Giáo án Lịch sử 9 cánh diều bài 12: Việt Nam trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, đọc thông tin mục I SGK tr.56, 57 để tìm hiểu về các biện pháp của Chính phủ để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng.

- GV yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ cá nhân sau: Điền vào chỗ chấm “…” cụm từ thích hợp trong các đoạn thông tin dưới đây.

Gợi ý:

- GV yêu cầu HS làm việc cá nhân, khai thác Hình 12.2, Tư liệu, tổng hợp bài tập nhanh vừa thực hiện, thảo luận và trả lời câu hỏi: Nêu các biện pháp của Chính phủ để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng.  

Hình 12.2. Nhân dân Hà Nội bầu cử Quốc hội 

ngày 6/1/1946

- GV nêu câu hỏi gợi mở cho HS:

+ Một trong những nhiệm vụ cấp bách hàng đầu của Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 là gì?

+ Vì sao phải thực hiện nhiệm vụ đó?

+ Nêu các biện pháp của Chính phủ để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng. 

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 1).

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS tiếp tục thảo luận và trả lời câu hỏi: Ngày 9/11/1946, sự kiện Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có ý nghĩa như thế nào?

- GV cho HS xem thêm:

+ Video Hiến pháp 1946 - Chỗ dựa vững chắc để kháng chiến, kiến quốc.

https://www.youtube.com/watch?v=n7JwUEPMLGA

+ Video Hiến pháp năm 1946 - Hiến pháp khuôn mẫu của lịch sử lập hiến Việt Nam:

https://www.youtube.com/watch?v=FkZwJNQZqq8 (GV cho HS xem thêm nếu còn thời gian). 

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục kết hợp tư liệu GV cung cấp và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nêu những biện pháp chủ yếu để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945.

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

Ý nghĩa của sự kiện sự kiện Quốc hội khóa I thông qua Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa: là bản Hiến pháp đầu tiên trong lịch sử Việt Nam và là một trong những hiến pháp tiến bộ bậc nhất châu Á lúc bấy giờ).

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: 

+ Việc giành chính quyền đã khó, giữ chính quyền càng khó hơn. Vì vậy, sau khi Cách mạng tháng Tám thành công, nhiệm vụ xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng mới, non trẻ là nhiệm vụ cấp bách, hàng đầu. 

+ Các biện pháp củng cố chính quyền giúp cho hệ thống chính quyền hợp pháp được kiện toàn, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân, đặt nền móng cơ sở vững chắc cho cách mạng. 

- GV chuyển sang nội dung mới.

I. Xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng

* Tình thế “hiểm nghèo” mà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa phải đối mặt sau Cách mạng tháng Tám năm 1945: 

- Chính quyền cách mạng mới, non trẻ. 

- Lực lượng vũ trang yếu.

* Các biện pháp của Chính phủ để xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng:

- Về chính trị:

+ Ngày 6/1/1946: Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên diễn ra trong cả nước.

+ Ngày 2/3/1946: thành lập Chính phủ liên hiệp kháng chiến. Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. 

+ Tiến hành bầu cử Hội đồng nhân dân, lập Ủy ban hành chính các cấp. 

+ Tháng 5/1946: thành lập Hội Liên hiệp quốc dân Việt Nam. 

+ Ngày 9/11/1946: Quốc hội thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 

- Về quân sự: 

+ Tháng 9/1945: Việt Nam Giải phóng quân đổi thành Vệ quốc đoàn.

+ Tháng 6/1946: đổi thành Quân đội quốc gia Việt Nam. 

+ Dân quân, tự vệ có mặt ở khắp nơi trên cả nước. 

Tư liệu 1. Xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng

     1.1. “Hậu quả của chính sách bóc lột tàn bạo của bọn phát xít Pháp, Nhật, cùng với nạn lũ lụt nghiêm trọng ở chín tỉnh Bắc Bộ đã cướp đi sinh mệnh hơn 2 triệu đồng bào từ Quảng Trị trở ra vào cuối năm 1944 đầu năm 1945”. 

(Ban Nghiên cứu Lịch sử Đảng Trung ương, Những sự kiện lịch sử Đảng 

(1945 - 1954), tập II, NXB Sự thật, Hà Nội, 1979, trang 16)

     1.2. “Ngày mai mồng 6 tháng Giêng năm 1946... Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình”. 

(Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu, báo Cứu Quốc, số 134, ngày 5/1/1946)

     1.3. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Tổng tuyển cử là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức để gánh vác công việc nước nhà. Trong cuộc Tổng tuyển cử, hễ là những người muốn lo việc nước thì đều có quyền ra ứng cử; hễ là công dân thì đều có quyền đi bầu cử. Không chia gái trai, giàu nghèo, tôn giáo, nòi giống, giai cấp, đảng phái, hễ là công dân Việt Nam thì đều có hai quyền đó. Vì lẽ đó, cho nên Tổng tuyển cử tức là tự do, bình đẳng; tức là dân chủ, đoàn kết”.

Số đặc biệt của báo Quốc hội ra ngày Tổng tuyển cử, 6/1/1946

Video: Bác Hồ với cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên.

https://www.youtube.com/watch?v=nwYrnAY8GGY

Video: Ngày tổng tuyển cử đầu tiên năm 1946.

https://www.youtube.com/watch?v=vXIydQnLYPg

Video: 75 năm Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội khóa I.

https://www.youtube.com/watch?v=VIGz3LHfT-0

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia HS cả lớp thành 3 nhóm.

- GV giao nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm: 

Khai thác Hình 12.2, Tư liệu, mục Góc mở rộng, Góc khám phá, thông tin mục II SGK tr.57 – 59 và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

+ Nhóm 1: Tìm hiểu các biện pháp của Đảng, Chính phủ nhằm giải quyết khó khăn về kinh tế (bối cảnh, biện pháp trước mắt, biện pháp lâu dài, kết quả).

+ Nhóm 2: Tìm hiểu các biện pháp của Đảng, Chính phủ nhằm giải quyết khó khăn về tài chính (bối cảnh, biện pháp trước mắt, biện pháp lâu dài, kết quả).

+ Nhóm 3: Tìm hiểu các biện pháp của Đảng, Chính phủ nhằm giải quyết khó khăn về văn hóa, giáo dục (bối cảnh, biện pháp trước mắt, biện pháp lâu dài, kết quả).

Hình 12.3. Nhân dân Nam Bộ quyên góp gạo 

giúp đồng bào Bắc Bộ, năm 1945

Hình 12.4. Một lớp Bình dân học vụ năm 1945

- GV cung cấp thêm cho HS một số tư liệu (Đính kèm phía dưới Hoạt động 2).

- GV giới thiệu thêm cho HS về nhà tư sản yêu nước có nhiều đóng góp nhất về tài chính cho quốc gia - Trịnh Văn Bô (1914 – 1918):

Trịnh Văn Bô là nhà tư sản yêu nước. Tại nhà của ông ở số 48 phố Hàng Ngang, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, Hồ Chí Minh viết bản Tuyên ngôn Độc lập những ngày cuối tháng 8. Trong “Tuần

lễ vàng; ông đã ủng hộ cho Chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam 5 147 lạng vàng. Hiện nay, tên ông được đặt cho một đường phố ở Hà Nội.

Video: Ký ức đẹp về vợ chồng cụ Trịnh Văn Bô - doanh nhân hiến hơn 5.000 cây vàng cho cách mạng.

https://www.youtube.com/watch?v=Q6QeosriyxA (từ 0s11 – 6p11). 

→ Việc làm của nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô thể hiện truyền thống đoàn kết, tương thân, tương ái của dân tộc Việt Nam. 

- GV mở rộng kiến thức, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Từ câu nói của Hồ Chủ tịch “Đói, dốt, ngoại xâm là ba thứ giặc nguy hiểm nhất”, em hãy xác định khó khăn nào là nghiêm trọng nhất với nhân dân, khó khăn nào là nguy hiểm nhất với nền độc lập dân tộc, khó khăn nào là ảnh hưởng đến quyền làm chủ đất nước, suy yếu sức mạnh dân tộc.

- GV mở rộng kiến thức, tổng kết HD2, yêu cầu HS cả lớp suy nghĩ và trả lời câu hỏi: Theo em, những biện pháp trong việc xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, giải quyết khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 có ý nghĩa gì?

Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS khai thác thông tin trong mục, tư liệu do GV cung cấp và hoàn thành Phiếu học tập số 1.

- GV quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận

- GV mời đại diện 3 nhóm lần lượt nêu những biện pháp chủ yếu để giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục theo Phiếu học tập số 1. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời câu hỏi mở rộng:

+ Các khó khăn mà đất nước phải đối mặt từ câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh: 

• Khó khăn nghiệm trọng nhất với nhân dân: nạn đói.

• Khó khăn nguy hiểm nhất với nền độc lập: âm mưu xâm lược của Pháp với Trung Hoa Dân quốc.

• Khó khăn ảnh hưởng đến quyền làm chủ đất nước, suy yếu sức mạnh dân tộc: nạn dốt.  

+ Ý nghĩa của những biện pháp trong việc xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, giải quyết khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945:

• Thể hiện tính ưu việt của chế độ mới.

• Vì quyền lợi của nhân dân, xây dựng được khối liên minh công – nông vững chắc.

• Tạo ra sức mạnh tổng hợp để bảo vệ thành quả Cách mạng tháng Tám năm 1945. 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá và hoàn chỉnh Phiếu học tập số 1.

- GV kết luận: 

+ Chính phủ đã đề ra các biện pháp trước mắt và lâu dài để giải quyết khó khăn về kinh tế, tài chính, văn hóa, giáo dục. Trong đó, nhiệm vụ quan trọng nhất của nhà nước sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 là làm cho dân có ăn, có mặc, có chỗ ở. 

+ Những biện pháp trong việc xây dựng và củng cố chính quyền cách mạng, giải quyết khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục trong năm đầu sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 thể hiện tính ưu việt của chế độ mới, tạo ra sức mạnh tổng hợp để bảo vệ thành quả Cách mạng tháng Tám năm 1945. 

- GV chuyển sang nội dung mới. 

II. Giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục

Kết quả Phiếu học tập số 1 về những biện pháp chủ yếu để giải quyết những khó khăn về kinh tế, văn hóa, giáo dục đính kèm phía dưới Hoạt động 2.