Giáo án và PPT Lịch sử 6 kết nối Bài 14: Nhà nước Văn Lang – Âu Lạc

Bài 14: Nhà nước Văn Lang - Âu Lạc

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy trình bày tổ chức nhà nước của Văn Lang - Âu Lạc?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. NHÀ NƯỚC ĐẦU TIÊN CỦA NGƯỜI VIỆT CỔ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Cuối thời nguyên thủy, người nguyên thủy trên đất nước ta không ngừng cải tiến công cụ như thế nào? Nhận xét về sự cải tiến đó?

• Nhà nước Văn Lang ra đời vào thời gian nào? Hãy nêu ý nghĩa sự ra đời của Nhà nước Văn Lang?

Sản phẩm dự kiến:

- Gắn liền với lưu vực các dòng sông lớn ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ ngày nay. Đó là sông Hồng, sông Mã, sông Cả, sông Chu.

- Nhà nước Văn Lang ra đời: 

+ Vào khoảng thế kỉ VII TCN, nhờ sự phát triển của công cụ bằng đồng và sắt, đời sống sản xuất của người Việt cổ đã có sự chuyển biến rõ rệt. 

+ Nhu cầu chung sống, cùng làm thuỷ lợi và chống ngoại xâm đã thúc đẩy sự ra đời của nhà nước đầu tiên ở Việt Nam - Nhà nước Văn Lang

- Tổ chức, bộ máy, đặc điểm của Nhà nước Văn Lang:

          + Đứng đầu nhà nước là Hùng Vương, thực chất là thủ lĩnh của một liên minh bộ lạc (nhà nước sơ khai).

          + Giúp việc cho vua có các lạc hầu.

          + Ở địa phương, đứng đầu mỗi bộ (tương truyền nước Văn Lang có 15 bộ) là lạc tướng; các chiềng/chạ chính là các đơn vị làng xã sau này do bồ chính (già làng) đứng đầu.

- Ý nghĩa sự ra đời của Nhà nước Văn Lang: Tuy còn sơ khai, chưa có pháp luật thành văn và chữ viết,... nhưng sự ra đời của Nhà nước Văn Lang đã mở ra thời kì dựng nước đầu tiên trong lịch sử dân tộc

- Nhà nước Văn Lang. Đó là điểm tương đồng với sự hình thành các nhà nước phương Đông khác.

HOẠT ĐỘNG 2. SỰ RA ĐỜI NHÀ NƯỚC ÂU LẠC

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Nước Âu Lạc ra đời trong bối cảnh nào?

• Em hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau giữa nhà nước Âu Lạc và Nhà nước Văn Lang?

• Nêu cơ sở hình thành nhà nước Văn Lang và Âu Lạc?

• Nhà nước Văn Lang ra đời trong hoàn cảnh nào?

• Cơ cấu tổ chức nhà nước Văn Lang và Âu Lạc.

Sản phẩm dự kiến:

- Xác định phạm vi không gian chủ yếu của nước Âu Lạc trên bản đồ: kinh đô của Âu Lạc đã chuyển từ miền trung du Phong Châu xuống vùng đồng bằng Cổ Loa (Đông Anh ngày nay). Lãnh thổ được mở rộng hơn so với Nhà nước Văn Lang. 

- Bối cảnh ra đời Nhà nước Âu Lạc: Cuối thế kỉ III TCN, để chống lại sự xâm lược của nhà Tần, người Âu Việt và Lạc Việt đã đoàn kết lại với nhau, cử Thục Phán lãnh đạo cuộc kháng chiến. Thục Phán lên ngôi, xưng gọi là An Dương Vương, lập ra nước Âu Lạc vào năm 208 TCN

- Nước Âu Lạc thời An Dương Vương có thế mạnh hơn Văn Lang, xây dựng thành Cổ Loa kiên cố và nhiễu vũ khí tốt, nhưng lại mất nước vì: 

          + Nguyên nhân từ phía kẻ xâm lược: Triệu Đà âm mưu, xảo quyệt,...)

          + Nguyên nhân từ chính vua Thục: chủ quan, thiếu phòng bị cần thiết,...

3. ĐỜI SỐNG VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN CỦA CƯ DÂN VĂN LANG - ÂU LẠC

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Những nét chính về sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp của Văn Lang. Tác động của sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp đến đời sống vật chất của cư dân Văn Lang.

• Em hãy nêu những công trình văn hoá tiêu biểu của thời Văn Lang - Âu Lạc?

•  Căn cứ vào đâu để nói: đất nước thời Âu Lạc đã phát triển có với thời Văn Lang? Vì sao?

• Em hãy cho biết đời sống của người Việt thời kì Văn Lang, Âu Lạc?

Sản phẩm dự kiến:

a. Đời sống vật chất

- Người Việt cổ thường ở trong những ngôi nhà sàn mái cong 

- Phương tiện đi lại chủ yếu bằng thuyền; nguồn lương thực chính là gạo nếp và gạo tẻ,...

- Người Việt đã biết để nhiều kiểu tóc như tết tóc đuôi sam, búi tó hoặc để xoã ngang vai; biết dùng đồ trang sức làm từ nhiều nguyên liệu khác nhau (đá, đồng, vỏ nhuyễn thể). Trang phục phổ biến bấy giờ là nam đóng khố, cởi trần, nữ mặc váy và yếm...

- Những nghề sản xuất chính của cư dân Văn Lang - Âu Lạc là: nông nghiệp trồng lúa nước, hoa màu, trồng dâu và nuôi tằm; luyện kim phát triển với kĩ thuật đúc đồng đạt đến trình độ cao; bước đầu đã biết đến rèn sắt.

- Hình ảnh trống đồng của người Việt cổ đạ được sự tinh tế, có trình độ cao. Việc tìm thấy trống đồng Đông Sơn ở nhiều nước cho thấy điều sự ảnh hưởng và lan toả của văn hoá Đông Sơn ra bên ngoài

          b. Đời sống tinh thần

- Tín ngưỡng, cư dân Văn Lang - Âu Lạc có tục thờ cúng tổ tiên và thờ các vị thần trong tự nhiên như thần Sông, thàn Núi, thần Mặt Trời,...

- Người Việt cổ có tục xăm mình, nhuộm răng đen, ăn trầu, làm bánh chưng, bánh giày. Các lễ hội gắn với nền nông nghiệp trồng lúa nước cũng được tổ chức thường xuyên.

- Những thành tựu về đời sống vật chất và tinh thần của cư dân Văn Lang - Âu Lạc đã tạo nên nền văn minh đầu tiên trong lịch sử Việt Nam, góp phần tạo dựng nền tảng cốt lõi của bản sắc văn hoá dân tộc.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Triệu Đà chiếm được Âu Lạc vào năm nào?

• A. 179
• B. 197
• C. 179 TCN
• D. 170 TC

 Câu 2: Áp dụng luật pháp hà khắc và thẳng tay đàn áp các cuộc đấu tranh của nhân dân ta là chính sách cai trị của

• A. Nhà Hán
• B. Nhà Tùy
• C. Nhà Đường
• D. Các triều đại phong kiến phương Bắc từ thời nhà Hán

Câu 3: Đứng đầu chính quyền đô hộ của nhà Hán ở các quận Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam là

• A Thứ sử.
• B. Thái thú. 
• C. Huyện lệnh.
• D. Tiết độ sứ

Câu 4: Cuộc khởi nghĩa đầu tiên của nhân dân Âu Lạc chống ách đô hộ của phong kiến phương Bắc là

• A. Khởi nghĩa Hai Bà Trưng.
• B. Khởi nghĩa Lý Bí.
• C. Khởi nghĩa Khúc Thừa Dụ.
• D. Khởi nghĩa Ngô Quyền.

Câu 5: Chính quyền đô hộ phương Bắc đã thực hiện những chính sách nào để bóc lột nhân dân ta?

• A. Bóc lột, cống nạp nặng nề; cướp ruộng đất, lập đồn điền; nắm độc quyền về muối và sắt
• B. Đầu tư phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp để tận thu nguồn lợi
• C. Đặt ra nhiều loại thuế bất hợp lí hòng tận thu mọi sản phẩm do nhân dân làm ra
• D. Cải cách chế độ thuế, tăng thuế ruộng khiến người dân thêm khốn khổ 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

Câu 3: B

Câu 4:A

Câu 5:A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Cuối thời nguyên thủy, người nguyên thủy trên đất nước ta không ngừng cải tiến công cụ như thế nào? Nhận xét về sự cải tiến đó?

Câu 2: Những nét chính về sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp của Văn Lang. Tác động của sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp đến đời sống vật chất của cư dân Văn Lang.