Giáo án và PPT Lịch sử 9 cánh diều bài 12: Việt Nam trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945

CHƯƠNG 4: VIỆT NAM TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

BÀI 12: VIỆT NAM TRONG NĂM ĐẦU SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV cho HS quan sát hình ảnh, video về “Tuần lễ vàng” được tổ chức tại Nhà hát Lớn (Hà Nội, năm 1945) và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Em có suy nghĩ gì về biện pháp nhằm góp phần giải quyết khó khăn của đất nước trong năm đầu ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Nêu các biện pháp của Chính phủ để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng. 

Dự kiến sản phẩm:

- Về chính trị:

+ Ngày 6-1-1946, Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên diễn ra trong cả nước. Trên 90 % cử tri đi bỏ phiếu, bầu được 333 đại biểu vào Quốc hội khoá I.

+ Ngày 2-3-1946, tại kì họp đầu tiên của Quốc hội, Chính phủ liên hiệp kháng chiến được thành lập, do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu.

+ Tại các địa phương ở Bắc Bộ và Trung Bộ tiến hành bầu cử Hội đồng nhân dân, thành lập Uỷ ban hành chính các cấp.

+ Tháng 5-1946, Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam (Hội Liên Việt) được thành lập, khối đoàn kết toàn dân được tăng cường.

+ Ngày 9-11-1946, Quốc hội thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà.

- Lực lượng vũ trang nhân dân được chú trọng xây dựng và phát triển.

+ Tháng 9-1945, Việt Nam Giải phóng quân đổi thành Vệ quốc đoàn, đến tháng 6-1946 đổi thành Quân đội Quốc gia Việt Nam.

+ Lực lượng dân quân, tự vệ tăng lên hàng chục vạn người, có mặt ở khắp nơi trên cả nước.

Hoạt động 2. Giải quyết khó khăn về kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục

GV đưa ra câu hỏi: Trình bày các biện pháp của Đảng, Chính phủ nhằm giải quyết khó khăn về văn hóa, giáo dục (bối cảnh, biện pháp trước mắt, biện pháp lâu dài, kết quả).

Dự kiến sản phẩm:

- Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, đất nước phải đối mặt với nhiều khó khăn: ngân sách nhà nước trống rỗng; nền nông nghiệp lạc hậu; nạn đói hoành hành; tàn dư văn hoá lạc hậu của chế độ thực dân, phong kiến nặng nề; trên 90 % dân số Việt Nam không biết chữ,...

* Biện pháp để giải quyết nạn đói:

- Biện pháp trước mắt:

+ Kêu gọi “Nhường cơm sẻ áo”, lập “Hũ gạo cứu đói”, tổ chức “Ngày đồng tâm”…

+ Điều hoà thóc gạo giữa các địa phương;

+ Nghiêm trị việc đầu cơ tích trữ thóc gạo,...

- Biện pháp lâu dài:

+ Chính phủ kêu gọi nhân dân đẩy mạnh tăng gia sản xuất, thực hiện khẩu hiệu “Tấc đất tấc vàng”, “Không một tấc đất bỏ hoang”;

+ Chính quyền cách mạng ra sắc lệnh bãi bỏ thuế thân và các thứ thuế vô lí khác của chế độ cũ, ra thông tư giảm tô 25 %, giảm thuế ruộng đất.

* Biện pháp để giải quyết khó khăn tài chính:

- Chính phủ kêu gọi tinh thần tự nguyện đóng góp của nhân dân cả nước. Hưởng ứng cuộc vận động xây dựng “Quỹ độc lập”, phong trào “Tuần lễ vàng” do Chính phủ phát động, chỉ trong thời gian ngắn, người dân đã đóng góp được 370 kg vàng, 20 triệu đồng vào “Quỹ độc lập” và 40 triệu đồng vào “Quỹ đảm phụ quốc phòng”.

- Tháng 11-1946, đồng tiền Việt Nam mới được chính thức lưu hành trong cả nước.

* Biện pháp để giải quyết tàn dư Việt Nam của chế độ phong kiến - thực dân:

- Về giáo dục:

+ Ngày 8-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh kí sắc lệnh lập Nha Bình dân học vụ và kêu gọi nhân dân cả nước tham gia phong trào xóa nạn mù chữ. Phong trào Bình dân học vụ nhanh chóng lan rộng khắp cả nước. Chỉ sau một năm hoạt động, đã có trên 2,5 triệu người thoát nạn mù chữ

+ Trường học các cấp phổ thông và đại học sớm được khai giảng. Nội dung và phương pháp giáo dục bước đầu được đổi mới theo tinh thần dân tộc và dân chủ.

- Về văn hoá, nhà nước bảo đảm quyền tự do báo chí. Nội dung báo chí phản ánh công cuộc xây dựng và bảo vệ chế độ mới.

…………………………………………….

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Vì sao sau Cách mạng tháng Tám, Việt Nam lại rơi vào tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”?

A. Cùng lúc đối phó với nhiều thế lực thù địch.

B. Việt Nam vẫn chưa được cộng đồng quốc tế công nhận.

C. Cùng lúc đối phó với khó khăn trên tất cả các lĩnh vực.

D. Ngân sách tài chính của Việt Nam hầu như trống rỗng.

Câu 2: Quân Trung Hoa Dân Quốc và tay sai của chúng ở miền Bắc có âm mưu gì?

A. Giải giáp khí giới quân Nhật.

B. Giúp đỡ chính quyền Cách mạng nước ta.

C. Đánh quân Anh.

D. Cướp chính quyền của ta. 

Câu 3: Trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám 1945, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đứng trước những khó khăn, thử thách nào?

A. Nạn đói, nạn dốt, khó khăn về tài chính, giặc ngoại xâm và nội phản.

B. Khối đại đoàn kết dân tộc bị chia rẽ sâu sắc, lực lượng chính trị suy yếu.

C. Các đảng phải trong nước câu kết với quân Trung Hoa Dân quốc.

D. Quân Pháp trở lại theo quyết định của hội nghị Pốtxđam.

Câu 4: Khó khăn lớn nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sau cách mạng tháng Tám năm 1945 là:

A. Chính quyền cách mạng còn non trẻ.

B. Kinh tế - tài chính kiệt quệ.

C. Văn hoá lạc hậu.

D. Ngoại xâm và nội phản. 

Câu 5: Ngay sau khi Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, để giải quyết nạn mù chữ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát động phong trào nào?

A. Cải cách giáo dục.

B. Bổ túc văn hoá.

C. Bình dân học vụ.

D. Thi đua “Dạy tốt, học tốt”.

Dự kiến sản phẩm:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS hoàn thành bài tập sau:

Câu 1: Hoàn thành bảng tóm tắt những biện pháp chủ yếu của Chính phủ trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 theo mẫu sau vào vở ghi.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trở lại của nhân dân Nam Bộ. Giới thiệu tư liệu đó với thầy cô và bạn học.