Giáo án và PPT Hóa học 12 cánh diều bài 7: Peptide, protein và enzyme

BÀI 7. PEPTIDE, PROTEIN VÀ ENZYME

A. KHỞI ĐỘNG

- GV tổ chức cho HS trả lời câu hỏi mở đầu

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Peptide

a. Khái niệm

- Hãy cho biết sự khác nhau giữa "mắt xích amino acid trong phân tử peptide" và phân tử amino acid tương ứng

- Quan sát Hình 7.1 và cho biết những nhóm chức nào trong phân tử các -amino acid đã tham gia hình thành liên kết peptide.

Sản phẩm dự kiến

- Khái niệm: Peptide là hợp chất được hình thành từ các đơn vị -amino acid kết hợp với nhau qua liên kết peptide (-CO-NH-).

- Phân loại: Dựa vào số lượng đơn vị -amino acid (2, 3,…) mà peptide được gọi là dipeptide, tripeptide,…, polypeptide.

- Cấu tạo: Nhóm amino (của amino acid đầu N) đặt bên trái, nhóm carboxyl (của amino acid đầu C) đặt bên phải.

- Cách biểu diễn: Ghép tên viết tắt (kí hiệu) của các đơn vị amino acid theo đúng trật tự.

b. Tìm hiểu tính chất hóa học và ứng dụng của peptide 

Peptide có thể xảy ra phản ứng nào? Sản phẩm của phản ứng này là gì?

Sản phẩm dự kiến

Phản ứng màu biuret

- Peptide (trừ dipeptide) có phản ứng màu biuret (Cu(OH)₂ trong môi trường kiềm) tạo dung dịch có màu tím đặc trưng ⇒ nhận biết peptide (trừ dipeptide).

Phản ứng thủy phân

- Peptide bị thủy phân bởi acid, base.

- Sản phẩm phụ thuộc vào pH của phản ứng.

Ví dụ: 

H₂N-CH₂-CO-NH-CH₂-COOH + H₂O 2H₂N-CH₂-COOH

2. Tìm hiểu về khái niệm và đặc điểm cấu tạo của protein

 Khái niệm

HS nghiên cứu thông tin trong SGK, tìm hiểu: Protein là gì? Cấu tạo của protein

Sản phẩm dự kiến

- Protein là hợp chất được tạo thành từ một hay nhiều chuỗi polypeptide.

- Protein đơn giản: Chuỗi polypeptide tạo thành từ nhiều đơn vị -amino acid.

- Protein phức tạp: Tạo thành từ mạch peptide và các thành phần "phi protein" (phosphoric acid, carbohydrate,…).

3. Tìm hiểu về tính chất, vai trò của protein đối với sự sống và ứng dụng của enzyme trong công nghệ sinh học

a. Tính chất vật lí của protein

Em có nhận xét gì về dạng cấu tạo đặc trưng của protein?

Sản phẩm dự kiến

- Các protein dạng sợi như keratin (trong tóc, móng, sừng), fibroin (trong tơ nhện, tơ tằm),… không tan trong nước.

Fibroin trong tơ tằm

- Các protein dạng hình cầu như hemoglobin (trong máu), albumin (trong lòng trắng trứng) có thể tan trong nước tạo dung dịch keo.

b. Tính chất hóa học của protein

- HS nêu tính chất của protein xảy ra trong thực tế.

Sản phẩm dự kiến

Phản ứng đông tụ protein

- Protein bị đông tụ, tách ra khỏi dung dịch dưới tác dụng của nhiệt, acid, base hoặc ion kim loại nặng.

- Sự đông tụ xảy ra do cấu tạo ban đầu của protein bị biến đổi.

Phản ứng thủy phân

- Protein bị thủy phân (phân cắt dần các liên kết peptide) bởi acid, base hoặc enzyme.

- Thủy phân hoàn toàn protein tạo -amino acid.

c. Vai trò của protein với sự sống

- HS Trình bày vai trò của protein với sự sống.

Sản phẩm dự kiến

- Thành phần của tế bào.

- Chất dinh dưỡng, cung cấp năng lượng cho cơ thể.

- Vận chuyển các chất dinh dưỡng ra, vào tế bào; lưu trữ một số chất cần thiết cho tế bào.

- Duy trì pH của máu; nhiều protein là enzyme giúp xúc tác cho phản ứng sinh hóa.

- Với người và động vật: là chất bảo vệ, giúp cơ thể chống lại virus và tác nhân gây bệnh khác

d. Ứng dụng của enzyme

- Enzyme có những vai trò gì?

- Cho biết ưu điểm của xúc tác enzyme so với xúc tác hóa học.

Sản phẩm dự kiến

- Vai trò: Phần lớn enzyme cấu tạo từ protein xúc tác cho các phản ứng hóa học và sinh hóa.

- Đặc tính:

+ Giúp phản ứng xảy ra nhanh hơn nhiều so với xúc tác hóa học.

+ Tính chọn lọc cao, mỗi enzyme chỉ xúc tác cho một hoặc một số phản ứng sinh hóa nhất định.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Đơn vị cấu tạo nên protein là

A. chuỗi polypeptide.                           B. hydrocarbon.               

C. carbonyl.                                         D. ketone. 

Câu 2. Chuỗi polypeptide gồm các đơn vị _________ liên kết với nhau bằng liên kết peptide theo một trật tự nhất định

A. -glucose.                                       B. -amino acid.    

C. -fructose.                                      D. tinh bột.

Câu 3. Protein có thể tan được trong nước là

A. keratin.                                            B. collagen. 

C. hemoglobin.                                    D. myosin.

Câu 4. Protein không bị đông tụ bởi

A. nhiệt.                 B. nước cất.           C. acid.                  D. base.

Câu 5. Hóa chất để phân biệt Ala-Val và Gly-Lys-Glu là

A. thuốc thử Tollens.                            B. fructose.  

C. ethanoic acid.                                  D. thuốc thử biuret.

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu 1. Casein là loại protein chủ yếu có trong sữa.

a) Dự đoán casein là loại protein tan hay không tan trong nước.

b) Vì sao uống sữa giúp giảm bớt nguy hiểm khi bị ngộ độc bởi muối chì, muối thủy ngân.

c) Tìm hiểu cách làm sữa chua và cho biết yếu tố nào đã tạo nên độ đặc của sữa chua.

Câu 2. Protein cũng có thể bị đông tụ bởi ethanol. Tìm hiểu và cho biết:

a) Vì sao dùng cồn xoa vào tay có thể hạn chế lây nhiễm SARS-CoV-2 qua đường tiếp xúc?