câu sau: 

1. Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ nó giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc:

- U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi!... Ngày mai con chơi với ai? Con ngủ với ai? 

Ý nghĩa: biểu lộ cảm xúc xót xa, đau khổ tột cùng của nhân vật. 

2. “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi,… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương; không bao giờ ta thương….”

Ý nghĩa: biểu lộ cảm xúc ai oán, xót xa, bất lực của người nói. 

3. “Ôi! Tổ quốc giang sơn hùng vĩ

Đất anh hùng của thế kỉ hai mươi”. 

Ý nghĩa: biểu lộ cảm xúc tự hào, hãnh diện vô bờ về non sông, gấm vóc dân tộc, tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất của đất nước mình. 

4. “Ôi Tổ quốc, ta yêu như máu thịt

Như mẹ cha ta, như vợ như chồng 

Ôi Tổ quốc, nếu cần, ta chết  

Cho mỗi ngôi nhà, ngọn núi, con sông”. 

• Thán từ “ôi” được lặp lại 2 lần.
• Ý nghĩa: bộc lộ tình yêu nước thiết tha, nồng nàn, sâu nặng, tổ quốc gắn bó với con người, dáng hình đất nước đã hòa vào làm một trong từng bản thể cá nhân tựa như máu và thịt, không thể tách rời, sẵn sàng hi sinh vì tổ quốc.

MỘT SỐ LƯU Ý 

Trợ từ 

• Chủ yếu được dùng trong khẩu ngữ sinh hoạt.
• Khi sử dụng thường kèm theo một ngữ điệu nào đó.

Thán từ 

• Khi sử dụng phải phù hợp với trạng thái tình cảm, cảm xúc.
• Phải phù hợp với đối tượng giao tiếp, để đảm bảo được tính lịch sự, tính văn hóa trong giao tiếp.

02 Luyện tập 

Câu 1: “Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn: hôm nay tôi đi học.” 

Đâu là trợ từ trong câu trên? 

1. Đều.
2. Chính.
3. Đang.
4. Cảnh vật.

Câu 2: “Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi”. 

Đâu là trợ từ trong câu trên? 

...