Giáo án và PPT Địa lí 10 cánh diều Bài 17: Phân bố dân cư và đô thị hoá

BÀI 17: PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HOÁ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Khu vực nào ở châu Mĩ có mật độ dân số cao nhất hiện nay?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1.  Các nhân tố tác động đến phân bố dân cư

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy cho biết nhân tố tác động đến phân bố dân cư?

Sản phẩm dự kiến:

- Các nhân tố tự nhiên có tác động quan trọng đến sự phân bố dân cư. 

+ Những nơi khí hậu ôn hoà, nguồn nước dồi dào, địa hình thấp và bằng phẳng, đất đai màu mỡ..... dân cư thường đông đúc. 

+ Những nơi khí hậu khắc nghiệt, nguồn nước khan hiểm, địa hình cao và dốc, đất đai cằn cỗi,... dân cư thường thưa thớt.

- Các nhân tố kinh tế – xã hội có tác động quyết định đến phân bố dân cư, đặc biệt là trình độ phát triển của lực lượng sản xuất và tính chất của nền kinh tế. Những khu vực có kinh tế phát triển, cơ sở hạ tầng tốt, lịch sử khai thác lãnh thổ lâu đời,... là những nơi đông dân và ngược lại.

Ví dụ: Một số khu vực mặc dù giàu có về tài nguyên khoáng sản hoặc có cảnh quan đẹp, không khí trong lành, nguồn nước không ô nhiễm nhưng dân cư vẫn có thể phân bố thưa thớt. Để thu hút dân cư sinh sống, lúc này con người cần xây dựng các dự án đô thị, đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế,...

Hoạt động 2. Đô thị hóa

GV đưa ra câu hỏi:Biểu hiện và ý nghĩa thực tiễn là?

Sản phẩm dự kiến:

- Đô thị hoá là quá trình mở rộng và phát triển mạng lưới đô thị, tập trung dân cư ngày càng đông vào các đô thị, phổ biến ngày càng rộng rãi lối sống đô thị.

- Các nhân tố tác động đến đô thị hoá: 

+ Vị trí địa lí:

• Tạo động lực phát triển đô thị. 

• Quy định chức năng đô thị.

+ Tự nhiên:

• Bố trí cơ sở hạ tầng, kiến trúc, cảnh quan đô thị. 

• Khả năng mở rộng không gian đô thị. 

• Chức năng, bản sắc đô thị.

+ Kinh tế - xã hội:

- Mức độ và tốc độ đô thị hoá.

• Cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động, lối sống...

• Quy mô và chức năng đô thị. 

• Hình thành hệ thống đô thị toàn cầu.

* Ảnh hưởng của đô thị hoá đến kinh tế, xã hội và môi trường:

Về Kinh tế:

- Tích cực:

+ Thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

+ Tăng cường liên kết kinh tế và thu hút vốn đầu tư.

- Tiêu cực: Cơ sở hạ tầng đô thị (giao thông, cấp điện, cấp nước, viễn thông) quá tải, khó theo kịp nhu cầu của xã hội.

Về xã hội:

- Tích cực:

+ Tạo nhiều việc làm, nâng cao thu nhập.

+ Thay đổi cơ cấu lao động, cơ cấu nghề nghiệp.

+ Thay đổi quá trình sinh, tử, hôn nhân.

+ Phổ biến văn hoá, lối sống thị.

- Tiêu cực:

+ Gây sức ép đối với vấn đề việc làm, nhà ở.

+ Nguy cơ gia tăng bạo lực, tội phạm, tệ nạn xã hội.

Về môi trường:

- Tích cực: Mở rộng không gian đô thị, hình thành môi trường đô thị với chất lượng ngày càng cải thiện (trong lành, an toàn, tiện nghi).

- Tiêu cực: Chất lượng môi trường đô thị không đảm bảo (rác thải, úng ngập, ô nhiễm không khí, đất, nước, tiếng ồn).

………………..

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Khu vực nào sau đây ở châu Phi có mật độ cao nhất hiện nay?

• A. Nam Phi.
• B. Đông Phi.
• C. Tây Phi.
• D. Bắc Phi.

Câu 2: Vùng Đông Bắc Hoa Kì tập trung đông dân cư là do

• A. dân cư đang di chuyển dần từ bờ Thái Bình Dương lên.
• B. điều kiện tự nhiên có nhiều khó khăn được khắc phục.
• C. các hoạt động nông nghiệp ngày càng phát triển nhanh.
• D. vùng có lịch sử khai thác lãnh thổ sớm nhất ở Hoa Kì.

Câu 3: Châu lục nào sau đây có tỉ trọng nhỏ nhất trong dân cư toàn thế giới?

• A. châu Âu.
• B. châu Mĩ.
• C. châu Phi.
• D. châu Đại dương.

Câu 4: Nhân tố quyết định nhất tới sự phân bố dân cư là do

• A. trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.
• B. tác động của các loại đất, sự phân bố của đất.
• C. các yếu tố của khí hậu (nhiệt, mưa, ánh sáng).
• D. nguồn cung cấp nước cho sinh hoạt, sản xuất.

Câu 5: Hậu quả của đô thị hóa tự phát là

• A. làm thay đổi tỉ lệ sinh tử ở đô thị.
• B. làm thay đổi sự phân bố dân cư.
• C. ách tắc giao thông, ô nhiễm nước.
• D. làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Một trong những biểu hiện của quá trình đô thị hóa là

Câu 2: Phân bố dân cư của châu lục nào sau đây ngày càng tăng nhiều?