Giáo án và PPT Địa lí 10 cánh diều Bài 16: Dân số và gia tăng dân số. Cơ cấu dân số

BÀI 16: DÂN SỐ VÀ GIA TĂNG DÂN SỐ. CƠ CẤU DÂN SỐ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Ở những nước phát triển, tỉ suất tử thô thường cao là do tác động chủ yếu của yếu tố nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Đặc điểm và tình hình phát triển dân số trên thế giới

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy tìm hiểu về đặc điểm dân số?

Sản phẩm dự kiến:

a. Đặc điểm dân số

- Quy mô dân số thế giới động và vẫn tiếp tục tăng (dẫn chứng: Năm 2020, dân số của thế giới là gần 7,8 tỉ người, tăng khoảng 5,3 tỉ người so với năm 1950).

- Tốc độ gia tăng dân số có sự khác nhau về thời gian (dẫn chứng: tăng nhanh từ giữa thế kỉ XX đến những năm 1970, khoảng 2,1 %/năm; hiện nay, tốc độ gia tăng đã chậm lại, còn khoảng 1,1 %/năm).

- Quy mô dân số thế giới không giống nhau giữa các nhóm nước, các châu lục và các quốc gia (dẫn chứng: Năm 2020, nhóm nước đang phát triển chiếm khoảng 84 %, châu Á chiếm 60 %, Trung Quốc và Ấn Độ chiếm khoảng 36 %).

b. Tình hình phát triển

– Thời gian để dân số tăng lên thêm 1 tỉ người liên tục được rút ngắn lại. 

– Dân số thế giới tăng nhanh, đặc biệt từ nửa sau thế kỉ XX.

Hoạt động 2. Gia tăng dân số

GV đưa ra câu hỏi:Biểu hiện của gia tăng dân số tự nhiên là?

Sản phẩm dự kiến:

- Gia tăng dân số tự nhiên biểu hiện sự thay đổi dân số do chênh lệch giữa số sinh và số chết. 

+ Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên là hiệu số giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô. 

+ Tỉ suất sinh thô là tương quan giữa số trẻ em sinh ra trong năm còn sống so với dân số trung bình ở cùng thời điểm.

+ Tỉ suất tử thô là tương quan giữa số người chết trong năm so với dân số trung bình ở cùng thời điểm.

- Gia tăng dân số cơ học biểu hiện sự biển động dân số do chênh lệch giữa số đến và số đi.

+ Tỉ suất gia tăng dân số cơ học là hiệu số giữa tỉ suất nhập cư và tỉ suất xuất cư.

+ Tỉ suất nhập cư là tương quan giữa số người nhập cư đến một vùng lãnh thổ trong năm so với dân số trung bình ở cùng thời điểm. 

+ Tỉ suất xuất cư là tương quan giữa số người xuất cư đến một vùng lãnh thổ trong năm so với dân số trung bình ở cùng thời điểm.

………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài:

Câu 1: Nước có số dân đông nhất thế giới hiện nay là

• A. Trung Quốc.
• B. Liên bang Nga.
• C. Hoa Kì.
• D. Ấn Độ.

Câu 2: Yếu tố nào sau đây có ảnh hưởng quan trọng nhất đến tỉ suất sinh của một quốc gia?

• A. Tự nhiên - sinh học.
• B. Phát triển kinh tế - xã hội.
• C. Tâm lí xã hội.
• D. Phong tục tập quán.

Câu 3: Kiểu tháp tuổi ổn định thường có ở

• A. các nước đang phát triển.
• B. các nước công nghiệp.
• C. các nước phát triển.
• D. các nước chậm phát triển.

Câu 4: Kiểu tháp tuổi mở rộng thường có ở

• A. các nước phát triển.
• B. các nước chậm phát triển.
• C. các nước đang phát triển.
• D. các nước công nghiệp.

Câu 5: Tốc độ gia tăng dân số nhanh, quy mô dân số thế giới ngày càng lớn là do đâu?

• A. Tỉ lệ sinh giảm.
• B. Tỉ lệ tử vong tăng.
• C. Tỉ lệ tử vong giảm.
• D. Gia tăng tự nhiên giảm.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Kết cấu dân số theo khu vực kinh tế thường phản ánh đặc điểm nào dưới đây?

Câu 2: Dân số trên thế giới tăng lên hay giảm đi là do