Giáo án và PPT Tin học 10 kết nối Bài 3: Một số kiểu dữ liệu và dữ liệu văn bản

MỘT SỐ KIỂU DỮ LIỆU VÀ DỮ LIỆU VĂN BẢN (2 TIẾT)

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Thông tin đưa vào bộ nhớ máy tính dưới dạng các dãy bit. Như vậy, khi đưa vào máy tính phải mã hoá thông tin thành dữ liệu nhị phân. Tuỳ theo bản chất của thông tin được mã hoá mà dữ liệu tương ứng có cách biểu diễn riêng, từ đó hình thành nên các kiểu dữ liệu khác nhau. Vậy, trong máy tính có các kiểu dữ liệu nào?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG I. PHÂN LOẠI THÔNG TIN VÀ BIỂU DIỄN DỮ LIỆU TRONG MÁY TÍNH

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Hình 3.1 minh họa một thẻ căn cước công dân. Trên đó có những thông tin gì?

Hãy chia những thông tin đó thành các nhóm, ví dụ nhóm các thông tin có thể tách ghép được hay so sánh được để tìm kiếm và nhóm các thông tin có thể thực hiện được với các phép tính số học.

Sản phẩm dự kiến:

- Các thông tin trên căn cước công dân:

●      Ảnh

●      Họ và tên

●      Giới tính

●      Quốc tịch

●      Quê quán

●      Nơi cư trú

●      Ngày sinh

●      Thời gian hết hạn

●      Quốc hiệu, tiêu ngữ

●      Số căn cước công dân.

- Các thông tin trên được chia thành ba nhóm: dữ liệu dạng số, dữ liệu dạng văn bản và dữ liệu hình ảnh.

- Các dữ liệu dạng số là các đối tượng có thể làm việc được với các phép tính số học.

- Dữ liệu dạng văn bản có nhiều loại. Kiểu kí tự có thể làm việc với các phép toán như sắp xếp hay so sánh theo thứ tự trong bảng kí tự; trong khi đó các xâu kí tự - là một chuỗi các kí tự  có thể được xử lí bằng các phép toán so sánh, sắp xếp, cắt, ghép...

- Dữ liệu đa phương tiện (multimedia) bao gồm một số loại như âm thanh, hình ảnh, video.

- Dữ liệu logic: thể hiện các trạng thái đúng sai, được dùng để mô tả các điều kiện thực hiện của các câu lệnh trong phần mềm.

HOẠT ĐỘNG II. ĐƠN VỊ LƯU TRỮ DỮ LIỆU

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Bảng kí tự La tinh có những kí tự nào? Trong tin học, mỗi nguyên âm có dấu thanh của tiếng Việt là một kí tự. hãy kể tên các kí tự có trong tiếng Việt không có trong bảng kí tự La tinh. Có bao nhiêu kí tự như vậy?

Sản phẩm dự kiến:

- Kiểu văn bản có ba loại: kiểu kí tự, kiểu xâu kí tự và kiểu tệp văn bản.

- Bảng chữ cái tiếng Anh có 26 chữ cái “a, b, c, ..., x, y, z” và 26 chữ cái in hoa tương ứng.

- Các kí tự tiếng Việt không có trong tiếng Anh:

+ Các kí tự riêng của tiếng Việt là các nguyên âm có dấu và hai kí tự đ và Đ. Các nguyên âm của tiếng Việt gồm có o, ô, ơ, a, ă, â, e, ê, u, ư, i, y và cả chữ thường và chữ hoa.

+ So với tiếng Anh, mỗi chữ o, a, e, u, i, y cả chữ thường và chữ hoa có 1 kí tự, mỗi kí tự phát sinh 5 kí tự có dấu thành không có trong tiếng Anh nên sẽ có thêm 60 kí tự.

+ Mỗi chữ ô, ơ, ă, â, ê, ư kể cả chữ thường và chữ in hoa có 12 kí tự không có trong tiếng Anh, mỗi kí tự sẽ phát sinh 6 kí tự không có trong tiếng Anh nên sẽ có thêm 72 kí tự.

+ Chữ đ phát sinh thêm 2 kí tự.

 Tổng cộng có 134 kí tự không có trong tiếng Anh.

Bảng mã ASCII

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Mã nhị phân và mã thập phân của các kí tự S, G, K trong bảng mã ASCII là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- ASCII là bảng mã chuẩn để trao đổi thông tin của Mỹ quy định biểu diễn nhị phân các kí tự, ban đầu là 7 bit (128 kí tự), sau đó được mở rộng thành 8 bit (256 kí tự).

- Các quốc gia có thể sử dụng phần mở rộng cho bộ kí tự của mình.

Bảng mã Unicode và tiếng Việt trong Unicode

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Trong bảng mã Unicode tiếng Việt, mỗi kí tự được biểu diễn bởi bao nhiêu byte? Em hãy nêu đặc điểm của bảng mã Unicode và trình bày lợi ích của nó?

Sản phẩm dự kiến:

- Lí do cần có một bộ mã hợp nhất toàn cầu:

+ Bảng mã ASCII không đủ chỗ cho kí tự của tất cả các quốc gia.

+ Tồn tại các mặt chữ nhiều quốc gia nhưng có mã khác nhau dẫn đến thể hiện nhầm lẫn trong các ứng dụng.

- Đặc điểm:

+ Bảng mã chung cho tất cả các quốc gia, dùng từ 1 đến 4 byte để mã hóa các kí tự.

+ Nếu một “chữ” đã được một quốc gia định nghĩa trong bảng mã Unicode mà các quốc gia khác cũng có chữ đó thì dùng lại mã đã có, không tạo ra mã mới.

+ UTF-8 (một định dạng chuyển đổi Unicode) được dùng phổ biến trong web, mail và các ứng dụng khác.

- Lợi ích:

+ Đủ chỗ cho các kí tự của mỗi quốc gia.

+ Tránh tình trạng mất nhất quán, một “mặt chữ” có nhiều mã khác nhau.

+ Các ứng dụng đa ngữ, trên cùng một ứng dụng, nhiều ngôn ngữ khác nhau được thể hiện đồng thời.

Số hóa văn bản

HS thảo luận trả lời câu hỏi: Em hãy giải thích xâu kí tự và tệp văn bản là gì?

Sản phẩm dự kiến:

- Xâu kí tự: là định dạng của một chuỗi các kí tự, chúng được đặt trong các byte kế tiếp nhau trong bộ nhớ.

- Tệp văn bản: là định dạng để lưu văn bản ở bộ nhớ ngoài.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1: Tác dụng của việc phân loại dữ liệu là gì?

A. Tạo điều kiện thuận lợi cho xử lí thông tin.

B. Có cách biểu diễn phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lí thông tin.

C. Dễ gọi tên và phân biệt.

D. Xử lí thông tin chính xác.

Câu 2: Tập truyện tranh quen thuộc với nhiều bạn nhỏ “Đô - rê - mon” cho em dạng thông tin gì?

A. Dạng văn bản.

B. Dạng âm thanh.

C. Dạng hình ảnh.

D. Tổng hợp hai dạng văn bản và hình ảnh.

Câu 3: Trong chương trình THPT, các kiểu dữ liệu nào được đề cập?

A. Văn bản, số.

B. Lôgic.

C. Đa phương tiện.

D. Cả A, B, C.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: D

Câu 3: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Dự trên bảng mã ASCII, Việt Nam xây dựng bảng mã VSCII (Vietnam Standard Code for Information Interchange), còn gọi là TCVN 5712: 1993. Hãy tìm hiểu bảng mã này trên Internet theo những gợi ý sau:

- Bảng mã có đủ cho tất cả các kí tự tiếng Việt không?

- Bảng mã có bảo toàn bảng mã ASCII 7 bit không?

Câu 2: Có hai bộ gõ tiếng Việt rất thông dụng là UniKey và VietKey. Nếu mở bảng điều khiển của hai phần mềm này ta sẽ thấy rất nhiều bảng mã tiếng Việt trong đó có TCVN3. Em hãy tìm hiểu trên Internet để biết bảng mã TCVN3 là gì?