Giáo án và PPT Mĩ thuật 7 kết nối Bài 5: Yếu tố dân tộc trong tranh của một số hoạ sĩ

BÀI 5: YẾU TỐ DÂN TỘC TRONG TRANH CỦA MỘT HỌA SĨ

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV cho HS quan sát hình ảnh giới thiệu một số tranh họa sĩ Nguyễn Phan Chánh (Chơi ô ăn quan; Bữa cơm ngày mùa) có sử dụng yếu tố dân tộc và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Quan sát tranh và cho biết đề tài mà các tác phẩm hướng đến là gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quan sát

- GV chia HS thành 3 nhóm, yêu cầu các nhóm thảo luận, trao đổi và thực hiện nhiệm vụ sau:

+ Nhóm 1: Quan sát Tranh 1 – Sau giờ trực chiến SGK tr.21 và một số TPMT khác của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh, phân tích yếu tố dân tộc được thể hiện trong TPMT.

+ Nhóm 2: Quan sát Tranh 2 – Thiếu nữ trong vườn SGK tr.22 và một số TPMT khác của họa sĩ Nguyễn Gia Trí, phân tích yếu tố dân tộc được thể hiện trong TPMT. 

+ Nhóm 3: Quan sát Tranh 3 – Mẹ con SGK tr.22 và một số TPMT khác của họa sĩ Vũ Giáng Hương, phân tích yếu tố dân tộc được thể hiện trong TPMT.

Sản phẩm dự kiến:

- Yếu tố dân tộc được thể hiện qua tác phẩm Sau giờ trực chiến của họa sĩ Nguyễn Phan Chánh:

+ Tập trung khai thác vẻ đẹp trong sinh hoạt ở nông thôn.

+ Gam màu được sử dụng trong tranh trầm ấm với các màu chủ đạo là nâu vàng, nâu đỏ, xám,…

+ Tạo hình theo khuynh hướng hiện thực, tạo cảm giác gần gũi thân quen với mĩ cảm của dân tộc. 

- Yếu tố dân tộc được thể hiện qua tác phẩm Thiếu nữ trong vườn của họa sĩ Nguyễn Gia Trí:

+ Trang phục áo dài truyền thống. 

+ Khung cảnh thiên nhiên thân quen với đời sống thường ngày. 

- Yếu tố dân tộc được thể hiện qua tác phẩm Mẹ con của họa sĩ Vũ Giáng Hương: Những chi tiết như chiếc áo, khăn, vật dụng gia đình,…đã thể hiện vẻ đẹp của cuộc sống đồng bào miền núi một cách chân thật.

Hoạt động 2. Thể hiện

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi:

+ SPMT thể hiện hoạt động gì?

+ Cách tạo nhân vật và bối cảnh có đặc điểm gì?

+ Hoa văn trang trí trên trang phục như thế nào?

Sản phẩm dự kiến:

- Yếu tố dân tộc là những yếu tố độc đáo, đặc sắc của một nền văn hóa, được thể hiện bằng những đường nét, màu sắc diễn tả đậm nét hình ảnh con người, quê hương và đất nước một cách thân thuộc, mang đặc trưng ở mỗi thời kì lịch sử. 

- SPMT tham khảo trong SGK tr.23:

+ Thể hiện hoạt động múa lân.

+ Bối cảnh là lễ hội (đêm trung thu), nhân vật trong tranh mặc trang phục lễ hội có màu sắc sặc sỡ, đeo mặt nạ, gương mặt phấn khởi và hào hứng...

+ Hoa văn trang trí trên trang phục là hoa văn đặc trưng của lễ hội.

- Các bước thể hiện tính dân tộc trên SPMT theo hình thức vẽ màu sáp:

+ Bước 1: phác hình và xây dựng bố cục.

+ Bước 2: vẽ nền và tạo không gian.

+ Bước 3: vẽ màu vào hình chính. 

+ Bước 4: vẽ nền và hoàn thiện sản phẩm. 

- Lên ý tưởng cho SPMT thể hiện tính dân tộc: 

+ Về đề tài: lên ý tưởng và lựa chọn những hình vẽ thể hiện rõ về sự lựa chọn của mình. 

+ Màu sắc: tìm gam màu phù hợp với lựa chọn của mình. 

+ Cách thể hiện: có nhiều cách thể hiện với các chất liệu khác nhau, cũng như các bước thực hiện cũng rất đa dạng, phong phú (có thể vẽ trực tiếp bằng nét màu hoặc có thể vẽ nền trước rồi vẽ hình sau,…). Việc lựa chọn cách nào nên phù hợp với khả năng thực hiện của mỗi cá nhân.

Hoạt động 3. Thảo luận

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi:

+ Bạn đã thể hiện được yếu tố dân tộc trong SPMT của mình chưa?

+ Yếu tố dân tộc được khai thác và thể hiện như thế nào trong sản phẩm của bạn?

+ Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu về yếu tố dân tộc trong mĩ thuật. 

Sản phẩm dự kiến:

- HS trình bày và chia sẻ về SPMT theo gợi ý của GV.

- Ví dụ: Phân tích yếu tố dân tộc trong tranh lễ hội.

+ Yếu tố lễ hội trong mĩ thuật thể hiện đậm nét tính dân tộc. Mỗi lễ hội đều có nét tiêu biểu riêng và chứa đựng trong đó nhiều giá trị văn hóa cao đẹp, đậm đà bản sắc dân tộc Việt. 

+ Yếu tố dân tộc trong các tác phẩm mĩ thuật về lễ hội được thể hiện thông qua trang phục lễ hội truyền thống với những gam màu tươi sáng như vàng, đỏ,... thể hiện không khí rộn ràng, náo nức. 

+ Ngoài ra, yếu tố dân tộc còn được thể hiện ở những chi tiết như kiến trúc nghệ thuật chùa chiền, đền đài, cây đa, giếng nước, sân đình - những hình ảnh đặc trưng của lễ hội Việt Nam.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1. Yếu tố dân tộc trong tranh của Trần Văn Cẩn thường được thể hiện qua đề tài nào?

A. Cuộc sống nông thôn

B. Lễ hội truyền thống

C. Chiến tranh và hòa bình

D. Tất cả các phương án trên

Câu 2. Nguyễn Phan Chánh nổi tiếng với dòng tranh nào mang đậm yếu tố dân tộc?

A. Tranh lụa

B. Tranh sơn dầu

C. Tranh khắc gỗ

D. Tranh sơn mài

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Sưu tầm tác phẩm mĩ thuật có yếu tố dân tộc mà em yêu thích. Sử dụng kiến thức đã học để giới thiệu về những tác phẩm đó.

Câu 2: Yếu tố dân tộc trong tranh của các họa sĩ Việt Nam thường được thể hiện qua những yếu tố nào?