Giáo án và PPT Lịch sử 6 kết nối Bài 20: Vương quốc Phù Nam

BÀI 20: VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Em hãy trình bày nét chính về tổ chức xã hội và kinh tế của Phù Nam?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG 1. SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN VÀ SUY VONG CẢ VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Vương quốc cổ Phù Nam được thành lập vào thời gian nào? Dựa trên cơ sở văn hóa nào để thành lập?

• Từ thế kỉ III đến thế kỉ V, Vương quốc cổ Phù Nam phát triển như thế nào?

• Vương quốc cổ Phù Nam bị vương quốc nào thôn tính và sụp đổ vào thời gian nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Vương quốc Phù Nam ra đời tại vùng Nam Bộ nước ta hiện nay vào khoảng thế kỉ I.

- Những nét nổi bật về điều kiện tự nhiên của vương quốc Phù Nam: lưu vực hạ lưu sông Đồng Nai và sông Cửu Long là vùng đất bằng phẳng song tương đối thấp, dễ chịu tác động bởi hiện tượng triều dâng, đường bờ biển dài,... Điều này tác động đến đời sống kinh tế - xã hội của cư dân cổ nơi đây.

- Vương quốc hùng mạnh trong thế kỉ III - V nhưng đến đầu thế kỉ VII vương quốc Phù Nam lại bị suy yếu và xâm chiếm vì đất đai bị nhiễm mặn bởi những đợt biển tiến, điện tích đất canh tác cũng mất dân; tuyến đường giao thương trên biển không còn đi qua Phù Nam.... tác động đến tình hình kinh tế, xã hội của cư dân nơi đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy vong của Vương quốc Phù Nam.

HOẠT ĐỘNG 2. HOẠT ĐỘNG KINH TẾ VÀ TỔ CHỨC XÃ HỘI

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

•  Em hãy nêu những biểu hiện về sự phát triển kinh tế của Vương quốc Phù Nam?

• Xã hội Vương quốc Phù Nam phân chia như thế nào?

• Nền kinh tế thương mại của Phù Nam phát triển thịnh đạt ở thời gian nào? Biểu hiện của sự thịnh đạt đó.

Sản phẩm dự kiến:

a. Hoạt động kinh tế

- Với các đồng bằng được bồi đắp bởi phù sa của hệ thống sông Đồng Nai, sông Cửu Long, tạo điều kiện cho nghề nông trồng lúa nước phát triển, cùng với đó là các nghề thủ công (làm gốm, luyện đồng, rèn sắt,...).

- Vị trí nằm sát biển, đường bờ biển dài với những vịnh biển, thích hợp hình thành các cảng biển thu hút thương nhân nước ngoài đến buôn bán (Óc Eo), nghề đánh bắt thuỷ hải sản và đặc biệt là buôn bán, giao thương trong và ngoài vương quốc rất phát triển

- Nghề trồng lúa và giao thương trên biển là một trong những nét nổi bật của kinh tế Phù Nam nhìn từ đặc trưng của điều kiện tự nhiên

          b. Tổ chức xã hội

- Về tổ chức nhà nước: Cũng giống như Vương quốc Chăm-pa cổ, Phù Nam là nhà nước quân chủ chuyên chế: vua đứng đầu vương quốc và có quyền lực cao nhất; dưới vua là hệ thống quan lại trong một hệ thống chính quyền có nhiều cấp bậc

- Về các thành phần, tầng lớp xã hội: xã hội Phù Nam phân chia thành 5 bộ phận: quý tộc, tăng lữ, thương nhân, thợ thủ công và nông dân

- Nét tương đồng so với xã hội Chăm-pa đó là sự hình thành của tầng lớp thương nhân

HOẠT ĐỘNG 3. MỘT SỐ THÀNH TỰU VĂN HÓA

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

• Nêu những nét chính về thành tựu văn hóa của Vương quốc Phù Nam?

• Em hãy trình bày một số thành tựu văn hoá nổi bật của cư dân Phù Nam

Sản phẩm dự kiến:

- Một số thành tựu văn hóa nổi bật của cư dân Phù Nam:

          + Tín ngưỡng: thờ đa thần, tiêu biểu là thờ thần Mặt Trời

          + Tôn giáo: tiếp nhận tôn giáo từ Ấn Độ như Phật giáo và Ấn Độ giáo. Đặc biệt, từ Vương quốc Phù Nam, các tôn giáo này lại tiếp tục được truyền bá đến nhiều vùng đất khác ở Đông Nam Á

          + Kiến trúc: nghề tạc tượng các vị thần Ấn Độ giáo và tượng Phật bằng đá và gỗ ở Phủ Nam phát triển từ đầu Công nguyên, tạo nên một phong cách riêng - phong cách Phù Nam: tượng thần Vis-nu, tượng Phật bằng đá thuộc văn hóa Óc Eo (TK VI - VII)

          + Phương tiện đi lại: ghe, thuyền, thuận tiện trên kênh rạch, dùng ngựa, trâu, bò,... để kéo xe.

          + Chỗ ở: nguời Phù Nam dựng những ngôi nhà sàn rộng bằng gỗ trên mặt nước và lợp mái lá để chung sống hài hoà trong với môi trường sông nước và khí hậu nóng ẩm ở đây.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Dựa trên cơ sở văn hóa Óc Eo đã hình thành nên quốc gia nào?

• A. Vương quốc Chân Lạp
• B. Vương quốc Phù Nam
• C. Vương quốc Óc Eo
• D. Vương quốc Lan Xang

Câu 2: Điểm nổi bật về đời sống kinh tế của vương quốc Phù Nam so với các quốc gia khác trên đất nước Việt Nam?

• A. Kinh tế phồn thịnh, trở thành một vương quốc, giàu mạnh nhất khu vực Đông Nam Á
• B. Ngoại thương đường biển rất phát triển
• C. Đã từng làm chủ một khu vực rộng lớn ở Đông Nam Á
• D. Thể chế quân chủ đạt đến trình độ điển hình.

Câu 3: Đâu là tầng lớp chính trong xã hội Phù Nam?

• A. Quý tộc, địa chủ, nông dân
• B. Quý tộc, tăng lữ, nông dân, nô tì
• C. Quý tộc, bình dân, nô lệ
• D. Thủ lĩnh quân sự, quý tộc tăng lữ, bình dân, nô tì.

Câu 4: Về tôn giáo, tín ngưỡng, Phù Nam và Chăm-pa có đặc điểm nào giống nhau?

• A. Tiếp nhận các tôn giáo từ Ấn Độ như Phật giáo và Ấn Độ giáo.
• B. Đều thờ thần Mặt Trăng.
• C. Chỉ phát triển tín ngưỡng bản địa, không tiếp thu tôn giáo bên ngoài.
• D. Bỏ tín ngưỡng bản địa, theo Phật giáo và Ấn Độ giáo.

Câu 5: Trích sách “Lược sử vùng đất Nam Bộ Việt Nam” (tr. 20) có đoạn viết là:

“Sau một thời rực rỡ, đế quốc Phù Nam bắt đầu suy thoái vào cuối thế kỉ thứ VI. Nước Cát Miệt, một thuộc quốc của Phù Nam, đến thế kỷ này đã nhanh chóng phát triển thành một vương quốc độc lập và hùng mạnh. Nhân sự suy yếu của Phù Nam, Chân Lạp đã tấn công và chiếm lấy một phần lãnh thổ (tương đương với vùng đất Nam Bộ ngày nay) của đế chế này vào đầu thế kỉ VII...?

Đoạn tư liệu trên thể hiện điều gì?

• A. Đế quốc Phù Nam hoàn toàn sụp đổ ở thế kỉ VI.
• B. Chân Lạp trở thành đế chế hùng mạnh nhất Đông Nam Á.
• C. Đế quốc Phù Nam suy yếu và bị Chân Lạp tấn công.
• D. Chân Lạp tấn công và xâm chiếm toàn bộ đế quốc Phù Nam. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: B

Câu 3: C

Câu 4:A

Câu 5:C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1:  Lí do nào khiến Phù Nam nhanh chóng đẩy mạnh hoạt động thương nghiệp nội địa?

Câu 2: Biểu hiện nói lên sự sôi động trong sự phát triển thương nghiệp ở Phù Nam?